Янушкевичтің кітабында ту­ған-туыстары мен достарына жаз­ған хаттары мен күнделігі алма-кезек алмасып отырады. Шы­на­йы көңілден туған жолсапар есте­лік­­­тері оқырманын сол күнге, сол сәт­ке ертіп апарып, тау-тас, орман-то­ғайдың сыз тартқан дым­қыл ауасымен тыныстатқандай. Ом­быдан басталған маршрут Семей­ді басып өтіп, Аягөзге бетте­ген сапардың жай-жапсарын нақ­ты баяндай оты­­рып, көңілі ауған жайттарды ег­­жей-тегжей сурет­теуге тырысады. Жиһанкез Аягөзге аялдаған он­шақты күнде дала төсінде емін-ер­кін көшіп-қонған қазақ тұр­мысына қатысты ойға түйгенін, түне­ген, түстенген жерлерін майын тамыза әңгімелей отырып, мол дерекке қанықтырады.

«Біз әлі де Аягөздеміз. Аягөз қа­зір гүл-гүл жайнап құлпырып, кө­­­­ңіл аулауға жарап қалды. Ең атақ­ты ру­лардың бірнеше сұл­тан­да­ры (со­лардың ішінде Абылай хан­ның да жұ­рағаты бар) теректен жа­салған біздің үйшігіміздің қа­сына өздерінің ақшаңқан киіз үй­ле­рін және түрлі-түсті жолақ­та­­ры бар шатырла­рын тікті. Ала ша­пан мен бешпент киіп, олар біз­ге сыпайыгершілікпен кі­ріп шы­­ғады; биязылық көрсетуге ты­ры­­сатын қазақ ақсүйектерінің әде­­тін сақтап, сараң сөйлейді», деп жа­зады 5 маусым күнгі анасы­на жол­­­даған хатында. Абайдың әкесі Құнанбай жайында тартымды сурет­тей отырып, табиғаттың оған кесек ақыл, ғажайып ес, жүй­рік тіл берген әулие даңқына бө­ленген жан деп суреттейді. Бұ­дан бас­қа қазақтардың салт-дәс­тү­рі мен ғұрыптарының топтар ара­­сын­­дағы қарым-қатынасты жан­­­дан­­­дырудағы маңызы, құрмет көр­­­сету, қонақжайлық, аға сұлтан сай­­­лау рәсімі, жыртыс алу, да­ла бард­­тарының орындаушылық ше­бер­­лігі жа­­­йында шешіле әңгіме­лей­ді. А.Януш­кевич Г.Зелинский­ге 12 мау­­­сымдағы хатында Орынбай мен Жа­нақ ақынның айтысы жайында:

