Осы мәртебелі атаққа І.Оразбақұлы 1966 жылы қол жеткізді. Олег Чапайкин, Николай Пахутко және Владимир Дрекслер сынды атақ-даңқтары алысқа жайылған саңлақтармен иық тіресе жаттыққан ол түрлі жарыстарда республика намысын абыроймен қорғады. Душанбе, Ташкент, Киев және басқа қалаларда өткен дүбірлі додаларда елеулі табыстарға қол жеткізді. Ол кезде ауыр салмақта күш сынасатын қазақ зілтеміршілері мүлде жоқ еді. Әйгілі Әбдісалан Нұрмаханов пен Әбілсейіт Айхановқа еліктеген қарадомалақтар негізінен бокс немесе күрес үйірмелеріне баратын. Уақыт оза Ізбасардың ізімен осы спорт түрін серік еткендердің қатары көбейе бастады.
Орталық Азия мен Қазақстан теміржолшылары арасында Кеңес Одағының чемпионы атанған Ізбасар Оразбақұлы спорт пен қызметті қатар алып жүрді. Ол бірнеше ерікті спорт қоғамдарында нұсқаушы, жаттықтырушы, төраға бола жүріп, ара-тұра байрақты бәсекелерде де бақ сынады. Соның бірі – 1990 жылы Марокконың Мехнас қаласында жеңіл атлетикадан ардагерлер арасында өткен әлем біріншілігі. Аталған жарыста 100 метрге жүгіру және ядро лақтырудан алдына жан салмаған Ізбасар бас жүлдені олжалады. Осы орайда, кейіпкеріміздің 1991-2006 жылдар аралығында Алматы қалалық денешынықтыру және спорт басқармасын басқарғанын да айта кеткен абзал.
Аттай 16 жыл бойы қала спортының тізгінін ұстаған азаматқа Алматыдағы «Халықтық-ұлттық спорт түрлері және бұқаралық сауықтыру-денешынықтыру» клубының директоры қызметін атқару пәлендей қиындық туғызған жоқ. Оның үстіне Ізбасар 1992 жылы Барселона (Испания), 1996 жылы Атланта (АҚШ), 2000 жылы Сидней (Аустралия) және 2004 жылы Афинада (Грекия) алауы тұтанған Олимпия ойындарының куәсі болып, бес құрлықты армансыз шарлады. Сол жарыстарда жинаған мол тәжірибесін жұмыс барысында оңды пайдаланды. Соның арқасында «Республика мәдениетінің еңбек сіңірген қызметкері», «КСРО денешынықтыру ісінің үздігі», «Қазақстанның еңбек сіңірген жаттықтырушысы» және «Жоғары дәрежедегі төреші» деген атақтарды иеленді.
І.Оразбақұлының елімізде бұқаралық спорттың дамуына сіңірген еңбегі зор екенін барша жұрт жақсы біледі. Медеу шатқалындағы «Баспалдақ» бәсекесі, Алматы облысының аумағындағы Қырғауылды ауылындағы қар үстіндегі қысқы ойын, Жамбыл музейіне шаңғымен екі күндік жорық, Алматы қаласындағы жаңажылдық түнгі желаяқтар сайысы... осының барлығы аталған азаматтың тың идеяларының жемісі. Ізбасардың жетекшілігімен жүзеге асырылған аталған іс-шаралардың мәні мен маңызы өте зор еді. Мәселен, түнгі жаяу жарыс ұйымдастырудағы мақсат – Жаңа жылды аққайнар атып, арақ-шараппен қарсы алу дәстүрін бұзу. Түнгі сағат 00.00-ге 15 минут қалғанда Абай даңғылымен жүгіру басталады. Оған тоғыз бен 90 жас арасындағы адамдар қатысып, олар Балуан Шолақ атындағы спорт сарайының алдында орнатылған зәулім шырша маңына жүгіріп жетуге тиіс. Озғандары жүлде алса, қалғандары ойын-сауық құрып қайтады. Бір сөзбен айтсақ, саламатты өмір салтын насихаттаудың бірден-бір даңғыл жолы.
Ізбасардың осы саладағы көшбасшылық бастамалары өз замандастары мен қала тұрғындары арасында өте жоғары бағаланды. Грек-рим күресінен әлем және Олимпиада чемпионы Жақсылық Үшкемпіров: «Оның есімі республикада алғаш рет дәстүрлі емес денешынықтырудың негізін қалаушы әрі сауықтыру-бұқаралық жұмыстарды өмірге енгізуші ретінде тарихта қалды», десе журналист-жазушы Несіп Жүнісбайұлы: «Алматыда бұқаралық спортты өркендету мен саламатты өмір салтын орнықтыруда Ізбасар Оразбақұлының төккен тері Мемлекеттік сыйлыққа әбден лайық» деген ой айтқан еді. Әрине, одан бері де ықылым уақыт өтті. Дүниені ұйпалаған оқыс оқиғалар небір атпал азаматтарды арадан алып кетті. Сымдай тартылған сымбатты, от жүректі, сом білекті спорт сардары Ізбасар Оразбақұлы да ойда-жоқта о дүниелік болды. Артында мыңдаған жанкүйері мен шәкірттері қалды. Ғалым, Сүйін секілді ұлдары әке аманатын арқалап, мемлекет, қоғам алдындағы азаматтық парыздарын адал атқарып жүр.
Ізбасардың артында қалған ізі көп, сайрап-ақ жатыр. Өзі 63 жыл ауасын жұтқан Алматыда оның атында бір белгі қалуы керек еді ғой. Оған телегей-теңіз төккен тері лайық деп білеміз. Қаланың әкімдік, оның құзырындағы денешынықтыру және спорт басқарамасы алдағы уақытта Ізбасар Оразбақұлын еске алуға тұрарлық іс-шараны ойластырады деп үміттенеміз.
Орысбай ӘБДІЛДАҰЛЫ,
байырғы спорт журналисі
