Суретті түсірген Ерлан Омар, EQ
Коронавирус инфекциясы бір жылға жетпейтін уақыт ішінде әлемді шарпып үлгерді. Осы уақытта 29,3 млн-нан астам адамға жұғып, 929 мыңнан астамы қайтыс болды. Сауыққандар саны 20 млн-ға жуықтайды. Әлем бойынша экономиканың барлық секторында күрделі өзгерістер болды: шикізат бағасы күрт құлдырап барып көтерілді; шағын және орташа бизнес зардап шекті, жұмыссыздық деңгейі өсті. Отандық және шетелдік аналитиктер коронадағдарысты 2008-2009 жылғы қаржылық дағдарыспен салыстырады. Ал азаматтардың тұрмысына, денсаулығына һәм табысына тиген залал сақтандыру нарығына тікелей әсер еткені түсінікті. Сақтандыру секторын жеке алатын болсақ, сарапшылардың болжамына қарағанда саладағы сыйақы мөлшері жаһан бойынша 6%-ға азаяды.
Swiss Re швейцарлық сақтандыру компаниясының бас экономисі Жером Жан Хегельдің пікірінше, көптеген дамыған елде сақтандыру сыйақысының көлемі дағдарыс алдындағы көрсеткішке жақындау процесі келер жылы ғана басталады.
– Біз сақтандыру сыйақысының 2021 жылғы өсімі шамамен 3%-ды құрайды деген оптимистік болжам жасап отырмыз, – дейді ол.
Халықаралық зерттеу агенттіктері материалдық зардап пен пандемия кезіндегі сақтандыру төлемдерінің сомасын есептеуді бастады. Swiss Re Institute ақпараты бойынша сақтандырушылардың төлемдері шамамен 55 млрд долларды құрайтын болады. Өмірді, сонымен қатар мүлікті сақтандыруды қамтитын сақтандыру төлемдерінің максимал сомасы 100 млрд долларға дейін көтерілуі мүмкін. Мұның масштабын 2017 жылы болған Харви, Ирма және Мария дауылдары келтірген залалмен салыстыруға болады.
Swiss Re Institute сарапшылары, пандемияға дейін әр өңірдегі сақтандыру секторының дамуына қатысты әркелкі болжам жасап отыр. Айталық, АҚШ-та 2019 жылдан бастап өмірді сақтандыру және аннуитеттер бойынша сыйақы өсімі 1,2 %-ға дейін бәсеңдеген болатын. Пандемия салдарынан туындаған барлық жағымсыз факторларды ескере отырып, сарапшылар 2021 жылы құлдырау жалғасады деп есептейді.
Былтыр Канадада аннуитеттік сақтандыру жарналары 1,2%-ға төмендеді. Биылғы экономикалық дағдарыс және қаржы нарығының құбылмалылығы нәтижесінде оның көлемі тағы төмендейді. Алайда келер жылдан бастап дағдарыс алдындағы көрсеткіштерге біртіндеп жақындауға тиіс.
Бразилияда 2018-2019 жылдары сақтандыру сыйақысы едәуір өскен-ді (+12%). Елде зейнетақы реформасы қабылданғаннан кейін халықтың жинақтаушы өнімдерге және өмірді сақтандыруға қызығушылығы артты. Алайда пандемия кезінде өсім тоқтап қалды. Бұл елде 2021 жылы 2018-2019 жылдарындағы көрсеткіштер тез қалпына келетініне сарапшылар сенімсіздік білдіріп отыр. Мексикадағы жағдай да Бразилияға ұқсас өрбиді, сақтандыру нарығының қалпына келуі өте баяу болады. Ал Аргентинада керісінше сақтандыру сыйақысының көлемі былтыр 2018 жылмен салыстырғанда қатты төмендепті – 14%-ға дейін. Covid-19 салдары сақтандыру секторындағы ахуалды одан әрі нашарлатты, жағдай таяу болашақта тұрақтануы қиын.
2019 жылы Испания, Португалия және Австрия, Ұлыбритания сынды Еуропа елдерінде 2018 жылмен салыстырғанда сақтандыру көрсеткіші төмендеді. Францияда пандемияға дейін керісінше сақтандыру жарналары 3,5%-ға өсті. Коронавирустан ең бірінші болып зардап шеккен әрі ең көп залалға ұшыраған Италияда, ірі сақтандырушылар клиенттерін Covid-19 тәуекелінен сақтау үшін жеке полистер әзірлеген.
Қазір сарапшылар Еуропа мемлекеттеріндегі сақтандыру нарығының болашағына қатысты жорамал жасауға қиналады. Көктемде аталған елдерде ауру жұқтыру мен өлім көп болғанымен, зардап шеккендердің көбісі жасы егде адамдар болғанын, басым көпшілігі сақтандырылмағанын ескеру керек. Дегенмен жыл аяғына дейін сақтандыру жарналарының саны шамамен 10%-ға дейін төмендеуі мүмкін.
Пандемия Қытайда басталғаны мәлім. 2019 жылы бұл елде сақтандыру жарналары 6,7%-ға өсті. Алғашқыда Covid-19 сақтандыру нарығына кері әсер етті, қатаң карантин полис сатушы агенттердің жұмысына кедергі келтірді. Алайда сақтандырушылар елдегі жағдайға тез бейімделіп, сақтандыру сервисін цифрлы форматқа көшірді. Бұл постпандемия кезеңінде шамамен 2%-ға өсуіне әсер етті. 2021 жылы Қытайда сақтандыру жарналары 10%-ға көбейеді деген болжам бар.
ТМД елдеріне келер болсақ, былтыр Украинада сыйақы мөлшері 11%-ға ұлғайыпты. Ресейде көрсеткіш 13%-ға құлдырады. «Эксперт РА» рейтинг агенттігінің мәліметінше, ресейлік сақтандырушы компаниялар 2020 жылдың аяғына дейін сақтандыру жарнасының төрттен бір бөлігінен айырылуы мүмкін. Сарапшылардың пікірінше, сақтандыру секторында осы жылдың соңына қарай тұрақтану процесі басталуға тиіс.
Шетел аналитиктерінің дерегіне сүйенсек, Қазақстанда былтыр сақтандыру сыйақысының көлемі екпінді түрде ұлғайып, 58%-ға жуықтады. Ұлттық Банктің хабарлауынша, биылғы 1 тамызда оның жалпы көлемі 213,4 млрд теңгені құрады. Бұл былтырғы көрсеткіштен 7%-ға артық.
Елімізде коронавирустан сақтандыру полистерін ресімдеу сәуір айында басталғанын айта кетейік. Маусым айында емханада жатқан сақтандыру компанияларының клиенттеріне 500 мың теңге мөлшерінде алғашқы төлемдер берілді.
