Сафи Өтебаев атындағы Атырау мұнай және газ университеті еліміздің мұнай-газ кешеніне маман даярлайтын бірден-бір жоғары оқу орны ретінде ғылыми және инновациялық қызметін арттыру жолында ауқымды өзгерістерге бет бұрып, соңғы уақытта үлкен трансформациядан өтуде. Әсіресе университеттің ғылыми әлеуетін арттыру, халықаралық қатынастарын күшейту және ғылыми жобаларды жүзеге асыру жұмыстары қарқынды жүргізілуде.
Мұнай-газ индустриясы, академиялық қоғамдастық және бизнес арасындағы жүйелі өзара қарым-қатынасты орнату мақсатында университет диалог алаңы ретінде «білім-индустрия-ғылым-бизнес» өзара іс-қимылды ықпалдастыру процесін белсенді түрде іске асыруда.
Белсенді трансформациялау кезеңінде университет білім беру процесіне үздік тәжірибелерді енгізу жұмысын жалғастырып жатыр. Солардың бірі – энергетикалық секторды жоғары кәсіби кадрлармен қамтамасыз етуге бағытталған жобалар. Оларды жүзеге асыруға мүмкіндік беретін МВА бағдарламасы үш бағытта: Мұнай инженериясы, Тұрақты даму, Адами ресурстар саласындағы бағытта ашылды.
Университет базасында құрылған Энергетика министрлігінің Салалық технологиялық құзыреттер орталығы энергетика саласындағы технологиялық инновациялар мәселелері бойынша сараптамалық қолдау көрсетуге арналған. Атап айтқанда, университетке цифрландыру жобаларын сараптамалық сүйемелдеу және болашақ кәсіптері бойынша эксперименттік білім беру бағдарламаларын әзірлеу.
Президент Қ.Тоқаевтың өңірлік университеттерді өнеркәсіптік кәсіпорындардың өз қамқорлығына алу туралы тапсырмасына орай «Ембімұнайгаз» АҚ мен «Атырау мұнай өңдеу зауыты» ЖШС С.Өтебаев атындағы АтМГУ-мен екіжақты келісімге қол қойды. Аталған келісім негізінде «Атырау мұнай өңдеу зауыты» ЖШС демеушілік көмегімен университет базасында «Мұнай-химия және экология институты» ашылды. Институт құрылымына оқыту орталығы мен жер қойнауын пайдаланушылардың қолданбалы зерттеулері орындалатын зерттеу бейініндегі 15 зертхана кіреді. Зауыт жұмысшылары академиялық процеске және мамандарды даярлау ісіне белсенді араласады. Зауыт осыдан 5 жыл бұрын университетпен дуалды оқыту жүйесін жақсы жолға қойған.
«ҚазМұнайГаз ҰК» АҚ және «Ембімұнайгаз» АҚ қолдауымен университет базасында Оқу-өндірістік полигонының құрылысы басталды. Бұл университеттің энергия ресурстарын, электр және баламалы энергетиканы өндіру және тасымалдау технологияларын енгізуге арналған өнеркәсіптік қондырғылар үлгілері бар теңдесі жоқ алаңы болмақ. Бұл студенттердің алған білімдері мен дағдыларын бекіту, технологиялық процестерді зерттеу, өндірістік үдерістерді нақты еңбек жағдайында игеруге мүмкіндік береді.
Университет Губкин атындағы РМУ, Texas A&M және Robert Gordon University секілді жоғары оқу орындарының халықаралық тәжірибесіне сәйкес университеттің оқу-әдістемелік бағдарламасын әзірлеуде және жетілдіру бағыты бойынша бірлесіп жұмыс атқаруда.
Университет оқытушыларының 30%-ы – индустриядан шақырылған лекторлар. Индустриялық комитет мүшелері университетке білімді және тәжірибелі мамандарды тартумен қатар, оқу орнын материалдық-техникалық жабдықтауға көмектесуде. Алтын серіктесіміз – Атырау «МӨЗ» ЖШС демеушілігімен университет базасында Мұнай-химия инженериясы және экология институты ашылды. Жаңартылған, заманауи жаңа зертханаларымен жабдықталған институтта еліміздің мұнай-газ химиясы және экология бағыттары бойынша мамандар даярлануда.
Іргелі ізденістер
Жаһандық энергетика сипатының өзгеруі, климаттық реттеу және оған байланысты энергияға әлемдік сұранысты қалыптастыру үдерістеріндегі құрылымдық өзгерістер энергетикалық индустрияның қатысушыларына жаңа мүмкіндіктер мен қауіп тудырады. Осыған байланысты университет мұнай-газ саласындағы климаттық құбылыстардың экономикалық салдарын модельдеу бойынша жобаларды жүзеге асыруда Сколково Мәскеу басқару мектебімен өзара ынтымақтастықты орнатты.
Бұл ұйыммен энергетикалық сектор менеджерлеріне арналған «Энергия алмасу 4.0» оқыту бағдарламасын, энергетикалық менеджмент саласындағы бірлескен ғылыми зерттеулерді жүзеге асыру қолға алынды. Энергия алмасу 4.0 бағдарламасы – еліміздің энергетикалық сектор компанияларының топ менеджерлерін, директорларын стратегиялық дамыту бойынша оқытуға бағытталған бірлескен білім беру бағдарламасы.
Сондай-ақ университетте UNIVERSITI TEKNOLOGI PETRONAS (UTP) малайзиялық трансұлттық мұнай-газ корпорациясы Petroliam Nasional Berhad-қа тиесілі жетекші зерттеу университеттерімен серіктестік орнатылған. Аталған университеттермен ынтымақтастық нанотехнология және «жасыл технологиялар», гибридті энергетикалық жүйе, интеллектілі қала және тұрақты даму секілді маңызды салаларды қамтиды.
