Балық өсіруге жасалған бетбұрыс

Облыстық балық шаруашылығы бас­қармасының басшысы Артур Сәді­бек­­ұлының мәліметіне сүйенсек, өңір балықшылары Жайық-Каспий су бассейнінен 2020 жылы 11 582 тонна, ал былтыр 15 052 тонна балық аулады. Мәселен, былтырғы көктемгі маусымда 8 992 тонна, ал күзде 6 060 тонна су маржаны сүзілген. Биыл көктемгі балық аулау маусымы 17 ақпанда Қиғаш өзенінде, ал Жайық өзенінде 9 наурызда басталды. Балық аулауға білек түре кіріскен 19 балық шаруашылығы кәсіпорнында 614 адам тұрақты, 2 172 адам маусымдық жұмысқа тартылды. Ал сәуірде Исатай ауданында орналасқан «Шағала-Атырау» ЖШС қосылды.

Серіктестіктің тәулігіне 6 тонна балық өңдейтін цехы, қоймалар, сыйымдылығы 250 тонна болатын 12 тоңазытқышы, сондай-ақ уылдырық дайындау, балықты ыстықтай әрі салқын күйде қақтау, кеп­тіру, консервілеу, өнімді бұқтыру құ­рыл­ғы­лары бар. Бұдан бөлек 17 қайық және 1 кеме сатып алынған. Бұл жобаның құны 250 млн теңгені құрап отыр.

– Биыл басқарма арқылы жануарлар дүниесін пайдалануға 1 285 рұқсат қа­ға­зы берілді. Ақпан-наурыз ай­ла­рын­да ауланған балық көлемі 1 100 тон­на­ға жуықтады. Оның ішінде Жайық өзе­нінен сүзілген балық 85 тоннаға жетті. Ал Қиғаш өзенінен 882 тонна, Каспий теңізінен 135 тонна су маржаны ауланды. Енді мамырдың соңына дейін Жайық-Каспий су бассейнінен 11-12 мың тонна балық аулау жоспары бар. Ақпан-наурыз айларында 1 092 тонна балық, 123 тонна балық өнімдері мен 20 тонна балық уылдырығы Ресей Федерациясына, Әзербайжан мен Израиль еліне экспортталды, – дейді Артур Сәдібекұлы.

Экспорт демекші, Атырау балық­шы­ла­ры аулаған балық пен оның өніміне шетелдік тұтынушылардан сұраныс артып келеді. Өткен жылы 9 019 тонна балық пен балық өнімдері Ресей Фе­дерациясы, Украина, Әзербайжан, Из­раиль, Грузия, Өзбекстан және Румы­ния елдеріне экспортқа жіберілген. Алай­да әлемді шырмауықтай шарпып, карантин қауызына сыйдырған коронавирус инфекциясының салқыны экспортталатын балық өнімдерінің кемуіне тигені даусыз. Мәселен, 2020 жылы 10 691 тонна балық және балық өнімдері шетелге экспортқа жіберілсе, былтыр 1 672 тоннаға кеміді. Дегенмен, ішкі нарықтағы сұраныс артып, 5 539 тонна өнім Атырау, Ақтөбе, Ақтау, Алматы, Нұр-Сұлтан, Шым­кент және Орал қалаларының тұты­ну­шыларына сатылған.

– Соңғы жылдары балық шаруа­шы­лы­ғына инвестиция салуға ынта таныту­шылар көбейе бастады. Өңірде 2021-2025 жыл­дары аралығында 9 балық өсіру жобасын іске асыру жоспарланып отыр. Мәселен, «СевКаспийФиш», «Тілекші» серіктестіктері мен «Сәт», «Сагиева», «Аб­долов», «Жұмагалиева» шаруа қо­жа­лық­тары тоған шаруашылығын, «Каспий балық» өндірістік кооперативі тоған мен тор қоршауда балық өсіру, ба­лық өңдеу цехын салуды қолға алмақ. Былтырғы қарашада Жылыой ауда­нын­дағы «Сәт» шаруа қожалығы балық өсіруге арналған екі тоған құры­лы­сы үшін арнайы жер қазу жұмыстарын аяқтады. Махамбет ауданында «А-Дана» шаруа қожалығы сумен қамтудың тұ­йық­­тал­ған жүйесінде тауарлы балық өсі­ру жобасын іске асырады, –дейді А.Сәдібекұлы.

