Бұл мақсатқа жету үшін ел экономикасына 1 трлн теңгеден астам қаражат бөлінді. Атап айтқанда, коронавирустық пандемияның таралуы салдарынан елдегі төтенше жағдай салдарынан зардап шеккен ШОБ және жеке кәсіпкерлерге қолдау шараларын қарастыратын шағын және орта бизнесті жеңілдетілген несиелеу бағдарламасы қабылданды.
Ұлттық банкте айтылғандай, шағын және орта бизнесті қолдау үшін жеңілдетілген несие бағдарламасына 600 миллиард теңге қарастырылған. Сонымен қатар, Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың тапсырмасымен экономиканың басым секторларын жеңілдетілген несиелеу бағдарламасы аясында Ұлттық Банк азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету және импортқа тәуелділікті азайту үшін қосымша 400 млрд бөлінді.
Бағдарламаның жалпы сомасы, бұрын бөлінген 600 млрд теңгені есептегенде, 1 трлн теңге.
Халықтың қаржылық жағдайын қолдау және теңгедегі депозиттерді қорғау шаралары:
1) «7-20-25» және «Баспана ХИТ» ипотекалық бағдарламалары бойынша ай сайынғы төлемдер 90 күнге дейін кейінге қалдырылды. Бұл шаралар коронавирустық инфекциялық пандемияға байланысты халықтың қаржылық жағдайын қолдауға бағытталған. Бағдарламаларға толықтырулар коронавирустық пандемияның таралуы және елде төтенше жағдай енгізу әсер еткен қарыз алушылар үшін айыппұлдар мен айыппұлдарсыз 90 күнтізбелік күнге дейін негізгі қарызды немесе сыйақыны төлеу мерзімін кейінге қалдыруды қамтиды.
2) Қазақстандық депозиттерге кепілдік беру қоры теңгемен жинақталған, мерзімді және мерзімді емес депозиттер бойынша ұсынылатын шекті мөлшерлемелерді арттырды, бүгін кейбір депозиттер бойынша шекті мөлшерлемелер қайта қаралды. Банктер депозиттерді неғұрлым жоғары мөлшерлемемен қабылдауға құқылы.
Бағдарламаларға толықтырулар коронавирустық пандемияның таралуы және елде төтенше жағдай енгізу әсер еткен қарыз алушылар үшін айыппұлдар мен айыппұлдарсыз 90 күнтізбелік күнге дейін негізгі қарызды немесе сыйақыны төлеу мерзімін кейінге қалдыруды қамтиды.
2) Қазақстандық депозиттерге кепілдік беру қоры теңгемен жинақталған, мерзімді және мерзімді емес депозиттер бойынша ұсынылатын шекті мөлшерлемелерді арттырды, бүгін кейбір депозиттер бойынша шекті мөлшерлемелер қайта қаралды. Банктер депозиттерді неғұрлым жоғары мөлшерлемемен қабылдауға құқылы.
Ұсынылған максималды пайыздық мөлшерлемелерді қайта қарау ақша нарығындағы өзгермелі жағдайға, базалық мөлшерлеменің 9,25 пайыздан 12 пайызға дейін айтарлықтай өсуіне және базалық ставка бойынша пайыздық мөлшерлеменің +/– 0,5 пайыздық тармаққа кеңеюіне реакция болып табылады.
Ұзақ мерзімді жинақ салымдары ең тиімді болып қала береді. 1 жылға толықтырылмай жинақ салымдары бойынша ұсынылатын ең жоғары мөлшерлеме 15,1% -ға дейін, екі жыл ішінде - 15,5% дейін, бұл алдыңғы мәндерден 1 пайыздық тармаққа жоғары. Жинақ салымдарына деген сұраныс бәсеңдемейді және ақша құнының өзгеруіне байланысты.
Ақшаны кез-келген уақытта толықтыратын және алуға болатын мерзімді емес салымдар жаппай өнім болып табылады: мұндай депозиттер барлық банктердің депозиттік желісінде бар. Өткен аптада базалық ставканың пайыздық диапазонының кеңеюіне байланысты мерзімді емес депозиттер бойынша ұсынылған максималды мөлшерлеменің мәні қайта қаралғаннан кейін, бүгінгі таңда базалық ставка бойынша 0,5 пайыздан 1 пайыздық тармаққа дейін арттырады. Бүгіннен бастап банктер 13% дейінгі мөлшерлемемен мерзімді депозиттерді қабылдауға құқылы.
Ұлттық валютаны тұрақтандыру бойынша шаралар қабылданды.
Оларға мыналар жатады:
1) Ұлттық Банк резидент заңды тұлғалардың Қазақстан Республикасының ішкі валюта нарығында қолма-қол ақшасыз шетел валютасын сатып алу және сату тәртібін өзгертті.