Өткен жылы бірқатар профессор-оқытушымыз ғылыми-зерттеу жобаларын жүзеге асырып, монографиялық жұмыстарын жарыққа шығарды. Профессор-оқытушыларымыздың бірлесіп жасаған жұмысына «Қатты жол төсемін дайындау әдісіне» авторлық патент берілді. Сондай-ақ «Геоэкология» ғылыми зертханасының ғылыми қызметкерінің «Мұнай өндіру кенорындары жұтаңданған топырағын зерттеу және қалпына келтіру бойынша ұсыныстарды жасақтау» атты ғылыми зерттеу жұмысына авторлық куәлік берілді.
Сонымен қатар университет ғалымдары «1:1 000 000 масштабтағы Каспий өңірінің геологиялық мазмұндағы ГАЖ атлас қартасы» халықаралық жобасын жасауға атсалысып келеді. С.Өтебаев атындағы Атырау мұнай және газ университетінің Геология, геофизика және геохимия ғылыми орталығының осы тақырыптағы жобасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі ұйымдастырған байқауда жеңіске жетті. Жоба нәтижесінде өңірдің геологиялық құрылымын нақтылап, пайдалы қазбалардың жаңа кен орындарын ашу болашағын бағалауға мүмкіндік туады. Университеттің тағы бір ғылыми жетістігі – университеттің Геология, геофизика және геохимия ғылыми орталығы бұған дейін «Қазақстан Республикасындағы мұнай мен газдың антиклинальды емес тұзақтарын кешенді зерттеу» тақырыбы бойынша ғылыми жобаны табысты іске асыруы.
Академиялық ұтқырлық және халықаралық қатынастар
2020-2021 оқу жылы локдаунға қарамастан АтМГУ үшін өзгерістер мен жаңалықтарға толы жыл болды. Университетте студенттер мен ғылыми-педагогикалық қызметкерлердің академиялық ұтқырлығын ұйымдастыру жұмыстары, қос дипломды бағдарлама және шетелдің жоғары оқу орындарымен өзара ынтымақтастық орнату жұмыстары қарқынды жүргізілуде.
Солардың бірқатарына тоқтала кетсек, С. Өтебаев атындағы Атырау мұнай және газ университеті PETRONAS Технологиялық университетімен (UNIVERSITI TEKNOLOGI PETRONAS) онлайн форматта екіжақты ғылым және білім беру саласындағы ынтымақтастықты дамыту жөніндегі меморандумға қол қойды. Меморандум негізінде екі университет арасында ғылыми-зерттеу және жоғары білім беру қызметін қолдау, студенттер мен професорлық-оқытушы құрамының академиялық ұтқырлық бағдарламасының жүзеге асуын қамтамасыз ету жұмыстары жүргізілуде. Айталық, ынтымақтастық аясында АтМГУ профессорлық-оқытушы құрамы Малайзиядан тағылымдамадан өтуге, ал магистранттар мен Phd докторанттарға оқуларын сол елде жалғастыру мүмкіндігі беріліп отыр.
Сафи Өтебаев атындағы Мұнай және газ университеті мен Университет Лотарингии (University of Lorraine) арасында геология және мұнай-газ бағытында өзара серіктестік орнатылуда.
Францияның Тоталь профессорлар қауымдастығы (Total Professeurs Associes) мен Total E&P Kazakhstan компаниясының қолдауымен Тоталь энергетикалық мектебі (TESS) ұйымдастырылып,
оған университеттің профессор-оқытушылық құрамы мен студентер қатысты.
Университетте сонымен қатар виртуалды академиялық ұтқырлық бағдарламасы жүзеге асуда. Бұл бағдарлама бойынша бүгінде 40-тан астам студент білім алды. Оның ішінде 5 студент Малайзияның Петронас университетінде виртуалды мобильділік бағдарламасы бойынша оқыды.
Университеттің тағы да бір маңызды жобасы – Каспийлік SDG хабы. Хаб аясында бірлескен ғылыми жобаларды жүзеге асыру, студенттердің стартап-жобалары конкурстары мен хакатондар, конференциялар мен семинарлар өткізу, Каспийдің тұрақты даму желілік университетін құру жоспары бар. С.Өтебаев атындағы Атырау мұнай және газ университетінде БҰҰ-ның Қазақстандағы ғаламдық коммуникациялар департаментінің қолдауымен құрылған Каспий Хаб-қа (Caspian SDG Hub) Каспий маңы елдерінің мемлекеттік университеттерінің Қауымдастығы да оң ықылас танытып отыр. Бірлескен жобаның аясында Қауымдастық құрамындағы мемлекеттік университеттердің 9 ректоры Каспий Хаб аясында (Caspian hub on sustainable development goals) өзара серіктестік туралы келісімге қол қойды. Осы құжат негізінде Каспий маңы аймағында кешенді түрде экономикалық, әлеуметтік, экологиялық компоненттерді біріктіру арқылы тұрақты дамуға бағытталған жобаларға күш салынбақшы. Осылайша, бүгінгі таңда С.Өтебаев атындағы Атырау мұнай және газ университеті сапалы білім берумен қатар, оқу орнының ғылыми әлеуетін арттыру мен халықаралық ынтымақтастығы аясын кеңейту жұмыстары қарқынды жүргізілуде.
Гүлзада ШАКУЛИКОВА,
Сафи Өтебаев атындағы Атырау мұнай және газ университетінің Басқарма төрағасы-ректоры, экономика ғылымдарының докторы, профессор
