Аудан орталығынан шалғай жатқан ауылда мал шаруашылығымен айналысатын Аманжол Жұмабеков ақсақалды осы өңірдің көзі тірі шежірешісі десе де болғандай. Алдындағы малын жайғап жүріп Әбекең күніге бірер сағат уақытын осы өңірдің тарихын тани түсуге жұмсайды. Бүгінде оның үйінде осы төңіректен табылған үш жүзге тарта экспонат сақтаулы тұр. Уақытында үлкен қалашық болған төбеден сол замандағы бабаларымыздың жебе жасауға арналған бұйымдары мен дән үккіш, қыш құмыра, қазандары ауыл археологінің көздің қарашығындай сақтайтын мұрасына айналған.
Тапа аумағында екі жүз гектардай құрақ болған екен. Аманжол Жұмабеков 1969 жыл осы жерден ине құятын қалып тауып алыпты. Қола және неолит дәуірінен қалған мұралардың біразын өз қолымен Алматыдағы Орталық музейге өткізіпті.
Ауылда тұратын, археология ғылымы туралы үлкен білімі жоқ отағасы бұл бұйымдардың қай дәуірге жататындығын қайдан біледі деген заңды сұрақ тууы мүмкін. Бұл ретте ақсақалға осы саладағы ғалымдардан бөлек, Қорқыт ата атындағы Қызылорда мемлекеттік университетінің археология және этнография ғылыми-зерттеу орталығының жетекшісі Әзілхан Тәжекеев жәрдемдесіп, жұмыс барысына бағыт-бағдар беріп отырады.
Ғалымдармен үнемі байланыста болып, көне қалашық орнынан тапқан дүниелерінің деректерін жинақтап отыратын ауылдағы «археолог» ақсақалдың даңқы алысқа кеткен сыңайлы. Көне жәдігердің құны жоғары.
– Ат басындай алтын берсе де туған жеріміздің жәдігерлерін көлденең көк аттыға ұстата алмаймын. Көне дүниелер еліміздің кешегі өмірі, бүгінгі тарихы. Елбасымыздың өзі тарихымызды бағалау, құрметпен қарау, бүгінгі ұрпаққа аманат ету жайында «Ұлы даланың жеті қыры» мақаласында есті жан түсінерліктей етіп айтты. Бұл жәдігерлер қазақ тарихының көзі, алтынның сынығы, болашақ ұрпақтың несібесі, – дейді ақсақал.
Туған елінің өткеніне тәу етіп, тарихын түгендеп жүрген ақсақал ауылда тұрып-ақ руханиятқа осылайша үлесін қосып жатыр.
Бақтияр ТАЙЖАН,
«Egemen Qazaqstan»
Қызылорда облысы
