Астанада алғаш болып ашыл­­ған дис­сертациялық кеңес­те ғы­лым канди­даттығын қор­ғаған жас ғалымның бірі – бү­гінгі Ахмет Байтұр­сынұлы атын­дағы Қостанай мем­лекеттік уни­верситетінің профессоры, филология ғылымының докторы Алмасбек Әбсадық. 

– 1997 жыл – кандидаттық диссертациямды қорғау мақсатында Еуразия­ университетінде ғылыми тағы­лымда­мадан өтіп жатқан ке­зім. Сол жылы Еуразия ғы­лыми инс­титуты ашылып, оған академик Сейіт Қасқабасов жетек­ші болып келді. Сол кісінің жетек­шілігімен «Абылай туралы аңыздар» тақы­рыбындағы диссертациясын жазып, аяқтап, 1998 жылы маусым айында қорғайтын болып шешілген болатын. Мамыр айында Ақмола Астана болып өзгер­ді. Сол кездегі қарбаласқа тү­сіп, жанталасқан сәтім әлі есім­де. Себебі авторефераттың сырт­қы мұқабасына Астана емес, Ақ­мола деп жазылған еді. Соны шұ­ғыл өз­герту керек болды. Біз­дің диссер­тациялық жұмысымыз 24 маусым күні қазіргі Еуразия Ұлттық уни­верситетінде тұңғыш ашылған дис­сертациялық кеңесте қорғалды. Павлодар университетінің оқыту­шы­сы Нартай Жүсіп екеуміз бір­ге қорғадық. Бұрын-соңды Ақмо­лада, ғылымның қай саласы болсын, мұндай диссертациялық кеңес болмаған еді. Сондықтан бұл жал­пы Астана тарихында тұңғыш ашыл­ған алғашқы диссертациялық кеңес болып есептеледі. Академик Сейіт Ас­қар­ұлы Қасқабасов бас болып әдебиеттану-фольклористика саласында осындай  диссертациялық кеңес жасап, жұмысымызды қор­ғадық. Қазір ол ғылыми кеңес өз жұмысын жалғастырып жатыр. Содан бері қаншама дарынды жас ғалымдар ғылыми тақырыптарын осы кеңесте қорғап шықты. 

Сондықтан астананың іргетасы біздің көз алдымызда қаланды де­сем, қате­леспейтін шығармын. Ол кезде аста­наның кейпі күн сайын өзгеріп отыратын. Қай жақ­қа қарасаң да керіктей керілген кран­дар, бұрын біз көрмеген зәу­лім ғимараттар жаңбырдан кейінгі саңырауқұлақтай қаптап, бірі­нен кейін бірі бой көтеріп жатты. Астананың тұсаукесеріне дайын­дық жүріп жатқан қауырт кез де есімде ерекше сақталыпты. Көше біткен кеңейтіліп, тақтайдай болып қайта төселді. Әсіресе ескі орталықтың маңы, Республика, Абай көшелерін күрделі жөндеуден өткізуге үлкен күш салынып, ауқым­­ды жұмыс атқарылды. Біз со­ның ішінде жүріп, Астана астана болғалы мемлекеттік тілде тұңғыш ашылған диссертациялық кеңесте алғашқылардың бірі болып ғылыми жұмысымызды қорғағанымызды мақтан етеміз. Бұл тарихта қалатын ұлы оқиға­лардың кішкентай ғана бір суреті ретінде астана жылнамасына жазылуы керек деп ойлаймын. Ойымызды Елбасы сөзімен тұжырар болсақ, «Астана тарихы мен қазақстандықтардың тағдыры бір-бірінен ажырағысыз». Бүгінде жалпыұлттық мерекеге айналған астана мерейтойы мен үшін ерекше қымбат. Сондықтан ба, үнемі астанаға аңсарым ауады да тұрады, деді ғалым.

Алмасбек Ахметұлы араға он шақ­ты жыл салып, Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық универ­ситетінде шәкірт тәрбиелеп, біраз жыл ұстаздық етті. Бұл – елорданың қай салада болсын өркендеп, дамып кеткен кезеңі еді. Сонымен бірге әлемдік деңгейдегі көрнекті ғалымдар шоғыры қалып­тасып, бас шаһардағы ғылыми ортаның әбден орныққан кезеңі. Баяғы өзі кандидаттық диссертация қор­ғаған тоқсаныншы жылдар­дың аяқ кезіндегі астана мен өзі көріп тұрған еңселі шаһарды са­лыс­тыруға мүлде келмейтін еді. Бұрын­ғыдай емес, жастығына қара­май, сан алуан ғылым саласында елеулі жетістікке жеткен да­рын­ды жас ғалымдар көп. Ғалым соңғы жиырмажылдықтың ар жақ, бер жағында ұлттық ғылымның жасарып кетуін ел астанасының Сарыарқа төсіне қоныс ауда­румен тікелей байланыстырады.

– Оның ең бірінші себебі – елордада іргелі жоғары оқу орындары мен отандық және халықаралық ғылыми-зерттеу орта­лықтары көп­теп ашылды. Тұңғыш Прези­дент­тің бастамасымен заманауи интеллектуалды орталықтар қа­лыптасты. Қазақ жастарының әлем­дік стандарттарға сай сапалы білім алуына даңғыл жол ашылып, ғылыми әлеуеттің дамуына бұрын-соңды болмаған үлкен мүмкіндіктер туды. Мәселен, қазақ жастары «Болашақ» бағдарламасы арқылы білім алып, біразы ғылым жолына түсті. Елбасының идеясымен Назарбаев Университеті жұмыс істей бастады. Білім беру жүйесіндегі көшбасшы оқу орны ретінде танылған білім ордасына қазақтың ең қабілетті балалары оқуға қабылданып, оларға әлемнің ең таңдаулы деген білімпаздары дәріс бере бастады. Бұрын мұндай заман жүз ұйықтасақ түсімізге кіріп пе еді?! Сондықтан ұстаз әрі ғалым көзі­мен қарайтын болсақ, Алаш айбынын асқақ­татқан астана күні ұлттық ғылымның да дамуына бастау болған маңызды мереке, – деді профессор.

Рас-ақ! Бұрын қалай ойла­маған­быз?!

Қостанай облысы