Қазір елімізде тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы қызметінің құны төмендеді. Дәлірек айтқанда, биыл екінші тоқсанның қорытындысы бойынша коммуналдық төлем алдыңғы тоқсанмен салыстырғанда 0,3%-ға арзандады. Тікелей реттелетін коммуналдық қызметтер (сумен жабдықтау, кәріз, электр энергиясы, жылумен жабдықтау және газбен жабдықтау) бағасы бірден 0,5%-ға төмендеп отыр. Мұндай динамика осы жылдың бірінші жартыжылдығында күшіне енген тұрғындар үшін реттелетін коммуналдық қызметтерге тарифтерді көтеруге мораторий енгізумен тығыз байланыстырылады. Қазақстанда үлкен екі-үш бөлмелі пәтердің негізгі коммуналдық қызметтерінің құны бір жалақының шамамен 11%-ын құраған. Бұл ТМД елдерінің арасында ең арзан коммуналдық қызмет төлейтіндердің қатарынан көрінуге сеп болып отыр. Мәселен, Numbeo рейтингі бойынша 85 шаршы метр пәтер үшін негізгі қызметтердің құны электр қуаты, жылу, сумен жабдықтау және т.б. (яғни орташа есеппен екі-үш бөлмелі пәтер) елімізде айына небәрі 47 АҚШ долларын құраған. Салыстырмалы түрде алсақ, Беларусьта бұл көрсеткіш айына – 56,9, ал Ресейде – 131,8 доллар, ал елімізден біршама төмен Өзбекстанның көрсеткіші 36,8 долларды құраған. Демек, рейтинг талдаушылары қарастырған ТМД елдері арасындағы Өзбекстанда ең арзан коммуналдық төлемдер бір орташа жалақының 13%, көршілес Ресейде – 15,5%, ал ең қымбат Молдовада бірден 32,8% көрсеткен. Сондай-ақ рейтинг бойынша қарастырылған 106 елдің ішіндегі ең қымбат коммуналдық төлем айына 255,4 доллар болып Эстонияда тіркелсе, бұл елдегі орташа «таза» жалақының 20,6 пайызын құраған.
Инфографиканы жасаған Амангелді Қияс, «ЕQ»
Дегенмен, кез келген елде тұратын азаматтар үшін «коммуналдық пәтердің» құны емес, бастысы, белгіленген соманың адам қалтасына қатты қысым жасамауы аса маңызды. Осындай өлшем бойынша Қазақстанның көрсеткіштері ТМД бойынша оң көрсеткішке ие болып отыр. Мәселен, 85 шаршы метр пәтерге коммуналдық қызметтердің айлық құны Қазақстанда бір жалақының 11,3%-ын ғана құрайды (яғни салықтарды аударғаннан кейінгі жалақы). Әдетте, мұндай алаңның екі-үш бөлмелі пәтерін алып жатқан отбасында екі адам жалақы алса, отбасылық бюджетке орташа жүктеме тек 5,7% ғана болмақ.
Айта кетейік, Ұлттық экономика министрлігінің Табиғи монополияларды реттеу комитеті бүгінде баға тұрақтылығын ұстау шараларын қабылдады және 103 монополия субъектісінің тарифтерін 2021 жылдың желтоқсан айындағы деңгейге келтірді. Мораторий кезеңінде Қазақстан азаматтары шамамен 3,2 млрд теңге үнемдеген. Еліміздегі коммуналдық қызмет тарифтерінің түзетілуі халық қаражатының үнемделуіне елеулі ықпал етіп отыр.
