Маңдайы терге малшынып жүріп тапқан табанақыларына ұзақ уақыт бойы қолдары жетпеген жұмысшылар кейін бұл қарсылықты өздерінің құқықтарын белсенді қорғаудың соңғы мүмкіндігі деп біліп, амалдың жоқтығынан осындай қадамға баруға мәжбүр болған еді. Кейін жүргізілген тексеру барысында анықталғандай, мекеме құрылғалы дені дұрыс басшыға жарымапты. Бір басшы сотталып кетсе, енді бірі мекемені шығынға белшесінен батырып, тайып тұрған.
Қарапайым адамдар үшін зейнетақысын, жәрдемақысын, адал еңбекақысын толық әрі мерзімінде төлеу – басты міндеттердің бірі екені сөзсіз. Елбасы Жолдауында атап өтілгендей, бұдан былай лауазымды тұлғалардың жеке тиімділігі және қызметке лайықтылығы қазақстандықтардың әл-ауқатының өсу өлшемімен бағаланатын болады. Президенттің төменгі еңбекақыны көтеру туралы айтқаны жер-жерде қолдауға ие болғаны бүгінде еңбектің шешуші ұлттық факторына айналғанын, әлеуметтік жаңғырту саясатының негізін шынайы еңбек құрайтынын, халықтың тұрмыс сапасын айқындайтын бірінші кезектегі мәселелерді кейінге ысыруға болмайтынын көрсетсе керек.
Алайда, еңбек инспекциясының да, прокуратураның да ескертулеріне қарамастан, жұмысшылардың еңбекақысын мезгілімен өтеуді ойламайтын кәсіпорындар өңірде әлі де болса кездеседі.
Мәселен, «Богби», «Трансавто» сынды екі ірі фирма 43 шаруашылыққа тиесілі бір миллион гектар алқапқа астық өсіріп, 10 мыңға жуық ауыл тұрғындарының пайларын иеленгенімен, ішінара ғана есеп айырысқан.
Ал 2011 жылдан бері жалақы, дивиденд төлеуді мүлдем доғарған. Ақыры жергілікті құрылымдар лажсыздан банкротқа ұшырап, әлі күнге дейін соттың табалдырығын тоздырумен жүр. Сол сияқты Жамбыл ауданына қарасты Қайранкөл элеваторының жалақы қарызы да әлі өтелген жоқ.
Жергілікті билік органдарының белсенді іс-қимылы, қажырлы қайраты мен табанды талабының арқасында биылғы жыл өңір экономикасындағы негізгі салалардың өсімімен қорытындыланбақ. Еңбекақы төлеу жайы да тұрақты. Бір еңбеккердің орташа айлық жалақысы 107670 теңгеге жетіп, өткен жылға қарағанда 7,7 пайызға көбейген. Қаржы және сақтандыру қызметкерлерінің еңбекақысы –198721, құрылыста– 138107, өнеркәсіпте 108142 теңгені құраған. Орташа еңбекақы көлемі бойынша Петропавл қаласы (128513 теңге) мен Қызылжар ауданы (102405 теңге) көш бастаса, Мамлют (84552 теңге), Ақжар аудандарындағы ахуал (83260 теңге) көңіл көншітпейді.
Осы орайда, жекеменшік кәсіпорындар басшыларының жалақыны көбейту жөніндегі бастамаға қолдаулары құптарлық. Олардың қатарында «Киров атындағы зауыт» АҚ-ы да бар. Мұнда еңбек ететін адамдардың айлық жалақысы ішкі резерв есебінен 145 752 теңгеге ұлғайған. Темір жол, мұнай-газ кешендері мен радиоэлектроника, сандық теледидар құрал-жабдықтарын шығаратын кәсіпорын заманауи технологиялар әдісімен жұмыс істейді. Маркетинг және сату департаментінің жетекшісі Мәди Бектеновтің айтуынша, былтыр 4,1 миллиард теңгенің бұйымы өндірілсе, жыл аяғына дейін оны 4,6 миллиард теңгеге жеткізу белгіленген. Озық жобаларды игеруге 2,2 миллиард теңге инвестиция тартылған. «Зенченко және К» компаниясында орташа еңбекақы 100 мың теңгені құрайды. Командиттік серіктестігінің директоры Геннадий Зенченко осы тақырыптағы сұрағымызға:
– Шаруашылығымыз көп салалы. Егіншілікпен де, мал өсірумен де, қалдықсыз өңдеумен де, бау-бақшамен де шұғылданамыз. Әйтпесе, тынымсыз еңбек пен орасан шығынды қажет ететін агроөнеркәсіпте табыстың тайқазанын қайнату қиын. Үдемелі индустриялық-инновациялық жобалар негізінде толық автоматтандырылған сүт зауыты іске қосылды. Күніне 80 тоннаға жуық сүт өңделіп, Ресейге де жөнелтіледі. Бидай бітік шығып, гектарынан 25 центнер өнім жиналды. Әлеуметтік, мәдени нысандар толық жұмыс істейді. 700-ге жуық адам жұмыспен қамтылған. Ал осынша адам сапалы жұмыс істеуі, жұмысқа жауапкершілікпен қарауы үшін оларға дұрыс жағдай жасалуы керек. Біздің мақсатымыз осы, – деп жауап берді.
«Тайынша-Астық» агрофирмасының басшысы Анатолий Рафальский қазан айынан бастап 100 жұмысшының жалақысын 60 мың теңгеге, яғни, 2 0 пайызға өсіру туралы шешім қабылдап отыр. Мұнда да егіншілік қарқынды дамып, цифрландыру жүйесі кеңінен енгізілген. Астық өндірісін әртараптандыру жақсы жолға қойылған. Егіншілік мәдениетін жетілдірудің нәтижесінде рекордтық өнім алынды. Машина-трактор паркі түгелдей жаңартылды. Етті бағыттағы бордақылау алаңдары Зеленый Гай, Вишневка елді мекендерінде пайдалануға берілді.
– Кәсіби біліктілігі жоғары еңбек адамын құрметтеу, беделін көтеру, материалдық жағынан ынталандыру шаралары ұжымдық шартта айқын белгіленген. Еңбекақының кешіктіріліп төленуі сияқты келеңсіз жайттар бізде болған емес, – дейді А.Рафальский.
Биыл «Шағала», «Дайындық», «Мәмбетов және К» секілді серіктестіктердің басшылары да әріптестеріне қолдау көрсетіп, жалақыны өсіруге міндеттеме қабылдап отырғанын айта кетейік.
Өмір ЕСҚАЛИ,
«Егемен Қазақстан»
Солтүстік Қазақстан облысы