Ұлттық валютаны тұрақтандыру бойынша шаралар қабылданды. Оларға мыналар жатады:
1) Ұлттық Банк резидент заңды тұлғалардың Қазақстан Республикасының ішкі валюта нарығында қолма-қол ақшасыз шетел валютасын сатып алу және сату тәртібін өзгертті. Түсіндірілгендей, заңды тұлғаларға қатысты сыртқы сауда операцияларын тіркеудің шекті мөлшерін анықтау және баламасы 50 мың АҚШ долларына тең немесе одан асатын шетел валютасын сатып алу кезінде растайтын құжаттарды ұсыну үшін бірыңғай тәсіл құрылды.
Түсіндірілгендей, заңды тұлғаларға қатысты сыртқы сауда операцияларын тіркеудің шекті мөлшерін анықтау және баламасы 50 мың АҚШ долларына тең немесе одан асатын шетел валютасын сатып алу кезінде растайтын құжаттарды ұсыну үшін бірыңғай тәсіл құрылды.
Заңды тұлғалардың ішкі валюта нарығында қолма-қол ақшасыз шетел валютасын сатып алу тәртібі нақтыланды. Сатып алынған шетел валютасы көрсетілген мақсат үшін 10 жұмыс күні ішінде пайдаланылуы керек, егер ол пайдаланылмаса, оны қайта сату керек. Қаулымен енгізілген түзетулер жеке тұлғалардың валюталық операцияларын жүргізу тәртібіне әсер етпейді.
Заңды тұлғалардың ішкі валюта нарығында қолма-қол ақшасыз шетел валютасын сатып алу тәртібі нақтыланды. Сатып алынған шетел валютасы көрсетілген мақсат үшін 10 жұмыс күні ішінде пайдаланылуы керек, егер ол пайдаланылмаса, оны қайта сату керек. Қаулымен енгізілген түзетулер жеке тұлғалардың валюталық операцияларын жүргізу тәртібіне әсер етпейді.
Заңды тұлғалардың ішкі валюта нарығында қолма-қол ақшасыз шетел валютасын сатып алу тәртібі нақтыланды. Сатып алынған шетел валютасы көрсетілген мақсат үшін 10 жұмыс күні ішінде пайдаланылуы керек, егер ол пайдаланылмаса, оны қайта сату керек. Қаулымен енгізілген түзетулер жеке тұлғалардың валюталық операцияларын жүргізу тәртібіне әсер етпейді. Заңды тұлғалардың ішкі валюта нарығында қолма-қол ақшасыз шетел валютасын сатып алу тәртібі нақтыланды. Сатып алынған шетел валютасы көрсетілген мақсат үшін 10 жұмыс күні ішінде пайдаланылуы керек, егер ол пайдаланылмаса, оны қайта сату керек. Қаулымен енгізілген түзетулер жеке тұлғалардың валюталық операцияларын жүргізу тәртібіне әсер етпейді.
2) Ұлттық валютаның айырбастау бағамын тұрақтандыру үшін Қазақстан Республикасының Үкіметі 2020 жылдың 25 наурызында квазимемлекеттік сектор субъектілерінің экспорттық валюталық түсімдерінің бір бөлігін ішкі валюта нарығында сатуға шешім қабылдады.
Бұл шешім жарғылық капиталында мемлекет үлесі 50% -дан асатын экспорттаушы кәсіпорындарға қатысты, оның ішінде «Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры »АҚ және төтенше жағдай кезінде қолданылады.
Қабылданған шаралар валюта бағамын тұрақтандыруға, валютаның ұсынылуын қамтамасыз етуге, негізсіз құбылмалылықтың алдын алуға бағытталған және фундаменталды бағыттың қалыптасуына кедергі болмайды, деп түсіндірді Ұлттық Банк.
3) Ұлттық Банк айырбастау пункттері арқылы жүргізілетін операциялар үшін шетел валютасын теңгеге сату бағамынан ауытқу шектерін белгіледі. Құжат уәкілетті банктердің және уәкілетті ұйымдардың айырбастау пункттері (банктік емес айырбастау пункттері) арқылы жүзеге асырылатын операциялар бойынша шетел валютасын сату бағамынан ауытқу бойынша лимиттерді белгілейді:
3) Ұлттық Банк айырбастау пункттері арқылы жүргізілетін операциялар үшін шетел валютасын теңгеге сату бағамынан ауытқу шектерін белгіледі. «Құжат уәкілетті банктердің және уәкілетті ұйымдардың айырбастау пункттері (банктік емес айырбастау пункттері) арқылы жүзеге асырылатын операциялар бойынша шетел валютасын сату бағамынан ауытқу бойынша лимиттерді белгілейді:
1) АҚШ доллары - 6 теңге;
2) еуро - 7 теңге.
«Бұл шаралар төтенше жағдай кезінде енгізілді және ішкі валюта нарығына сыртқы факторлардың тұрақсыздандырушы әсерін шектеуге және қаржылық тұрақтылықты қамтамасыз етуге бағытталған» деп қорытындылады Ұлттық Банк.
