Бүгінгі әңгімеміздің басты кейіпкері – Анарбек Орман. Оны оңтүстік өңірі ғана емес, бүкіл республика жұртшылығы біледі десек, артық болмас.
Көпбалалы отбасында өмірге келген ол, жастайынан ауылдың борпылдақ май топырағын армансыз кешіп, қызықты балалық шақты басынан өткеріп, Ұлы Отан соғысына қатысып, капитан деген шен алып, ауыр жарақаттанып, бір қолынан айырылған, алғашқыда ауылдық мектепте мұғалім, сонан соң директор болып істеген әкесіне үй шаруашылығына қатысты барлық мәселе бойынша жәрдемдесіп, еңбекқор әрі төзімді болып өседі. Орта мектепті бітіргеннен кейін арман жетелеп, институтқа түскелі қалаға тартады. Бірақ талапкерлердің көптігінен қалаған оқуына түсе алмай қалады. Әкесінің кеңесімен құжаттарын институттың инженер-механик дайындайтын кешкі бөліміне өткізіп, студент болып қабылданады. Сол кезден бастап саналы өмірінің көп бөлігі қалада өтеді. Қалалық су арнасында жұмысқа орналасып, күндіз сонда жұмыс істеп, кешке институтта білімін жалғастырады. Институтты бітірген кезде, ол отбасылы әрі тәжірибелі маман болып шығады. Бір-екі жыл өзі туып-өскен жерінде аудандық су бөлімінде механик болып істейді. Содан соң Шымкент қаласының коммуналдық шаруашылығында бөлім бастығы, одан әрі Шаян аудандық коммуналдық шаруашылығын, Шымкент қаласындағы тұрғын үй басқармасын, қалалық су арнасын (бұрынғы «Горводоканал» деп аталатын мекеме) басқарады. Жан-жақты іскерлігімен көзге түскен ол тәуелсіздіктің алғашқы жылдары Шымкент қаласы әкімінің орынбасары, содан соң екі рет Шымкент қаласының әкімі, Оңтүстік Қазақстан облысы әкімінің орынбасары, 1998 жылы қайтадан қалалық су арнасының басшысы болып тағайындалады. 2009-2011 жылдары Қазақстан Республикасының Су шаруашылығы комитетін басқарады. Одан соң Шымкент қаласына қайта оралып, «Су арнасы-Маркетинг» ЖШС бас директоры болды. Содан бері осы күнге дейін Шымкент мегаполисінің тұрғындарын ауыз сумен қамтамасыз етумен айналысуда.
Сусыз өмір жоқ екені мәлім. Біздің ата-бабаларымыз су деген екі ғана әріптен құралған мөлдір сұйықтықта тіршіліктің көзі жатқанын жақсы білген. Олар ежелден бұлақ көздерін ашып, тоғандар жасап, арықтар мен құдықтар қазып, ішуге пайдаланылатын сулардың сапасы мен тазалығына ерекше мән берген.
Қазіргі заманда су тұрмыстық тіршіліктің ажырамас бөлігіне айналғаны мәлім. Сондықтан судың маңызы бұрынғыдан арта түспесе, еш кеміген жоқ. Бүгінде қала тұрғындарының саны 1,5 млн-ға жақындады. Олардың бәрін ішуге жарамды ауыз сумен қамтамасыз ету оңай шаруа емесі белгілі (Кеңес өкіметі тұсында Шымкентте 350 мыңдай адам ғана тұратын, яғни қазіргімен салыстырғанда екі есе аз. Соған қарамастан судың жаз айларында жеткіліксіз болғанын, құбырлар тесіліп, айлар бойы жөнделмей жататынын байырғы қала тұрғындары әлі есінен шығара қойған жоқ. Еліміз тәуелсіздік алғалы бері 30 жыл өтсе де, көптеген қалалар мен ауылдар осы күнге дейін сапалы ауыз суға жарымай отырғанын жұртшылық жақсы біледі.
Кеңес өкіметі кезінде Шымкенттегі қалалық «Горводоканал» аталған мекеме тәуелсіздіктің алғашқы жылдары жекешелендіріліп, «Су арнасы –Маркетинг» жеке шаруа серіктестігі деп аталды. Ол 30 жыл ішінде Қазақстанда ғана емес, ТМД-дағы мықты кәсіпорын-
дардың біріне айналды. Сол кездегі көптеген кемшілік жойылып, орынсыз шығындар азайды. Қазір онда мыңнан астам жоғары деңгейлі мамандар жұмыс істейді. Қалалық су арнасы ең жаңа, бір орталықтан басқарылатын, әлемдік деңгейдегі жабдықтар мен озық технологияларды пайдаланады. Оларға қажетті электр энергиясының көп бөлігін мекеменің өзі өндіреді. Соның нәтижесінде, қала халқы көп жылдар бойы еліміздегі ең сапалы, ең арзан және тәулік бойы тоқтаусыз беріліп тұрған ауыз су ішуге қол жеткізіп отыр. Пайдаланылған шайынды суларды тазарту үшін польшалық технология қолданылады, бұл процесс онлайн режімде бақыланады. Тазартудан өткен су ауыл шаруашылығының қажетін өтеуге жіберіледі. Сондай-ақ кәріз қалдықтарынан шыққан биогаздан электр энергиясы өндіріледі. Мұндай технология Қазақстан түгілі Орталық Азия елдерінде де ендірілмеген.
