Мемлекет басшысы сол жазбасында Үкімет пен Президент Әкімшілігіне алаяқтыққа тосқауыл қою үшін цифрландыру жүйесін енгізуді жеделдетуді тапсырып, «АӘК – бұл мұқтаж азаматтарға берілетін мемлекеттің жәрдемақысы» екенін атап көрсеткен еді.
«Адам ниетінен табады» деген сөз ақиқат болса керек. Осыдан біраз жыл бұрын сыралғы кісілер әлеуметтік жеңілдікпен жылдамдатып пәтер алмақшы болып, жалған ажырасқан болатын. Шындап келгенде, олардың студент кезінде әкелері сатып әперген үйлері болды. Бірақ өз аттарына ресімделмеген соң, айлаға салып тездетіп тағы бір пәтер алып, жалға беріп қойып қосымша табыс таппақшы болды. Алдымен олар әрине, ажырасты. Әйелі «жалғызбасты ана» ретінде пәтерлі болуға жақындаған кезде олардың осы қулықтарының «сценариін» жазысып, тиісті мекемелер арасына делдал болып жүргендер екеуінің біраз жылдан бері тұрып жатқан үйлерін күрделі жөндеуден өткіземіз деп жинаған бүкіл қаражатын алып, зым-зия жоғалды. Ал бұл кезде олар заңды түрде ажырасып үлгерген-ді. Пайда табамын деп жүргенде, керісінше, кісінің қолында кеткен қомақты ақша, ұрыс-керіс, бірін-бірі айыптаулар ақырында екеуін шындап ажыратты.
Осы арада мұндай айла Кеңес өкіметі тұсында кездесіп отырғанын білеміз. Алайда, онсыз да өзінің заңды құжатына, тиесілі несібесіне салақтау болса да ардан аттамаған, пиғылы бұзылмаған біздің қандастарымыз көп барған жоқ.
Әрине сананы тұрмыс билейтінін ешқашан жоққа шығаруға болмас. «Дәметпестен дәмету – торыққанның салдары...» дегендей, соңғы кезде «21 мың теңгелік атаулы әлеуметтік жәрдемақы алу үшін ажырасып жатқандар көбейіп кетіпті. Кәрі ата-анасымен де іргесін ажыратып, қараусыз қалдырып кетіп жатқандар да бар екен...» деген әңгіме желдей есіп тұр. Бұл көп балалы отбасылар жаппай жалған ажырасуға көшті дегенді білдірмесе де, мұндай келеңсіздіктер орын алып тұрғанын жоққа шығаруға болмайды.
Кейін де осыған ұқсас оқиғаларды ара-тұра болса да құлақ естиді ғой. Бірде келесі бір танысымыздың баласы мен келіні осы әдіспен үйлі болсақ қайтеді дегенде, шаңырақта отырған шешелері қандай қиыншылық көрсе де аштан өлмегенін, көштен қалмағанын айтқан болатын.
Осы арада мұндай айла Кеңес өкіметі тұсында кездесіп отырғанын білеміз. Алайда, онсыз да өзінің заңды құжатына, тиесілі несібесіне салақтау болса да ардан аттамаған, пиғылы бұзылмаған біздің қандастарымыз көп барған жоқ.
Әрине, сананы тұрмыс билейтінін ешқашан жоққа шығаруға болмас. «Дәметпестен дәмету – торыққанның салдары...» дегендей, соңғы кезде «21 мың теңгелік атаулы әлеуметтік жәрдемақы алу үшін ажырасып жатқандар көбейіп кетіпті. Кәрі ата-анасымен де іргесін ажыратып, қараусыз қалдырып кетіп жатқандар да бар екен...» деген әңгіме желдей есіп тұр. Бұл көп балалы отбасылар жаппай жалған ажырасуға көшті дегенді білдірмесе де, мұндай келеңсіздіктер орын алыМәселен, осы күндері stan.kz ақпарат агенттігі қазағы қалың оңтүстік өңірдегі Otyrar басылымына сілтеме жасай отырып, «Шымкенттік соттарға түсетін ажырасу туралы өтініштердің легі толастар емес. Көптеген көп балалы отбасының ажырасуға бел бууының себебі – атаулы әлеуметтік көмекті алу деген ақпарат таратты.
«Шымкентте көп балалы аналар сот ғимараттарына ағылып, ажырасуға өтініш беруде. Ал әкелер мемлекеттен көмекке қол жеткізу үшін балаларынан бас тартып жатыр. Қаладағы Еңбекші аудандық сотының судьясы олардың мұндай әрекетінің себебін түсіндіріп берді.
