Ерен еңбек һәм ұрпақтар сабақтастығы

Әр жерде шұрайлы жайлаудың шүйгін шөбінде жайылған төрт түлік мал. Қайраң көлімен біте қайнасқан жар­қа­бақты жыраның бойында Жұмағұл­дың да қосы бар. Есейгелі қолына мал­шы таяғын ұстаған, талай қилы заманды басынан өткізген Жұмағұлдың 60-ты алқымдаған, бойында күш-қуаты тау­сылмаған шағы еді. Жайлауда жа­йыл­ған саулықтарға қарап отырған мал­шының ойы тереңге бойлағандай. Назарын сор­дың арғы бетіндегі сағымды көк­жиек­ке қадаған...

Бұл соғыстан кейінгі бейбіт заманның нышаны бар 1956 жыл еді. Сол жылдан бастап Жұмағұл шопан атанып, ұжымшардың қойын бақты. Баласы Орашты қасына алып, атакәсіп – мал бағудың қыр-сырын үйретті. Елі үшін еткен еңбегі еш болмаған Жұмағұл атамыз сол жылдары Еңбек Қызыл Ту орденімен марапатталды. Кейін зейнетке шығып, қолындағы малшы таяғын баласына берген Жұмағұл ақсақал кейінгі ұрпақтары да осы кәсіптен айналысады деп ойламаған да шығар? Мал бағып, құт дарыған қара орынның ауылдастар ара­сында Жұмағұл қыстағы атануы да заң­дылық болар? Иә, әңгімеміздің төр­кі­нін өздеріңіз байқағандай, нәсібін ата кәсіптен тапқан, ерен еңбек һәм ұр­пақ­тар сабақтастығына жалғасқан әулет туралы болмақ.

Халқымызда ғасырлар бойы ата­дан балаға дәстүрлі жалғасын тауып келе жатқан кәсіптің бірі – мал шаруа­шы­лы­ғы. Өрісі төрт түлікке, қонысы құтқа толы қазыналы Қазталов өңірінде шаруа­ның көзін тапқан отбасылар көп. Солар­дың бірі – Қазталов ауылдық ок­ру­гінде қоныс тепкен Малаевтар әуле­ті. Атасы Жұмағұл, одан кейін әке­сі Ораш бастаған ісін Нұрлан аға­мыз жалғастырып отыр. Ол қазіргі таңда «Дулат» шаруа қожалығын бас­қа­рады. Қожалық аудан орталығынан 20 шақырымдай жердегі Қуандық қыс­тағында орналасқан. Бүгінде шаруасы шалқыған шаруашылық 180 ірі қара мал, 700-дей қой-ешкі, 170 жылқы өсіріп отыр. Шаруашылық асыл тұқымды мал өсіруді де қолға алуды жоспарлауда. Шаруашылықпен қатар мал баққан әулеттің Қазталов ауылында азық-түлік, ет дүкені және халыққа қызмет көрсететін асханасы бар. Малдан несібесін тапқан әулет 20 адамды тұрақ­ты жұмыспен қамтуда. Қожалықта 10, 20 жылдан бері үзіліссіз қызмет жасап жүрген ауыл азаматтары баршылық. Солардың қатарында Берік Ақболатов, Гүлбарам Зайнуллиналарды атап айтуға болады. Әулет тізгінін ұстаған Нұрлан ағамыз өмірлік жұбайы Мәншүк екеуі Дулат, Абат есімді ұлдарды тәрбиелеп ұяға қондырса, қыздары Сымбат 11-сынып оқушысы. Бұл күні үлкен ұлдары Дулат Орал қаласында тұрып, қызмет етуде. Ал Абат әкесінің ісіне араласып, жеке кәсіпкер атанып үлгерді. Атадан қалған кәсіпте бағы жанған Абат мал бағумен қатар сауда дүкендері мен асхананы басқарады.

