Бәрін басынан бастасақ, осыған дейін ФРЖ пайыздық көрсеткіші 1,75-2 пайыз аралығында болған еді.
Федералды қор жүйесі базалық пайыздық мөлшерлемені 0,25 базалық пунктке дейін түсірді. Бұрын көрсеткіш 1,75-2 пайыз аралығында болған еді. Енді 1,5– 1,75%. Соңғы он жылда реттеуші ұйым мұндай қадамға бармаған. Ұзақ жылдар бойы Федералды қор жүйесі базалық пайыздық мөлшерлемені жоғарылатумен болды. Мәселен, былтыр ол 4 мәрте көтерілді. Соңғы рет 2,5 пайызға дейін жеткізілген еді.
Кейін қалыптасқан жағдайды ескере отырып, ФРЖ басшысы Джереми Пауэл инфляцияны тежеуге кірісті.
Мақсат – оны 2 пайыздан асырмау, экономикалық белсенділікті арттырып, жаңа жұмыс орындарын ашу. Мөлшерлеменің көтерілуі АҚШ-тың қор индексіне жағымды әсер етті. Негізгі индикаторлар жарты пайызға жуық өсім көрсетті.
Сонымен бір мезгілде «Гонконгтың несие-қаржылық басқармасы базалық мөлшерлеме 25 базистік пунктке төмендетіп, көрсеткіш 2,25 пайызды құрады.
Сарапшылар жаңа ереженің бүгіннен бастап күшіне енетінін айтып жатыр.
Естеріңізде болса, шілде айының соңында негізгі мөлшерлеме 0,25 пайызға қысқартылған болатын. Оған дейін мұндай шара 2008 жылғы қаржы дағдарысы кезінде қабылданған.
Қазір мөлшерлемені 0,25-тен 0,50 пайызға көтеруі FRS Америка экономикасын рецессия салдарынан айтарлықтай сауыға бастады деп санайтынын көрсетеді. Сондықтан «FRS енді ақша-несие саясатын қатайтып, қарызға ақша алу мөлшерлемесін көтеріп, тұтыну несиесін инфляцияның күшеюіне жол бермейтіндей деңгейде ұстауға тырысады» деп есептейді сарапшылар. Сонымен бір мезгілде олар бұл шешім өзге елдердің экономикасына әрқилы әсер етуі мүмкін екенін ескертіп жатыр.
Кешелі бері Қазақстанның қаржы нарығында «бұл тақырыпқа теңге қалай қарайды?» деген тақырып тренд болып тұр.
Себебі ФРЖ соңғы шешімі, сарапшылардың айтып отырғанындай, алдын-ала күтілген болжам. «Бұған елдегі экономикалық өсу мен инфляцияны (оның ішінде) Қытай мен Америка Құрама Штаттары арасындағы сауда соғысы қауіп-қатерлерінен «қамтамасыз ету» қажеттілігі ықпал етті» дейді сарапшылар.
ФРЖ бұл жолы базалық мөлшерлеменің өзін төмендетуден басқа, АҚШ реттеушісі үстеме резервтер бойынша ставканы төмендеттті. Сонымен бірге бейресми QE (нарықтағы долларлық өтімділікті арттыру үшін қазынашылық вексельдерді сатып алу) кем дегенде 2020 жылдың екінші тоқсанына дейін жалғасатындығын ескертіп отыр.
Сарапшылар, алдын ала болжағандай, дамушы елдер валютасы салқынқандылықпен қабылдап отыр. Ресей рублі немесе қазақ теңгесі тәрізді тәуекелге бейім валюталар мұның алдында да құнын төмендетіп алған бренд маркілі мұнайдың және Қытай мен АҚШ арасындағы сауда соғысынан төніп тұрған қауіптен аяқ тартып жүрді. Себебі мұнай бағасындағы бұл өзгерістерге АҚШ-тағы мұнай қорының көбейіп кеткені себеп болғанын аңғару үшін сарапшы болудың қажеті жоқ.
Осылайша, дамушы елдер санатындағы елдердің валютасының арзандауына ФРЖ –ның шешімі ғана себеп болып отырған жоқ.
Мәселеге осы жағынан келсек, қазақ теңгесінің АҚШ Федералды резервінің базалық мөлшерлемесінің төмендеуіне кейінгі реакциясы бейтарап болады деп күтіп отырмыз.
Бұл жолы теңге Ұлттық Банк жүргізетін ішінара өзгермелі айырбастау бағамының (PPC) қолданыстағы саясатымен күшейтіледі.
