Фатима – Ресейдің тұңғыш мүфтиі Мұхамеджан Хұсайыновтың қызы, Жәңгір ханның жары. Яғни ол қазақ хандары әулетінің келіні. Өте білімді әрі қабілетті жан болған екен. Ағартушылыққа өз үлесін қосып, қыздарға арналған мектеп ашқан. Фатима орыс, неміс, француз тілдерін жетік білумен қатар, фортепианода ойнай алған. Ол – парасатымен ерекшеленген қазақ ханшасы. Фатима Николай І патшаның таққа отыру рәсімінде өзінің сән-салтанатымен көзге түседі. Сонда киген қазақ камзолы қазір Ұлттық музейде сақтаулы тұр. Қызыл камзолдың етек жағы алтын жіппен әдіптелген. Түпнұсқа үлгісін сақтай отырып, жаңғыртып қайта тіккен – Айжан Абдубаитова. Қазақтың ұлттық киімінің жарқын үлгісі ретінде этнография залында тұр. Фатиманың тарихи беделі, әсіресе, Николай І патшаның таққа отыру салтанаты кезіндегі сәтпен байланыстырылады. Мәселен, Тілекқабыл Боранғалиұлының «Жәңгір хан» тарихи романында бұл оқиға: «Той-думанның бір сәтінде Еуропадан келген әулеттік атағы бар кербездер мен орыс элитасының қыпша белдерін би залының шетіне ығыстырып, Николай мен Фатима вальспен қалықтады», деп бейнеленген еді.
Айтолған ЖҮНІСХАН,
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің студенті