«Адамдар ажырасып, әкеліктен бас тартуда. Аптасына 10-15 өтініш түседі. Біз олармен сөйлесіп, көбісінің мақсаты атаулы әлеуметтік көмекке қол жеткізу екенін анықтадық. Әкеліктен бас тарту процесі қайтымсыз екенін түсіндіреміз. Сонда ғана жартысынан көбі өтінішін қайтарып алады», дейді судья Қайрат Ізбасаров» делінген бұл хабарда.
Сондай-ақ әлеуметтік көмек үшін алаяқтыққа жол бермеу мәселелеріне орай Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Бердібек Сапарбаев та кеңес өткізгенінен ел хабардар болып отыр. Бұл жиында АӘК рәсімдеу кезінде алаяқтық әрекеттерді болдырмауға бағытталған бірқатар нақты ұсыныс әзірленген. Расында да, әр баланың өз несібесі бар екенін ескерсек, әлі де бұл атаулы жәрдемақыны тағайындауда пысықтайтын, ойласатын тұстар табылады.
Қысқасы, кеңес барысында министр Бердібек Сапарбаев «Ел Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев Үкімет пен Президент Әкімшілігіне алаяқтықты тоқтату үшін цифрландыруды жеделдетуді тапсырды. Біздің міндетіміз – атаулы әлеуметтік көмек тағайындау кезінде толық заңдылықты сақтау үшін барлық мүдделі мемлекеттік органдардың үйлесімді жұмысын қысқа мерзімде ұйымдастыру», деп атап өтті, дейді министрліктің баспасөз қызметі.
Арнайы кеңесте аз қамтылған азаматтарға АӘК тағайындау және төлеу, оның ішінде өтініш берушілердің жәрдемақыға берген мәліметтерінің дұрыстығын қамтамасыз ету, мемлекеттік органдардың деректер қорын өзектендіру және одан әрі интеграциялау, ауылдық жерлердегі байланыс каналдарын кеңейту, сондай-ақ жалған ажырасуға жол бермеу секілді өзекті мәселелер талқыланған.
Сондай-ақ министрдің орынбасарларының жетекшілігімен Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі орталық аппаратының қызметкерлері жергілікті жерлердегі барлық ресімдердің заңдылығын бақылау үшін өңірлерге баратын болып отыр. Ал біз өз тарапымыздан Үкімет көп балалы отбасыларды демеуде тек оңды, адамгершілікке құрылған қадамдарға баратынына сенеміз. Өйткені ел – біреу, өсіп келе жатқан ұрпақ – ұлттың ортақ байлығы, ортақ баласы.
Ал жалған ажырасуларға келетін болсақ, белгілі дінтанушы имам Нұрлан қажы Байжігітұлы: «...Дінімізде қалжың мен ойынның араласуына қатаң тыйым салынған тұстар бар. Олар – әуелі адам тағдырын тәлкек ететін амалдар. Солардың алдыңғы тізбегінде неке, ажырасу және уәде тұр. Некелілердің қандай мақсатта болсын ажырасуды ойға алып, ауызға түсіруі Жаратқанның ашуын келтіріп, аспан әлемін дүрліктіреді, шайтанды қуантады. Жасырын неке қию күнә болғаны сияқты, сырт көз үшін ажырасу да харам іс. Ойнаймын деп от басып, жары жанында болса да өзін жалғызбастылыққа бұғаттаған адам түбінде соған ұрынады. Ниет пен тілек ауыздан шыққаннан кейін атылған оқтай, дұға болып өзіне қайтады. «Періштелер әумин деді» деген осы! Осындай көзбояушылықпен адамның басына дүние бітсе де оған ол бақыт әкелмейді, үрім-бұтағына дарымайды. Сондықтан болар, жеңілдің асты, ауырдың үстіне жайланған кейбіреулер белгілі бір мүддесін жүзеге асыру үшін заңды белден басып, басқа да адамдардың ақысын мойнына жүктеп жатқандығынан өздері бейхабар. Осы жолмен келген дүние мен мал-мүлік кімге де болсын қасірет. Себебі айлакер алданған адамға зорлық-зомбылық көрсетіп, ақысын жеген болады. Ал ол ақының сұрауы бар», дейді.
Сөз соңында айтарымыз, бұл мақала әлеуметтік көмек алу үшін жұрттың бәрі жалған ажырасып жатыр дегенді білдірмесе де, мұқтаждықтан орын алып отырған оқиғалардың бар екеніне көзді жұмып қарауға болмайтынын аңғартады. Дегенмен жәрдемақы тағайындауға кеткен түйткілдер сарапқа салынып, тарқатылып, тәуелсіз елдің бесігінде тербетілген әрбір бала несібесіз қалмайтындай шешімдер қабылданатынына сенейік.
Туған бала да өсер, жетімдер де жетіледі. Ал уақытша игілік үшін иманды сатып, отбасын ойыншыққа айналдырмайық. Шаңырақтан қастерлі, босағадан биік, ауызбіршіліктен жоғары не бар, ағайын?!
АЛМАТЫ