Су айдындарынан маржан сүзіп жүр­ген балықшылардың қатарында қыз-келіншектер де бар. Қазір осы салада 80 жылдан астам тарихы қатталған «Аман­гел­ді атындағы» серіктестігінде 14 қыз-ке­ліншек жұмыс істейді. Солардың қа­та­рында Майра Қапарова да бар.

– Балық шаруашылығы саласындағы экологиялық таза балық өнімдерін шыға­ратын біздің серіктестік 1934 жылы құ­рыл­ған. Содан бері су маржанын сүзіп, балық өнімдерін шығаруды тоқ­тат­­қан жоқ. Біздің кәсіпорынның басты ұстанымы – экологиялық таза балық өнім­дерін шығару. Бұл үшін көктемнің әр күнін текке өткізбей, балықты молырақ аулау қажет. Әйелдерді нәзік деп жатады ғой. Судың ортасында тұрып, ау тарту әйелдерге оңай емес. Бірақ біз ерлермен бірге тартымға шыққанда, шыдамдылық таны­тамыз, – дейді балықшы Майра Қапарова.

Бұл серіктестіктің цехында тәулігіне 395 тонна балық өңделеді. Мәселен, 2019 жылы 1,1 мың тонна мұздатылған ба­лық, 225 тонна балықтың жон еті, 50 тонна өңделген балық өнімі шығарылды. Серіктестіктің экологиялық таза балық өнімдеріне Қазақстан, Ресей, Украина мен Әзербайжан, Өзбекстан, Франция, Болгария, Германия елдерінен сұраныс түседі.

Мемлекет тарапынан Каспий теңі­зін­де­гі бағалы бекіре тұқымдас балықтарының қорын молайтуға барынша назар аударылып отыр. Осы мақсатта 1998 жылы «Атырау бекіре шабағын өсіру» зауы­ты пайдалануға берілді. Зауытты іске қосу­да­ғы мақсат – жасанды тәсілмен алын­ған уылдырықтан бекіре тұқымдас ба­лық түрлерінің шабағын өсіру. Зауыт ди­ректоры Рашиден Қалидуллиннің айтуынша, 1998 жылдан 2019 жылға дейін Жайық-Каспий су бассейніне арнайы тоғандарда өсірілген 89 млрд-тан астам бекіре тұқымдас балықтардың шабағы жіберілген.

– Біз мемлекеттік тапсырыспен бекіре тұқымдас балықтар шабағын өсіру кө­ле­мін 100% орындап отырмыз. Жыл са­йын зауытта 3,5 млн шабақ өсіреміз. Табиғат пайдаланушылар үшін осындай 120 мыңнан астам шабағын өндіреміз. Зауытта 78 адам жұмыс істейді. Олардың 60%-ы – балық шаруашылығының мамандары, – дейді Рашиден Қалидуллин.

Өткен жылы бекіре тұқымдас балық­тар шабағын өсіретін екі зауыт Жайық өзенінен 304 бекіре балығын аулады. Екі зауыттың мамандары былтыр 92 аналық балықтан жасанды жолмен алынған уыл­ды­рықтан 7 млн 869 мың бекіре шабағын өсіріп, Жайық өзеніне жіберді. Бұл ал­дыңғы жылмен салыстырғанда 113 мың 394 данаға артық. Сондай-ақ «Caspian Royal Fish» ЖШС мемлекеттік тапсырыс шеңберінде бекіре тұқымдас бағалы балық қорын 1 109,0 мың шабақпен толықтырды.