Жасыратыны жоқ, агроөнеркәсіп кешенінің экспорттық әлеуеті зор екенін біле тұра, ішкі-сыртқы мүмкіндік көздері ұтымды қарастырылмай келеді. Шетке жөнелтілетін өнімдердің 60 пайызы шикізат екені осы сөзіміздің дәлелі болса керек. Тереңдей берсек, оның бір ұшығы жер телімдерін тиімсіз пайдалануға келіп тіреледі. Ауыл шаруашылығы министрлігі жүргізген инвентаризация қорытындылары жаға ұстатады. Ауыл шаруашылық жерлердің 16,5 миллион гектарының иесіз қалуын ешнәрсемен ақтауға болмайды. Мемлекет басшысы тиісті орындарға жер кадастры ақпараттық жүйесін цифрландыруды да тапсырды. Бұл мәселеде ашықтық қағидаттары жоқ екені бесенеден белгілі. Жерді тиімді пайдалануға қатысты мониторинг жүргізу үрдісі де кенжелеп қалғаны ащы болса да шындық. Осындай олқылықтарға жол берілуінің бір себебі, экономиканың тірегі болып табылатын агроөнеркәсіп кешенін цифрландыру жайлы көп айтылғанымен, бүгінгі күннің басты талабына айналғанын сезінбеуімізде жатыр.
Қарап отырсақ, бүгінде бүкіл әлем цифрлы технологиялар дәуіріне қадам басты. Өркениетті елдер өз экономикаларын заман талаптарына сай оңтайландырып, цифрлы жүйелер мен автоматтандырудың, жасанды интеллекті мен инновациялық технологиялардың игілігін көріп отыр. Олардың тәжірибесі көрсеткендей, цифрландыру шаралары экономиканың қарқынды дамуы мен тұрғындардың өмір сүру сапасын арттырудың негізгі факторы. Олай болса, цифрлы технологияны дамытып, қуатты индустрияны қамтамасыз ету еліміз үшін қашанда өзекті болып қала береді.
Агроөнеркәсіп кешенінің алдында әлемдік нарыққа бағытталған, бәсекеге қабілетті сапалы өнім көлемін молайту, азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету міндеті тұр. Отандық аграрлық секторды «Ақылды технологиялар» арқылы дамыту және дәлме-дәл егіншілікті қолға алу арқылы климаттық өзгерістерді болжауға, ауыл шаруашылығы дақылдарының өнімділігін, топырақ құнарын, оның ылғалын анықтауға, жүйені автоматтандыруға, зиянкестерге қарсы уақытында шара қолдануға және кеткен шығындарды, түсетін пайданы есептеуге мүмкіндік алады. Бұл бағытта қанатқақты жобаларды жүзеге асыруда Солтүстік Қазақстан облысы алдыңғы қатарда келеді. С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университетімен бірлесе отырып, агроөнеркәсіптік кешенді цифрландырудың негізгі ғылыми-әдістемелік орталығы орнықты. Бірқатар агроқұрылымдар ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді цифрлы форматқа көшіріп, егіс алқаптарын ғарыш арқылы бақылау мүмкіндігіне қол жеткізді. Олардың қатарында «Тайынша-Астық», «Шағала-Агро», «Атамекен-Агро» секілді шаруашылықтар бар.
Алайда, жерді талапқа сай игеріп, мол өнім алудың бірден-бір жолы саланы цифрландыру екенін бәрі бірдей сезініп отыр десек, артық айтқандық болар еді. Мәселен, дәлмә-дәл егіншілік туралы осыдан он жыл бұрын айтылғанымен, осынау инновациялық жүйені енгізу қарқыны әлі баяу. Өйткені қанатқақты жобалар мен озық бағдарламаларды игеруге шағын шаруа қожалықтары қауқарсыз. Оған қаржы тапшылығы кедергі келтірсе, екіншіден, өз ісін жетік білетін білікті мамандар жетпейді. Ғалымдардың, сарапшылардың қатысуымен цифрландыру бойынша білім жетілдіру семинарларын ұйымдастыру да кезек күтпейтін шаруалардың бірі. Өйткені егістік алқаптарының әрбір гектарын зерттеп, топырақ жағдайын толық білмейінше, өнім көлемін арттырамын деу бос әурешілік екенін баса айтқым келеді.
кандидаты, профессор
