Еліміздің батыс өңірін тұщы сумен қамтуға мүмкіндігі мол стратегиялық тұщы су қоры бар Көкжиде кеніші Мұғалжар және Темір аудандарының шекарасында орналасқан. Көкжиде құмдарында «СНПС-Ақтөбемұнайгаз» АҚ, «КМК-Мұнай» АҚ, «Фирма Ада Ойл» ЖШС, «Өріктау Оперейтинг» ЖШС, «Қазақойл Ақтөбе» ЖШС мұнай өндіреді.
Соңғы екі жыл бойы Көкжидеге жүргізілген барлау жұмыстары тәулігіне ағыны 173,4 мың текшеметр болатын жерасты суы қорын анықтады. Табиғи сүзгі ретіндегі Көкжиде құмдарының артықшылығы сол, мұндағы су қорының құрамы және сапасы жағынан еліміздің батыс облыстарын, соның ішінде Ақтөбе, Атырау, Ақтау қалаларын толық қамтамасыз ете алады. Қазіргі уақытта Көкжиде суларын екі ауданға жақын елді мекен тұрғындары пайдаланып отыр. Жақында ел Үкіметі Көкжидеден Атырау облысы мен Ақтау қаласына құбыр тарту жобасын қарастырды. Қазір Көкжиде құмдарындағы жерасты суының шекарасы анықталу үстінде. Құмды алқаптан мұнай өндіретін алты мұнай компаниясының жүзден астам мұнай ұңғысы су қорын ластап жатыр деген қауіп зор. Жергілікті табиғат жанашырлары ұзақ жылдан бері Көкжидеден мұнай өндіруді тоқтатуды талап етіп келеді. 2006 жылы Көкжиде Үкімет қаулысымен мемлекеттік табиғи қорықтар тізіміне енгізілді. 2019 жылдан бастап Ақтөбе облыстық әкімдігінің ұсынысымен мұндағы жерасты суының қоры, оның ағыны және мұнай қалдықтарымен ластану жағдайы зерттеле бастады. Құмды белдеуде орнатылған 103 мониторингтік ұңғы арқылы жерасты суынан сынамалар алынып, әр тоқсан сайын оның қорытындысы шығарылып тұр.
«Мұнай өндіруші компаниялар бізге жерасты суы мұнай қалдықтарымен ластанып жатқан жоқ, мұнай өндіру кезінде барлық экологиялық талап сақталады деп хабарлайды. Ал тексеру кезінде керісінше болғаны анықталды. Белгілі бір деңгейде ластану мөлшері бар, жерасты суына мұнай қалдықтары араласқан. Экологияға келтірілген зиян көлемін анықтап, бірнеше компанияға ірі көлемде айыппұл салынды. Сондай-ақ 2021 жылы Энергетика министрлігімен бірлесе зерттеу жоспарын құрдық. Бұл бойынша Көкжиде кенішіндегі жерасты суына тиетін ұңғыларды кезең-кезеңімен тоқтату жұмыстары қолға алынды. Тұщы су қорының үстіне орнатылған ұңғыларды осы жылдың соңына дейін бақылап отырамыз», деді З.Жолдасов.
Ол Ақтөбе облысының экологиясын сауықтыруға арналған Жол картасының орындалу барысы туралы да баяндады. 2020 жылы қабылданған осы құжатта Ақтөбе қаласының ауа сапасын жақсарту, Елек өзенінің алтывалентті хроммен ластануын, ферроқорытпа зауыты мен хром қосындылары зауытының зиянды шығарылымдарын азайту мәселелері қамтылған. Экологиялық картаның маңызды бөлігі – Шалқар көлін тазарту. З.Жолдасовтың хабарлауынша, осы кезге дейін Шалқар көлін тазарту жұмысы 45 пайызға орындалып, көл түбінен 3 млн текше метр лай шығарылды. Енді 2023-2024 жылдары Ақтөбе облысындағы Қарғалы, Елек, Жіңішке өзендерін тазарту жоспарда тұр.
Ақтөбе облысы
