Жапониядағы тыныш Олимпиада

Дегенмен бұл шектеулер Жапония премьер-министрі Ёсихидэ Суганың көңілінен шыққан жоқ. Ол Олимпиаданы жапон халқының 2011 жылғы жер сілкінісі мен Фукусимадағы ядролық апаттан кейін туын­да­ған қиындықтарды еңсеру қабілетінің символы ретінде көрсетуге тырысқан-ды. Енді То­киодағы бірде-бір сайыста немесе бәсекеде көрерменнің шулы дауысы естілмейді. Токиодағы мерекелік көңіл күй тез бұзылып, сондай-ақ жергілікті экономиканы қалпына келтіруге үміт оты да сөне бастағандай.

Рас, Жапониядағы төтенше жағдай кейінгі 16 айда көптеген Батыс елінде енгізілген локдауннан гөрі әлдеқайда жеңіл. Мейрамханалар мен ірі сауда орталықтарының жұмыс уақы­тына қойылған шектеулерді айт­пасақ, адамдар әдеттегідей сауда жасап, тамақтануын қалыпты күйде жалғастырып жүр. Бірақ Токиода 2020 жылғы сәуірден бастап пандемияға байланысты төртінші мәрте төтенше жағдай жарияланды. Соңғысында мейрамханаларда алкогольдік ішім­дік­тер сатуға тыйым салынды. Өйткені маскасыз қатты сөйлесу Covid-19 вирусының таралуына жол ашады.

Суга үкіметі тұрғындардан төтенше жағдай кезінде қажетсіз саяхаттардан аулақ болып, үйде жұмыс істеуді өтінгенімен, бұл кеңес 2020 жылдың сәуір-мамыр айларында енгізілген бірінші төтенше жағдай кезінде ғана тиімділігін көрсетті. Содан бері үкімет әртүрлі тәсілдерді қол­данып көрді. Мәселен, былтыр күзде туризм индустрия­сын ынталандыру үшін субсидия ұсына отырып, адамдар­ды саяхаттауға шақырды. 2020 жылдың аяғына таман инфекция жұқтырғандардың көбеюінен кейін, 8 қаңтардан 21 наурызға дейін екінші төтенше жағдай енгізілді. Көп ұзамай 25 сәуірден 20 маусымға дейін үшінші төтенше жағдай жарияланды.

Мұндай қысқа мерзімді тө­тенше жағдайлар еріксіздікті немесе өткеннен сабақ ала алмауды көрсетеді. Осылайша, жа­по­­ния­лық­тардың басынан өткен оқиғаның 2020 жылдың көк­темінде инфекция таралуы бо­йынша ғаламдық эпицентр ре­тінде саналған Нью-Йорктегі ахуал­дан айтарлықтай айыр­ма­шы­лығы бар. Жартылай шектеу ша­раларын ұзартқаннан кейін қала биыл мұқиятты түрде бір­тін­деп қайта ашылды.

Жапон қоғамы үкіметті инфекцияны болжап, оны бақылай алмағаны үшін барған сайын сынай түскені таңғаларлық жағдай емес. Елде вакцина салудың баяу жүруіне де наразылық артып келеді. Сынағандар дұрыс айтады. Жапониядағы вакциналау деңгейі дамыған мемлекеттердің көпшілігінен артта қалған. 11 шілдедегі жағдай бойынша Жапонияда әр 100 адамға 48 доза екпе салынды. Ал бұл көрсеткіш Францияда – 88, Германияда – 98, АҚШ-та – 100, Ұлыбританияда 119-ға тең. Қазіргі таңда телевидение мен YouTube Нью-Йорктегі және басқа қалалардағы ахуал түзеліп, маскасыз қалыпты өмірге оралып жатқанын көрсетуі көптеген жапонның қызғанышын тудырады.

Бірақ жапон қоғамы бүкіл Олимпиада, Паралимпиада ойындарын өткізбеуді талап етушілер мен әлеуметтік, экономикалық қызметке қатаң шектеулер қоюға қарсылық білдіргендер (әсіресе, мейрамхана бизнесінде) болып екіге бөлінді. Үкімет екі тарапты да бірден қанағаттандыра алмайтыны анық. Сондықтан ойындарды көрерменсіз өткізіп, орта жолды таңдады.

Экономикалық тұрғыдан алғанда, жалпы тұтыну биыл Токиодағы эпидемиялық ахуал­дың мезгіл-мезгіл нашарлауы мен енгізілген карантиндік шаралар салдарынан бәсеңдеді. Биылғы сәуір-маусым айларында Nikkei 225 индексі басқа алдыңғы қатарлы экономикалық индекске қарағанда нашар көрсеткішті көрсетті. Әлсіз экономика әр­дайым басқарушы партияға саяси зиян тигізетінін ескерген Суга шектеу шараларын жеңілдетіп, қалпына кел­­­тіруге мол күш са­лу­ға мәж­­­бүр.

Экономикалық іс-шара­лар­дың барлық түрін қалпына келтіріп, Олимпия ойындарының мере­келік іс-шара әсерін қам­тамасыз ету үшін вирус жұқ­тыру көрсеткіші төмен деңгейде болуы керек еді. Мұның жалғыз жолы – вакциналарды Нью-Йорктегі секілді ерте және тез тарату. Сатып алу жеделдетіліп жатса да, Жапония вакциналармен қамтамасыз етуді кешіктірді. Жапон билігі маусым айының соңына дейін Модерна компаниясынан алуға тиіс 40 миллион дозаның 13,7 миллион дозасын ғана алғаны анықталды.

Осы жаздағы ахуалдың қалай өрбитініне қарамастан, Суга қыркүйек айында партия басшысын сайлауға түседі. Содан кейін қазан айында толық мерзімі аяқталған соң жалпы сайлау күтіп тұр. Олимпия ойындары аяқталған бойда Жапонияның саяси ойындары басталады.

Такатоси ИТО,

Жапонияның бұрынғы қаржы вице-министрі, Колумбия университетінің Халықаралық және қоғаммен байланыс мектебінің профессоры, Токиодағы Ұлттық жоғары оқу орындары саясаттану институтының аға профессоры

Copyright: Project Syndicate, 2021.

www.project-syndicate.org