Көркімен де, көлемімен де көпшіліктің көзайымына айналған Астана қаласы күннен-күнге асқақтап барады. Шығыс пен Батыс архитектурасының жауһарлары тоғысқан елордамыз төрткүл дүние тамсанған әлемдік мегаполиске айналуда. Сондықтан да болар, 2017 жылы Астанада өтетін ЭКСПО-2017 халықаралық көрмесі қалашығының эскиз-жобасын жасауға ниеттенушілер қатары алыста да, жақында да жетерлік. Солардың бірі – астаналық сәулетші Мұхтар Сапаров.
Көркімен де, көлемімен де көпшіліктің көзайымына айналған Астана қаласы күннен-күнге асқақтап барады. Шығыс пен Батыс архитектурасының жауһарлары тоғысқан елордамыз төрткүл дүние тамсанған әлемдік мегаполиске айналуда. Сондықтан да болар, 2017 жылы Астанада өтетін ЭКСПО-2017 халықаралық көрмесі қалашығының эскиз-жобасын жасауға ниеттенушілер қатары алыста да, жақында да жетерлік. Солардың бірі – астаналық сәулетші Мұхтар Сапаров.
Астаналық сәулетшінің «Нұрлы тау» атты тарихи-этнографиялық архитектуралық жобасы халқымыздың көшпенділер өркениетінің тұғырына айналған шежіресімен өрілген. Сәулетшіні осындай мағынасы терең, ауқымды жобаны жасауға Елбасы айтқан ЭКСПО-2017 қалашығында салынатын нысандардың әлемдік архитектуралық жәдігерлер қатарына қосылу керектігі туралы ойлар жігерлендірген көрінеді. «Бұл арада бізге Париждегі көрменің символы ретінде салынған «Эйфель мұнарасы» үлгі болып, артынан ол жалпы қаламыздың мақтан тұтарлық нышаны қатарына енетіндей болсын", деп атап көрсеткен болатын Мемлекет басшысы.
Негізгі идеялық тұғыры Сарыарқа төсінде бой көтерген жасанды тау бейнесіндегі – «Нұрлы тау» архитектуралық тарихи-этнографиялық жобасы сақ дәуірінен бастау алатын тарихымыздың өткені мен бүгінгі белестерін молынан қамтыған. «Көпке мәлім, қазақтың болашағын ойлаған батыр ата-бабаларымыз өткен ғасырларда, ел басына күн туғанда, қасиетті Қаратау мен Ұлытауда бас қосып, тарыдай шашырап жатқан халқымызды жауға қарсы жұмылдырып, қазақ даласын «ақ білектің күшімен, ақ найзаның ұшымен» қорғап қалды. Өз дәуірінде Абылай Көкшетаудың баурайында хан сайланып, үш жүздің басын қосқан ордасын орнатты. Еліміз тәуелсіздік алғаннан кейін Қазақ елінің Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаев 1993 жылы Ордабасы тауының басында қазақ, қырғыз, өзбек елдерінің президенттерімен бас қосып, бауырлас халықтардың Мәңгілік достығы шартына қол қойды. Міне, Алаш жұртының көнеден бүгінге жеткен шежірелі тарихында тау ұғымының осындай символдық мағынасы бар», дейді өзінің «Нұрлы тау» архитектуралық жобасының идеясы туралы тебіреніп Мұхтар Сапаров.
Эскиз-жобадағы «Алтын барыс» бейнесіндегі жасанды тау жүз метр биіктікте орналасқан, жалпы көлемі жүз гектар аумақты алып жатыр. Барыстың «басы» үлкен қорған – «Алтын орда» деп аталса, барыстың «жүрек» тұсына елді имандылыққа шақыратын үлкен мешіт орналасқан. «Нұрлы тау» архитектуралық ансамблінің негізгі белгісі – алып мұнара сақ дәуірінің символы – «Алтын адам» жәдігерінің бас киімі бейнесінде жасалған. Мұнараның биіктігі – 777 метр. Оның биіктігіне халқымыз ұғымында киелі саналатын үш «7» санының алынуы да тегін емес. Мұнараның ішкі көрінісі еріксіз ертегі әлеміне жетелейді. Көптеген қонақ үй мен павильондар, мейрамханалар бар. Қазақтың қос ғарышкерінің құрметіне арналған обсерватория мен зымыранның макеті туристерді таңдандыратыны сөзсіз. «Алтын адам» бас киіміндегі жебелер – жоғары және төмен қабаттарды жалғайтын лифтілер. Ал, ең жоғарыда шар бейнесіндегі – «Алтын күн». Оның астында қанатын кеңге жайған – «Алтын қыран». Ортасында мемлекеттік туымыз желбіреп тұр.
Сонымен бірге, аталмыш архитектуралық кешенде «Қазақ ауылы» атты этномекен бой көтереді. Бұл ЭКСПО қалашығына келетін қонақтарды қазақтың салт-дәстүрімен таныстыратын этнографиялық орталық. Мұнда туристер атқа, түйеге мініп саяхат жасайды. «Қазақ ауылында» халқымыздың көнеден келе жатқан қыз қуу, көкпар тарту сияқты ұлттық ойындарына қатысуға жан-жақты мүмкіндік жасалады.
Бұдан бұрын газетімізде хабарлағанымыздай, қыркүйек айында Астана ЭКСПО-2017 көрме кешенінің ең үздік эскиз-идеясы, оның ішінде ЭКСПО-2017 нысанының символы анықталатын халықаралық байқаудың қорытындысы шығарылады. «Алу ан-алуан жүйрік бар, әліне қарай шабады» дегендей, үшмыңыншы жылдықтың айтулы құрылысының жобасы таңдалатын бұл жарыстан кім де болса үміткер. Бұл халықаралық байқауға қатыспаған, бірақ ел талқысына ұсынылып отырған «Нұрлы тау» жобасы да назар аударалық. Мамандар осы идеяны зерттеп, сарапқа салып көрсе дейміз.
Жылқыбай ЖАҒЫПАРҰЛЫ,
«Егемен Қазақстан».
–––––––––––––
Суретте: «Нұрлы тау» этнографиялық-тарихи кешенінің бір нұсқасы.