Бала күнінен еңбекке араласқан Нұрлан Малаев атасы мен әкесінің еңбек жолын үлгі тұтты. Мектеп біті­ріп, ел алдындағы әскери борышын өте­ген­нен кейін, атакәсіпке араласты. Атасы Жұмағұл мен әкесі Ораш та негізінен ұжымшардың қойын бақты. Алланың ер-азаматқа берер ең үлкен сыйы – туғаннан зиялы, пейілі кең, мейірімі мол, ибасы мен иманы бар, кешірімді зайыбын жолықтыруы. Жақсыны жазбай танып, жаңылмай жар таңдау не үшін қажет? Себебі болашақ әулеттің, ұрпағыңның жайнап-жайқалып өсуі әйел затына тікелей байланысты. Нұрлан ағамыз осындай ибалы Мәншүктей өмірлік жарын кездестіріп, 1982 жылы үлкендердің ақ батасын алып, шаңырақ көтереді. «Әйел – үйдің ырысы» дегендей, кейіпкеріміз – Нұрлан ағамыз отанасының бойынан қазақ аналарына тән асыл қасиеттерді көре де, тап басып тани да білген. Шын мәнінде, екі жақсыны құдай қосқан. Малаевтар әулетінің ырысы тасыған, ынтымағы жарасқан, балалы-шағалы, немерелі болып өсіп-өнген, мәуелі отбасына айналуы – отбасы иелерінің «бір қолдан жең, бір жағадан бас шығарған» ауызбірлігінің арқасы екені шүбәсіз. Ата жолын жалғастырған Нұрлан жұбайы Мәншүкпен бірге 1987 жылы қазіргі құт мекеніне Қуандық қыстағына келіп, кеңшардың бір отар қойын бағуға шешім қабылдайды. Сол жылдары біраз қиындық болғанын бүгінде жымия еске алады ағамыз.

– Мына қыстақты отыз үш жылдан бері мекендеп келемін. Қырық жылға жуық мал бақтым. Қой баққан жылдары абыройсыз болған емеспін. Жыл сайын отардан отар өргіздім. Еңбегім еш болмады. Ең алғаш әкемізден бөлініп, өз алдыма кеңшардың қойын бағуға бел буған кезімде талай қиындықтар болғаны рас. Бірақ сол бейнетті өмірдің зейнетін бүгін көріп отырмыз, – дейді. Осы жерде отағасының әңгімесін жалғаған жары Мәншүк апай: – жас күнімізде от жағып, күл шығардық. Күніне отыз сиырға дейін саудым десем, адам нанбайтын шығар? Соның бәрі сол кездің тұрмысы ғой, – деп қостады. Еңбек деген қағиданы өмірлік ұстанымына айналдырған ақ жарқын ағамыздың бұл күнде ел сыйлаған азамат, абзал әке, ардақты ата, сүттей ұйыған отбасының ақылманы болып отырғанын көзімізбен көріп, біліп жүргендіктен де бұл сөздеріне имандай иланамыз.

Малаевтар әулеті кәсіптерін дамы­ту­мен қатар әркез қайырымдылық жасау­дан тайынған емес. Аудандағы аз қам­тылған, көп балалы отбасыларды жұ­мыспен қамтумен қатар оларға қол­да­рынан келгенше көмектесіп жүр.

Адал еңбекпен келген бедел де, дәулет те бір Алланың берген несібесі. Ұр­пақтан-ұрпаққа мирас болған малшы мамандығы Малаевтар әулеті үшін қас­терлі де қасиетті екеніне олардың еңбек жолдарын парақтағанымызда көзіміз жетті. Жұмағұл ақсақалдан бастап атадан балаға мұра болған кәсіпті дөңгелеткен Малаевтарды – «Еңбек әулеті» деп атауға толық негіз бар. Бүгінгі таңда атадан балаға, баладан немереге, немереден шөбереге жалғасқан кәсіпте жүрген әулеттің жалпы еңбек өтілі 270 жылды құрайды. Мұратқа жеткізетін, өмірді сәнді де салтанатты, мәнді де мағыналы ететін – еңбек. Олай болса еңбек жолдары көпшілікке үлгі болған Малаевтар әулетіне алдағы уақытта табыс пен береке тілейміз!

 

Қайрат ЖАҚЫП

 

Батыс Қазақстан облысы,

Қазталов ауданы