Кадрлардың шеберлігі ең төменгі сатыдан бастап көрінеді. Бастығының тапсырмасын тек бас шұлғып орындауға әзір тұратындардың жұмыс тиімділігі төмен. Үнемі үлкен мәселелермен айналысатын, бастыққа төмендегі ахуал туралы толық ақпарат жеткізе алмай, тек бұзып-жарып бастықтың айтқанын ғана орындайтын бағыныштылардың жұмысы жақсы нәтиже бермейді. Мәселен, нәтижелі жұмыс істеп жатқан бір басқарманы немесе бөлімді тарату туралы тапсырманы көзсіз орындау – жалпы жүйенің қалыпты жұмыс істеуіне кедергі келтіреді. Бастыққа мәселені жан-жақты түсіндіре алмайтын бағыныштылардың қызметі – қамшы немесе таяқпен ғана жұмыс істейтін түйе мен өгіздің жұмысына тең. Жұмыс жалпы орындалғанымен тиімді нәтиже жоқ.
Бізде ұзақ жылдар бойы сырттан келген немесе шетелден оқып келгендер білген дүниесін қалыптасқан тәртіппен санаспай, бұзып-жарып енгізу жаппай орын алды. Қалыптасып, жүлгеленіп қалған жүйені жетілдіру деген жоқ, тек жапонның, ағылшынның, мажардың тәжірибесі деп, біздегімен үйлеспейтін жаңа тәртіп, мүлде басқа тәсілге көшіруді қалайтындар шықты. Жаңа жүйені енгізуге, жаңа бағдарламаны қабылдауға қыруар қаражат бөлінетінін көрген кейбір жылпостар мұндайға тіпті жанын салып кірісетін. Бір жылдары қазақ тілінен басқа пәнді ағылшынша оқытамыз, сол үшін 2-3 айда ағылшынша сабақ беретін ұстаздарды даярлаймыз деген шешім қаншама қаржыны босқа құртқанын жақсы білеміз...
Барлық салада осындайға жол бермейтін, берік қалыптасқан кадрлық жүйе болуы керек. Ондағы кадрлар бастыққа жаманатты болудан қорықпай, өз ісіне жаны ашыса, нақты жағдайды жаңа бастыққа түсіндіруі керек. Соңғы жылдары халық мемлекеттік қызметшілерге сенімсіздікпен қарайтын болды, олардың дені қолдарынан іс келмейтін, тек бюджет қаражатын қолды қылуды білетін жемқорлар, бюрократтар деген түсінік қалыптасты.
Жаңа Қазақстанды құру үшін барлық саладағы мемлекеттік қызметкерлердің жұмыс тиімділігін арттыру керек. Ұлттық Құрылтайда сөйлеген сөзінде Президент Қасым-Жомарт Тоқаев: «Мемлекеттік қызметшілерді қолынан түк келмейді деп кемсітуді доғару керек. Тіпті оларды «халық жаулары» сияқты көретіндер де бар. «Шенеунік» деген сөз жағымсыз ұғымға айналып барады. Бұл – дұрыс емес. Мемлекеттік қызметте адал әрі білікті кадрлар өте көп. Олар Отанымыздың игілігі жолында тынбай еңбек етіп жүр. Бірақ өкінішке қарай, «Бір қарын майды бір құмалақ шірітеді» деген де бар. Ондай адамдармен біз бірден қоштасып жатырмыз. Болашақта да солай болады», деген пікір айтты.
Шынында барлық қызметкерге тұтастай күйе жағуға болмайды. Олардың арасында патриоттар да, өз ісін шемішкеше шағатын білікті азаматтар да көп. Міне, осылардың күш-қуатын, ақылы мен білімін елдің игілігіне тиімді жұмсай білу керек. Ондайды жасайтын алдымен өзінің тікелей басшылары. Бағыныштысының іскерлігін көрген басшы оны өзінің тапсырмасын бұлжытпай орындағанына мәз болмай қызметін өсіруге, кадрлық резервке жылжытуға тырысуы керек. Осындайды орындап жүрген әрбір басшының ісі де бағаланып, ынталандырылып отырса – тіпті құба-құп болар еді.
Қаншама жазып, қаншама сынап жатса да біздегі мемлекеттік қызметкерлердің саны көп. Былтырғы желтоқсанда Үкімет мемлекеттік қызметкерлердің санын қысқарту туралы қаулы қабылдағанымен, оның нәтижесі шамалы болды. Мәселен, Солтүстік Қазақстан облысында қазір 4 мыңдай мемлекеттік қызметкер бар. Бұл былтырғы жылдың сәйкес мерзімімен салыстырғанда 14 бірлікке ғана азайған деген сөз.
Мемлекеттік қызметкерлер санының тұрақтылығын сақтау, олардың жиі ауысуына жол бермеу – Мемлекеттік қызмет істері жөніндегі агенттіктің стратегиялық көрсеткіштерінің бірі. Облыстық департаменттің басшысы Елена Степаненконың айтуына қарағанда, бұл көрсеткіш бойынша Солтүстік Қазақстан республика бойынша алдыңғы қатарда. Егер елдегі орташа көрсеткіш 6,8 пайыз болса біздің облыста ол 1,9 пайыз ғана екен. Былтыр жеті айда 146 адам қызметтен шықса, биыл 82 адам ғана басқа қызметке ауысқан. Әрине, кадрлардың ауыспай, бір жерде тұрақты жұмыс істеуіне қазір барлық жағдай жасалған. Осы департаменттің басқарма басшысы Еркін Жақсылықовтың айтуына қарағанда, қазір аудандық деңгейде жұмысқа тұрған мемлекеттік қызметкердің өзі айына кем дегенде 200 мың теңге еңбекақы алады екен. Бұрын көп жыл бойы, өтілі кем қызметкерлер аз еңбекақы алатын. Енді осы еңбекақыға мерекелерде берілетін сыйақыларды және жылдың қорытындысы бойынша төленетін бонустарды қоссаңыз – қомақты сома шыға келеді. Жұмыс өтілі артқан сайын төленетін қосымшасы тағы бар. Осындай жағдайда жұмыс істемейтін несі бар? Сондықтан да биыл мемлекеттік қызметке тұруға ұмтылғандар саны былтырғы жылдың сәйкес мерзімімен салыстырғанда 1,5 есе артып, 1 551 адамға жеткен. Алайда кандидаттардың біліктілігі төмен. Тиісті тесттерден тек
31 пайызы ғана өте алған.
Осының өзінен кандидаттарды тестілеу әділ жолмен өтетін болуы керек деген сенім туады. Өйткені қазіргі жастардың жалпы біліктілігі төмен екенін өңірде көріп жүреміз. Демек солтүстікте мемлекеттік қызметке тек білікті, білімді жандар ғана өтетін сияқты. Ендеше, ертеңгі күні олардың кәсіби біліктілігінен басқа мемлекетшілдігі, патриоттығы жоғары болар деп үміттенесің. Жоғарыда айтылған талаптарды да тек осындай жастар ғана орындай алатыны сөзсіз.
Солтүстік Қазақстан облысы
