2012 жылы қазіргі Жетісай ауданына қарасты Ералиев, Абай, Қызылқұм және Ділдәбеков ауылдық округтеріндегі 3100 шаруа қожалығының 13 мың гектардан астам егіндігін ағын сумен қамтамасыз ететін К-30 каналын қайта қалпына келтіру жұмыстары басталған. Каналдың жалпы ұзындығы – 30,6 шақырым. Соның ішінде 25 шақырымы бетондалуы керек болса, оның 14 шақырымы, ал ішкі тармақтарының 175 шақырымының 52 шақырымы ғана бетондалған. Жоспарланған 4 сорғы стансасының бірде-бірі қойылмаған. Жобаның тапсырыс берушісі – Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінің Су ресурстары комитеті. Мердігер ұйым – Kerneu Limited ЖШС құрылысқа бөлінген 6,076 млрд теңгенің 3,6 млрд теңгесін игерген. Алайда арада 10 жылға жуық уақыт өтсе де бүгінге дейін құрылыс аяқталған жоқ. Атқарылған құрылыс жұмыстарының сапасында көптеген кемшілік бар, каналдың жөндеуден өткен бөліктері қайта жарамсыз күйге түсіп, ішкі су жүйелерінің су өткізу қабілеті нашарлау үстінде.
Биыл 9 сәуір күні Экология, геология және табиғи ресурстар министрі М.Мырзағалиев ауданға іссапары барысында Шардара су қоймасынан машиналық әдіспен алынған суды жеткізетін каналдың жағдайымен танысты. Сол жерде су шаруашылығына жауапты мамандарға су сорғы насостарының ағымдағы жөндеу жұмыстарын және каналдың су өткізу қабілетін арттыруға бағытталған шараларды биыл 1 мамырға дейін аяқтауды тапсырған. Сонымен қатар бұл жобаға қатысты тиісті мамандардың қатысуымен арнайы жиын өткізіп, мәселені түпкілікті шешу жолдарын қарастыратындығын айтқан.
Өкінішке қарай, бүгінге дейін аталған стансаның су сорғыларын ағымдағы жөндеуден өткізу жұмыстары, каналдың су өткізу қабілетін арттыру шаралары аяқталған жоқ.
Ұлттық экономика министрлігі Табиғи монополияларды реттеу комитетінің 2021 жылғы 23 сәуірдегі бұйрығымен 2021 жылдың 1 мамырынан бастап ағын судың бағасы 1 м3/с үшін ҚҚС-ты қосып есептегенде 421 тенгеден 740 теңгеге дейін көтерілген. Яғни баға бірден 76 пайызға қымбаттаған. Одан бөлек, аталған бұйрыққа сәйкес баға 2021 жылдың 1 тамызынан бастап тағы көтерілмек. Бұл шаруалардың наразылығын туғызып отыр. Олар ағын су бағасының сметалық құрылымы туралы сұрағына жауап берілмегеніне қынжылып, қабылданған шешімнің дұрыстығына сенбеушілік танытып отыр.
Ол аздай, өз шаруаларымызға су жетпей отырғанда Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі Су ресурстары комитетінің шешімімен Өзбекстан Республикасы тарапының су бөлу туралы өтініші ұдайы орындалып келеді. Жыл сайын 400-1000 млн текше метр ағын су Шардара су қоймасынан көрші мемлекетке кетіп жатыр.
Осы ретте Қазақстан тарапы да, атап айтқанда, Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі өз халқымыздың жағдайын ойлап, Өзбекстанмен арадағы тату көршілік қарым-қатынасты негізге ала отырып, көрші елдегі Достық каналынан неге ағын су сұрамасқа?
Сонымен қатар жоғарыда аталған каналдың құрылысы 10 жыл ішінде аяқталмағандығы, ал атқарылған жұмыстардың сапасыз жасалғандығы үшін кім жауап береді? Бұл мемлекет қаражатын атқарушы органдардың тиімсіз пайдаланғандығының айғағы емес пе? Ал Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев халыққа Жолдауында Үкіметке қатаң ескерту жасап, қаржыны үнемді және тиімді пайдалануды талап еткендігі белгілі.
Міне, осы көкейкесті мәселе отбасының лайықты өмір сүруі мен ұрпағының келешегі үшін маңдай терін төгіп еңбек етіп жүрген мыңдаған шаруаны толғандырып отырғандығы анық.
Құдайберген ЕРЖАН,
Мәжіліс депутаты, Nur Otan партиясы фракциясының мүшесі
