Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі төрағасының орынбасары Рустам Ахметовтің айтуынша, жыл басынан бері бастапқы нарықтағы үйлердің бағасы 5 пайызға өскен.
«Біз баға өсімін тежеу үшін құрылыс жүргізушілерге 11 ескерту жіберіп, келіссөз жүргіздік. Қазір баға өсуінің төмендеуі байқалады», деген еді Р.Ахметов.
Иә, зейнетақы қорындағы 1 трлн 200 млрд теңгенің нарыққа келіп түсуі баспана бағасын шарықтатқаны белгілі. Қымбатшылыққа себеп болған тағы бір қызық деректі «Атамекен» ұлттық кәсіпкерлер палатасы айтып отыр: Көпқабатты үйлердің астынан көлік тұрағын салу тұрғын үй шаршы метрі бағасын 16 мың теңгеге қымбаттатып жібереді екен.
«Автотұрақ орындарының шамамен 70 пайызы құрылыс аяқталу кезінде сұраныссыз қалуда, ал құрылыс салушылар өтпей қалған орындарды күтіп-ұстауға мәжбүр. Осы ретте құрылыс салуда қосарлы стандарт қолданып жатқаны байқалады, мысалы, мемлекеттік органдар және квазимемлекеттік секторға автотұрақ орындарынсыз құрылыс салуға рұқсат берілген», деп хабарлады «Атамекен».
Баға қашан төмендейді?
Өткен аптада «Баспана хит» ипотекалық бағдарламасының тоқтатылатыны хабарланды. Сарапшылар бағдарламаның нарықтан кетуіне байланысты қайталама нарықтағы пәтер бағасы бірден 30 пайызға құлдырауы мүмкін деп болжайды.
Orda satu компаниясының сатылым жөніндегі менеджері Аманжол Жиенбетовтің айтуынша, 2020 жыл барлық жоспарлар мен болжамдарды тас-талқан етті. Сондықтан баға өсіміне тек қана зейнетақы қаржысын кінәлі ету орынсыз.
– Зейнетақы ақшасының бағаға әсерін айтқан кезде бұған терең мән беру керек. Құрылыс салушының құрылысты бастау туралы шешімі мен үйді сатуға дейінгі аралық 6-15 айға созылады. Біз бәріміз Қазақстан мен әлемде қатаң локдаунның 2020 жылы наурыздан жыл аяғына дейін созылғанын білеміз. Жағдайды болжау мүмкін болған жоқ. Әрі қарай не болатынын да ешкім түсіне алмады. Енді басталған жаңа жобалардың бәрі тоқтап қалды. Былтыр III және IV тоқсанда жоғары валюталық күтілімдерге байланысты кейінге қалдырылған сұраныс жүзеге аса бастады. Ал зейнетақы қаржысын пайдалану басталған кезде нарықта пәтер тапшылығы сезілді. Әрі бағдарлама пәтер алуды жоспарлап отырмаған азаматтардың өзін ынталандырды. Бұл жағдай барлық сегменттегі баға өсіміне әкеліп соқты, – дейді сарапшы.
Ал «Арбат Риэл Эстейт» агенттігінің директоры Марина Грушинаның айтуынша, күзде нарықтағы баға өсімі тұрақталады.
– Қазір Алматы нарығында екінші дәрежелі үйлердің шаршы метрі шамамен 420 мың теңгені құрайды. Зейнетақы кампаниясы кезінде тұрғын үй құны 20 пайызға өсті. Сұраныстың көп болуы осыған алып келді. Сатып алушылар негізінен жаңа құрылыстарға мән берді. Өйткені жерді қазу сатысындағы бастапқы баға екінші нарықтағы үйлердің құнымен тең. Адамдар бірінші кезекте бастапқы нарықтағы үйлерді қарайды, ыңғайлы нұсқа таппаса ғана қайталама нарыққа ауысады. Бұл ретте адамдарды екі категорияға бөліп қарастыруға болады. Олардың алғашқылары зейнетақы қаржысын капитализациялау үшін ғана жылжымайтын мүлік алғысы келеді. Ондай азаматтар алынатын ақшаға қолжетімді нысандарды қарастырады. Қаржы әркімнің шотында әртүрлі көрініс табады. Бірақ негізінен көбінің қаржысы орталықтан жаңа баспана сатып алу үшін жеткіліксіз екені де белгілі, – дейді М.Грушина.
