2020 жылдың қыркүйегінде Қазақстанда құс тұмауы тіркелді. H5N1 вирусынан елдің 9 облысы зардап шегіп, үй құстары мен кейбір өндірістегі құстар қырыла бастады. Құс өсіру саласындағы сарапшылардың ортақ пікіріне сай, аурудың алдын алу мен қауіпсіздікті сақтаудың жалғыз жолы құстарға уақытында вакцина егу болып отыр.
«Қазақстанның құс өсірушілер одағы» заңды тұлғалар бірлестігінің вице-президенті Бақыт Көшеғұлованың айтуынша, Қазақстанда 2005 жылдан бері құс тұмауы тіркелмеген.
«Қауіпті инфекция бірден Қазақстанның тоғыз өңірінде, көбіне жеке үйлерде тіркелді. Құс тұмауының қатты түрі тіркелген 48 елді мекенде карантин енгізілді. Соның салдарынан Қостанай облысында үш құс фабрикасы зардап шекті: олар «Алекри фирмасы» ЖШС, «Бішқұл құс фабрикасы» ЖШС, «Агроинтерқұс» ЖШС», дейді Б.Көшеғұлова.
Құс өсірушілер одағы вице-президентінің мәліметіне сүйенсек, Қазақстандағы барлық құс фабрикалары кәсіпорында күшейтілген ветеринарлық бақылау режіміне көшіп, вакциналау жүргізе бастаған.
«Макинск құс фабрикасы» ЖШС бас директоры Евгений Проскурин өз сөзінде жабық кәсіпорындарда бақылау қалай күшейтілгенін және жұмыс қалай жүріп жатқанын жеткізді. Оның айтуынша, фабрикада жедел штаб пен жұмыс топтары құрылып, болашақта құс басын көбейту үшін вакциналау жүргізіле бастады.
«Ең алдымен айта кетерлігі, Aitas холдингіне қарасты кәсіпорындарда құс тұмауы тіркелген жоқ. Біздің құс фабрикалары Қазақстан бойынша ең көп өнім өндіріп, сататын болған соң, өнімнің қауіпсіздігін сақтау басты басымдыққа ие. Сақтық шараларының бірі ретінде құс фабрикасының аумағынан синантропты құстарды қудық. Мемлекеттік органдармен бірге 20 шақырым радиустағы үйлердің құстарына вакцина ектік», деді Е.Проскурин.
Ал «Алель Агро» АҚ басқарма төрағасы Рәзия Жатақбаева Макинск құс фабрикасы басшысының пікірін қуаттады. Оның айтуынша, аймақтағы құс компанияларының бәрінде сақтық шаралары күшейген.
«Бүгінгі таңда, Алматы облысының аумағында жоғары патогенді құс тұмауы тіркелген жоқ, бірақ пайда болу қауіпі жоғары. Оның алдын алу үшін «Алель Агро» 5 шақырым радиустағы елді мекендердің бәріне құс тұмауына қарсы 32 мың вакцинаны тегін таратты. Себебі H5N1 вирусы басқа облыстарда дәл осы үй құстарынан басталған болатын. Ең бастысы, бұл шара жеке шаруашылықтағы ғана емес, елді мекендердегі құс фабрикаларындағы қауіпсіздікті қамтамасыз етеді. Сонымен қатар «Алель Агро» кәсіпорындары құс жеміне куркумин сияқты органикалық зат қосады. Бұл вирусқа қарсы табиғи препарат және құстардың денсаулығына жақсы әсер етеді», дейді Р.Жатақбаева.
«Курочка Ряба» сауда маркасын шығаратын CAPITALPROJECTS LTD ЖШС да кәсіпорындарда құс тұмауын таратпау үшін осындай шараларды қолға алып отыр. Қазіргі таңда ветеринарлық-санитарлық шаралардың кешенді жоспары әзірленіп, өндіріске енгізілген.
«Құс тұмауына қарсы шаралар барлық кәсіпорындарда ортақ. Тиімді шаралардың бірі ретінде вакцинаны атап өтуге болады. Біздің кәсіпорындарда вакцина міндетті шара қатарына жатады. Сонымен қатар әрбір жұмысшы өндіріс нысанына кірер алдында қатаң түрде санитарлық тексеруден, ал кез келген көлік дезинфекциялық барьерден өтеді. Жабайы құстармен байланыс болмауы үшін өндірістік алаңдардың аумағына ағаш егілмейді. Өндіріс орындарының терезелері үнемі жабық тұрады, желдеткіш шахталар мен өзге де технологиялық тесіктер тормен жабылған. Сонымен қатар міндетті түрде құс тұмауына қарсы вакцина салынады. Бірақ бұл өнімнің сапасы мен дәміне еш кері әсер бермейді», дейді «Курочка Ряба» сауда маркасын шығаратын CAPITALPROJECTS ЖШС директорының өндіріс жөніндегі орынбасары Гүлжан Ұрынбаева.
Қазақ ғылыми зерттеу институтының директоры Ахметжан Сұлтановтың мәліметіне ден қойсақ, бұл жоғары патогенді құс тұмауын жылы жаққа ұшатын жабайы құстар таратқан. Ал вирус штамына әлсіз келетін үй құстары ауруды тез жұқтырып алған. Халықаралық эпизоологиялық бюроның мәліметінше, соңғы уақытта құс тұмауы Қазақстанда ғана емес, Аустралия, Ирак, Ауғанстан, Ресей сияқты өзге елдерде де тіркелген.
Қазақстандық құсөсірушілердің айтуынша, вирустан көп құс қырылып, құс тұмауы кең тарап жатқанына қарамастан, біріккен ұйымдардың азық-түлік және ауыл шаруашылығы жөніндегі ұйым (FAO) құс тұмауы адамның өмірі мен денсаулығына айтарлықтай қауіп төндірмейтінін мәлімдеген. Себебі тауық етін дұрыс пісірсе, бұл тұмау адамға жұқпайды. Ал заманауи вакциналау болашақта құстарды сақтап қалудың жалғыз әдісі болмақ.