1998-2006 жылдар аралығында ТМД елдері арасында бірінші болып барлық тұтынушыға есептегіш құралдар қойылған, тозығы жеткен жарамсыз су құбырлары түгелдей ауыстырылған. Соның нәтижесінде көп адам суды ысырап етпей, үнемдеуге көшкен. Сол кезден бастап Шымкент қаласында су мәселесі толығымен шешілді.
Осы жетістіктің бәрін ескере отырып, Қазақстан Үкіметі 2020 жылы арнайы қаулы қабылдап, Шымкент қаласындағы су арнасының тәжірибесін еліміз бойынша тарату туралы тапсырма берген. Бұл жерде осы күнге дейін атқарылған жұмыстар мемлекеттің бюджетінің есебінен емес, тек жеке шаруашылық серіктестігінің өз қаржысы мен Еуропалық даму және қайта құру банкінің берген кредитіне жасалғанын атап өткен жөн болар. Халықаралық банктің аталған мекемеге мемлекеттің кепілдігінсіз несие беруі көп нәрсені аңғартса керек. Осының бәрін қала жұртшылығы Анарбек Оңғарұлының ерен еңбегінің жемісі деп бағалайды. Сондықтан болар олар оған сенім артып, отыз жыл бойы қалалық, облыстық маслихаттың депутаты етіп сайлап отыр. Сонымен қатар ол Түркістан және Шығыс Қазақстан облыстарының, Шымкент қаласының, Түркістан қаласының, Бәйдібек, Сайрам, Түлкібас, Сарыағаш, Тарбағатай, Зайсан аудандарының «Құрметті азаматы». Оның еңбегі мемлекет тарапынан да жоғары бағаланып, «Құрмет», «Парасат» және «Достық» ордендерімен марапатталған.
Анарбек Оңғарұлы қоғамдық жұмыстарға да белсенді араласатын адам. Ол көп жыл бойы қалалық «Нұр Отан» (қазіргі «Аманат») және «Ақ жол» партиясының аймақтық филиалдарына басшылық етті. Зейнетке шыққаннан бері қалалық классикалық және жағажай волейбол федерациясын басқарып жүр. Аталған федерация қала халқына ғана емес, еліміздің спортсүйер жұртшылығына, сондай-ақ көрші елдерге де жақсы мәлім. Сондықтан болар, осы жылдың тамыз айының 20-шы жұлдызында Шымкент қаласында өткен Анарбек Оңғарұлының 70 жылдық мерейтойына арналған халықаралық турнирге он екі отандық және төрт шетелдік (Қырғыз, Өзбекстан, Ресей) командалары қатысып, жақсы өнер көрсетіп, қала жұртшылығының ризалығына бөленді.
Жалпы, Анарбек Оңғарұлы спортты жанындай сүйеді, осы күнге дейін волейбол ойнайды, жастарға саламатты өмір сүруді насихаттаудан және оларға қолынан келген жағдайды жасаудан жалықпайды. Сонымен қатар қаланы абаттандыруға және қоршаған ортаны қорғауға атсалысып жүрген бірден-бір азамат. Сондықтан болар ол басқаратын мекеменің ең көрікті жерінде «Орманды сен қандай жақсы көрсең, орман да сені жақсы көреді» деген көлемді баннер ілулі тұр.
Қазіргі кезде Анарбек Оңғарұлы мен Құдай қосқан зайыбы Гүлнар үлкен әулеттің алып бәйтерегі іспетті, екеуі немере, шөбере және шөпшек көріп отыр. Олар өздерінен тараған ұрпақтарынан басқа, бүкіл жақын туыстарына көлеңкесін түсіріп, олармен қолдағы барын бөлісіп, жәрдемдесіп отырады. Сонымен қатар әкесінің туған жері мен мұғалім болып істеген жерінде өз қаржысына мектеп пен мешіт салып, сондағы әлеуметтік жағдайы төмен адамдарға көп жыл бойы қаржылай көмек беріп жүр. Оның меценаттығы мұнымен ғана шектелмейді, оны оңтүстік жұрты жақсы біледі. Елдің қамын жеп, аманаты мен үмітін арқалап жүрген осындай азамат 70 жасқа келді. Оның өнегелі өмірі өскелең ұрпаққа үлгі болары анық.
Ержан ИСАҚҰЛОВ,
саяси ғылымдар докторы