Оның айтуынша, бұл санаттағы сатып алушылар бұрын тұрғын үй сатып алуға құлықсыз болған перифериялық нарықты жандандырып жіберген. Яғни олар баспананы кейін жалға беремін немесе сатып жіберемін деген мақсатты алға шығарушылар. Ал екінші санатқа жататындар – зейнетақы қаржысымен тұрғын үй жағдайын жақсартуды ойлаған немесе ипотекасын жапқысы келген азаматтар.
– Пандемиядан соң мұндай бастаманың қолға алынуы нағыз өз уақытында істелген жұмыс болды. Дегенмен бастама үй салушылардың бағаны көтеріп жіберуіне де әсер етті. Тамызға таман баспана бағасы тұрақталуы тиіс. Оған дейін сұраныс құбылып тұрады. Көктемде сатып алуды жүзеге асыра алмаған клиенттер нарыққа шығады. Дегенмен осы уақытта сатып алушылардың жаппай нарықтан кетуіне де куә боламыз. Қазірдің өзінде белсенділік 30 пайызға азайды, ол әрі қарай тек төмендей береді. Егер жыл соңына дейін айтарлықтай экономикалық дүмпу орын алмаса онда желтоқсанда үй бағасы табиғи қалпына оралып, зейнетақы науқанына дейінгі деңгейіне келеді, – дейді сарапшы.
Тап қазір нарықтағы баға тұрақсыз және күн сайын құбылып тұр. Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігінің басшысы Серік Жұманғарин осындай пікір айтыпты. Сөзіне сүйенсек, биыл қаңтар-сәуір аралығында бірінші нарықтағы баға өсімі 5,5 пайыз болған. Былтыр дәл сол кезеңде баға өсімі небәрі 1,5 пайызды құрапты. Баға өсімі жағынан екінші нарықтағы үйлер құны тіпті аспандайды. Былтыр өсім 2,2 пайыз болса, биыл 2020 жылға қарағанда 12,3 пайызға көтеріліп кеткен.
– Баспана құнының өсуіне құрылыс материалдарының қымбаттауы да әсер етіп отыр. Жыл басынан бері отандық құрылыс материалдарының бағасы 16 пайызға өсті. Былтыр мұндай болмаған, керісінше төмендеген еді. Агенттік баға өсімін болдырмау мақсатында үлкен жұмыстар атқаруда. Соның нәтижесінде Шымкентте шаршы метр құны 330 мыңнан 270 мыңға, Қостанайда 245-тен 230 мыңға, Өскеменде 350-ден 220 мыңға төмендеді, – дейді С.Жұманғарин.
Санайғақ
Ұлттық банк дерегіне сүйенсек, 2021 жылдың 1 сәуіріндегі жағдай бойынша елімізде берілген ипотекалық несие көлемі 2,3 трлн теңгені құраған. Бұл 2020 жылдың дәл осы кезеңімен салыстырғанда 514,4 млрд теңгеге (27,7 пайыз) көп.
«Отбасы банк» ипотекалық портфель өсімі мемлекеттік субсидиялау бағдарламалары есебінен болып жатқанын хабарлайды. Ипотекалық портфельдің 24-30 пайызын бастапқы төлемі 50 пайыздан төмен несиелер құраған. Ал портфельдің 50 пайызын ипотекалық займ сомасының 50 пайызы құйылған немесе жинақтаған займдар құрайды екен.