«…Орынбай домбырасын қа­ғып-қағып жіберіп, дүниенің басы­нан Адамата мен Хауанадан тү­сіп, мына отырған сұлтандарға тағ­зым еткендей, аты шыққан арғы аталардың әрқайсысын бір-бір көтеріп тастады; Содан Нұх ке­ме­сіне мініп топан судан өтті де, Ара­раттың биігінен бүкіл Інжіл тарихын шолып өтті. Жолшыбай барлық оқиғаны, тіпті Вавилон Навуходоноссорын да, Египеттің перғауындарын да қалдырмай сүзіп шықты. Сағат бойы толассыз жырлап, Ниагар сарқырамасындай арындап келіп, ақыры ол аман-сау Мұхаммедтің өзіне де жетті-ау. Соң­­ғы он ғасырды құшағына алып дауыл­датқан бұл жыр исламизм қаһар­мандарының басына құйы­лып, бүкіл қазақ даласына толықси жайылар ма еді, қайтер еді… Жоқ! Меккеден жаңа шыға берген кезде біздің жезтаңдай әншіміздің дом­бырасының шегі үзілді». Қа­зақ тілін өзі де тәуір білген ол тіл­маштардың тәржімасына сүйене отырып, аталған айтысты жазып алған. Халық арасындағы аңыздар мен жырларға, толғауларға ден қоя отырып, жекелеген үлгілерін күнделігіне түсіріп отырған. Ше­шен­дік өнердің тек жақсы мен жай­саңның ғана еншісі емес, халық болмысына тән қасиет екендігін аң­ғарған поляк саяхатшысы «...Мен терең ойға қалдым. Осының бәрін әлем жабайы санайтын халықтың ортасында өз құлағыммен тыңда­дым ғой! Бұдан бірнеше күн бұ­рын жауласқан екі партияның ара­­сындағы қақтығыстың куәсі бол­ған едім. Сонда Демосфен, Ци­це­роннан асқан шешендерге таң­ғалып қол соққанмын. Ал бү­гін оқи да, жаза да білмейтін ақын­дар өз өнерлерін жайып салды. Сонда бұлар жабайы болғаны ма? Жо-жоқ! Имандай сырым! Тә­ңірім бойына осынша қабілет дарытқан ұрпақтың рухы бүкіл қа­зақ даласына жарқырап сәуле шаша­тын болады. Өзіне жоғарыдан қарайтын халықтар ара­сынан бұл көшпенділердің де құрметті орын алатын кезі келеді…», деп жазады. Оның сол кездегі қазақ тілі ту­­ралы жазбаларынан білетініміз, кеңестік жүйеге дейін қазақ тілінің мәртебесі жоғары болғандығы. «Жоңғар қалаларын қиратқан ежелгі қоныстардың орнына салынған Семейде халықтың саны 7 мыңға жуық, олардың көп­шілігі татарлар, ташкенттіктер, бұ­ха­ралықтар. Барлық жерде қазақ тілі кеңінен қолданылады. Осы жерлердегі тым мәдени және зиялы орыс халқының жартысы да, біздің сүйікті ханымдарымыз французша сөйлейтіні сияқты, бұл тілде де еркін сөйлейді», деген жазбалар осыны айғақтайды.

Познаньдағы Адам Мицкевич университетінің PhD докторан­ты Дана Сүлеймен аталған еңбек­тің түркітанушылар үшін ғана емес, Орталық Азия тарихына қызы­ғу­шылық танытатын көпшілік үшін тап­тырмас құнды еңбек екенін айтады. «Познань қаласындағы Адам Мицкевич университеті­нің Шығыс тілдері институтындағы Түр­­кология ка­федрасында поляк­тарға қазақ ті­лін алғаш үйреткен Күләйхан Ақтайқы­зы жұмыс істей­ді. Орталық Азия елде­рінің мә­де­ниеті, қоғамы жа­йында аталған еңбек­пен таныстырып, талдайды. Януш­кевичтің күнделігі поляктар ара­сында ерекше таны­­мал, та­­­ныс еңбек», дейді ол. Кітапта Ұлы жүз қазақ­тарының Ресейге қо­­сылуы, олардың әлеуметтік-эко­­но­микалық жағдайына талдау, қол­­данбалы өнерге сипаттама бере оты­­рып, XIX ғасырдағы қа­зақ тари­хындағы маңызы зор кезең­дерге тоқталады. Орта жүздегі азат­­тық күресін бастаған Кенесары Қа­сым­­ұлы мен ағасы Саржан, Ала­ша­ хан мен Жошы хан мазарына жа­қын жатқан Дамбауыл мерген жа­йында естіген-көргендерін қа­ғаз­ға қалдырмай түсірген жазбала­ры – фильм түсіруге дайын тұрған сце­­нарий. Осы ретте кезінде аз тиражбен таралған аталған еңбекпен кеңірек танысу үшін қайта басып шығару, Ұлы жүз қазақтарының Ре­сейге қосылуының соңғы кезеңі жа­йында деректі фильм түсіру мүм­кін­дігін қарастыруды қажет ете­тіндей. Өйткені күнделіктер мен хат­тар­да баяндалған деректер ел тари­хын жаңаша түсінуді қажет ете­тін маңызды қосымша.