Central Asia Nobel Fest Live бағдарламасы төрт күнді қамтыды және оның эфирінде көптеген өзекті тақырыптар көтерілді, танымал спикерлер сөйледі. Онлайн-фестивальдың басты ерекшелігі – жаһандық үрдістер мен сын-қатерлерге бағытталған. Бұл төрт негізгі бағдарға бөлінген: адами капиталдың болашағы; әлемді өзгертетін технологиялар; медицина мен ғылымдағы жаңа қырлар; инклюзивті экономика және тұрақты даму.
Онлайн-фестивальдың ашылу салтанаты Инклюзивті даму қорының (IDF) басқарушы директоры Мақсат Құрбеновтің құттықтау сөзімен басталды.
«Ғылым, технология және инновациялар – бұл прогрестің қозғалтқыштары. Білім – дамудың негізгі компоненті. Пандемия келгеннен бері біз жоғары ғылыми-техникалық әлеуетке ие елдер ғана экономикалық өсімді тез қалпына келтіріп, дамудың алдыңғы қатарында қала алатындығын көріп тұрмыз» деді ол.
Аталған іс-шараның мақсаты – аймақта жаңа білім қорын құру. Ұйымдастырушылар сонымен қатар Орталық Азия мен Кавказ аймағында осындай ауқымды іс-шара өткізілетінін айтты. Нобель фестивалін әртүрлі ғылыми салаларда жылына бірнеше рет өткізу жоспарланып отыр. Central Asia Nobel Fest Live ұйымдастырушыларының пікірінше, ғылыми фестивальдерді жиі және тұрақты түрде өткізу ғана елдің дамуына айтарлықтай әсер ете алады. Сондықтан аймақта жақын арада технологиялар мен инновациялар бойынша жаңа «Болашақты ойлап табу» атты Нобель фестивалін өткізу жоспарлануда.
Еуропа қайта құру және даму банкінің саясат және серіктестік жөніндегі вице-президенті Пьер Хайльбронн аймақтың жас ұрпағына Нобель сыйлығының лауреаттарын тыңдап қана қоймай, оларға сұрақ қоюға мүмкіндік беретін алаңның Орталық Азия аймағы үшін маңыздылығын атап өтті. Ол ЕҚҚДБ Инклюзивті даму қорының (IDF) бастамасын қолдайтынын айтты. Халықаралық ұйымдар, ғылым және бизнес арасындағы серіктестіктің маңызын М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан университетінің ректоры Дария Қожамжарова да атап өтті. Ол серіктестіктің халықаралық ұйымдар мен бизнестің зерттеулерге қатысуы өте маңызды екенін атап өтті. Ректор өзінің құттықтау сөзінде Central Asia Nobel Fest Live бағдарламасының қазақстандық ғылым үшін маңызын жоғары бағалады.
Форумның бірінші күнін «Инклюзивті білім жолында» сессиясы ашты. Сарапшылардың пікірінше, COVID-19 пандемиясы әлемдік экономикаға 35 трлн долларға тең зиян келтіреді. Өз кезегінде, инклюзивті білім беру экономикалық мәселелерді шешудің қажетті әдісі ретінде көбірек қарастырыла бастады. Өйткені бұл әл-ауқат шығындарын төмендетеді және әлеуметтік келісімге ықпал етеді.
Үндістандық балалар құқығын қорғаушы, Нобель сыйлығының лауреаты (2014), 85 мыңнан астам үнді балаларын қанаудан босатқан және білім беру жүйесіне қайта қосқан Bachpan Bachao Andolan (Балалықты сақтайық) қозғалысының негізін қалаушы Кайлаш Сатьяртхи өзінің құттықтау сөзінде білім алу қолжетімділігінің маңызын жеткізді. Оның пікірінше, «Білім – азат етуші, әділеттілікке, теңдік пен бейбітшілікке апаратын жол. Сондықтан кез келген бала әлеуметтік-экономикалық немесе саяси себептерге байланысты қараусыз қалса, біз толыққанды инклюзивті білім беру туралы ойлай алмаймыз».
Нобель сыйлығының лауреаты атап өткендей, COVID-19 пандемиясы өркениеттің дағдарысы және бұл білімге, сондай-ақ экономика мен денсаулық сақтау жүйесіне кері әсер етеді.
Өз кезегінде, Нобель сыйлығының лауреаты (2011 ж.), Әйелдер құқығын қорғаушы, журналист Тавакуль Карман коронавирустың зардабына байланысты әлемдік қоғамдастық өткен жылдарда қол жеткізген жетістіктердің көп бөлігін жоғалтуы мүмкін екенін айтты.
«Инклюзивті білім беру мәселесі бүкіләлемдік қауымдастық үшін өткір болуы керек. Әрбір жеке тұлға үшін толыққанды инклюзивті білімге қол жеткізу мүмкін емес екенін түсіну керек, бұған тек халықаралық ұйымдардың да, мемлекеттік органдардың да бірлескен күш-жігері арқылы қол жеткізуге болады».
Жиында Нобель сыйлығының лауреаттары, көрнекті ғалымдар мен экономистер медицина, жасанды интеллектінің дамуы және оның еңбек нарығына әсері, болашақ ауруларға қарсы күрес тәсілдері және т.б. тақырыптарды талқылады.
