Елдегі аласапыран 10 қаңтар күні Мадуроның инаугурациясынан кейін ушығып кеткен болатын. Өйткені президент сайлауының нәтижелерін оппозиция, оған қоса бірқатар еуропалық және Латын Америкасы елдері мойындаған жоқ. Олардың пайымдауынша, сайлау кампаниясына «бірқатар ойыншылар» қатыстырылмаған.
Осы кикілжің 23 қаңтар күні оппозицияның мыңдаған өкілдерінің алдында Гуаидоның жаңадан президент сайлауы өткенше мемлекет басшысының міндетін атқарушымын деп жариялауынан соң тіпті үдеп кетті.
Вашингтон үшін Венесуэладағы жағдайдың бұлайша қалыптасуы тосын сый бола қойған жоқ. The Wall Street Journal басылымының хабарлауынша, Гуаидоны «таққа отырғызу» жоспары Америка Құрама Штаттарында бірнеше апта қызу талқыланған. Басылымның деректеріне қарағанда, Американың елшілері, әкімшілігінің лауазымды тұлғалары мен заң шығарушы орган өкілдері Венесуэла оппозициясымен тыңғылықты келіссөздер өткізген. Оның ішінде АҚШ президентінің ұлттық қауіпсіздік жөніндегі көмекшісі Джон Болтон мен Мемдепартамент басшысы Майк Помпео белсенділік танытқан. Помпео АҚШ-тың аймақтағы одақтастары – Бразилия мен Колумбияның басшыларымен кездесіп, одан әрі Венесуэладағы ахуалдың күрделілігіне халықаралық қоғамдастықтың назарын аударуға тырысты. Оппозицияның мыңдаған өкілдері көшеге шықты, Модураның биліктен кетуін талап етті. Президенттің жақтастары да қарап қалмай, оппозициялық күштерге қарсы шерулер ұйымдастыруда.
Бұл әрекеттердің нәтижесіне әлем елдері соңғы апталарда көз жеткізіп, сыртқы саясаттағы ұстанған бағыттары мен мүдделеріне сай әрекетке көше бастады. Айталық, Испания, Франция, Германия мен Еуроодақтың тағы бірқатар мемлекеттері отқа май құя түсіп, Венесуэла билігіне елде сегіз күн ішінде жаңа сайлау өткізілмесе, Гуаидоны президент деп тану туралы талап қойды. Бұған Мадуро «Еуропа қателікке бой алдырды» деп қысқа жауап қайырды. Ол CNN Turk телеарнасына берген сұхбатында «Бүкіл Еуропа Дональд Трамптың пікіріне, оның ішінде Венесуэлаға қатысты айтқан сөзіне еріп отырғандығын», айта келе «Бізге ешкім де ультиматум қоя алмайды» деген кесімді сөзін айтты.
Венесуэла билігіндегі дағдарысты, яғни ел президентіне көрсетіліп жатқан қысымға Ресей, Түркия, Қытай, сондай-ақ Куба мен Боливия қарсы шықты. Қазір жергілікті тұрғындар мен әлемдік қоғамдастық қарулы күштердің қай тарапты таңдайтынын күтіп отыр. Ал елдің қорғаныс министрі Падрино Лопес Твиттердегі парақшасына көптің көкейіндегі жорамалдарды сейілтетін жазба қалдырды. «Біз көлеңкедегі мүдделілер таңып берген және өзін өзі заңнан тыс жариялаған президентті қабылдамаймыз. Боливариандық ұлттық қарулы күштер конституцияны қорғайды және ұлт егемендігінің кепілі болады», делінген жазба қарулы күштердің Модураға адалдығын көрсетті. Осыған қарамастан, бірқатар офицерлер Гуаидоны қолдап, халыққа бейнеүндеу жасап та үлгерді.
Ал RT телеарнасына сұхбат берген Николас Мадуро жақын уақытта елде сайлау болмайтындығын ашық айтты. «Венесуэлада сайлау қажеттілігі жоқ», деді Мадуро тілшілерге берген сұхбатында.
Оны пікірінше, елдегі ең жақын арада өтетін сайлау – 2020 жылға белгіленген парламент сайлауы.
– Мәселе мерзімінен бұрынғы сайлауда емес, оппозицияда болып отыр. Біз 20 жылда 25 сайлау өткіздік. Соңғы 18 жылда алты сайлау өтті. 2018 жылғы сайлау оппозицияның өтініші бойынша шақырылды, – деді Н.Мадуро.
Жалпы, Венесуэланың құты қашып, басынан бағы тая бастағандығы өткен жылдың соңында айқын сезілген еді. Осы елдің парламентінің деректеріне сүйенген Reuters агенттігі былтырғы қараша айында Венесуэлада инфляция 1 300 000 пайызды құрағандығын хабарлаған еді. Агенттік бұл экономикаға қатысты деректерді ел үкіметі емес, парламент қана жариялағандығын қоса жазды. Осыған байланысты Халықаралық валюта қоры ел билігінен экономикаға қатысты нақты деректерді талап еткен.
Қазіргі уақытта бұл елдегі кикілжіңдер әлемдік тәжірибеде қалыптасқан сүрлеуге түсті – ақпараттық майдан қызу жүріп жатыр. Оның ішінде Венесуэланың мұнайы, алтын қоры, ішкі-сыртқы қарызы жайындағы санқилы мәліметтер түрлі жорамалдар мен күдіктерге итермелеуде. Сол мәлімдемелердің тасқыны кімнің – ақ, кімнің – қара екендігін анықтауды қиындатып жібергендіктен, мүдделі тараптардың «ақпараттық шайқасы» әзірге немен тынары белгісіз.
Қазіргі жаһандық геосаяси қақтығыстарда басты қаруға айналған санкция салу тәсілі де бұл кикілжіңді айналып өткен жоқ. Бірақ елдегі тұрақтылық пен бейбітшілікті сақтап қалу үшін тараптардың келіссөзі шешуші рөл атқаратындығын ешкім де жоққа шығармайды.
Серік ӘБДІБЕК,
«Egemen Qazaqstan»
