Коллажды жасаған Зәуреш Смағұл, «ЕQ»
Ауыл деген жанға ыстық жалғыз ауыз сөз тіл ұшына оралғанда көкірегіңнің уылжып сала беретіні бар. Кір жуып, кіндік кескен топырақтың қадір-қасиеті кімнің болсын бір бүйірінде жүретіндігі сөзсіз. Өтпелі кезеңнің өкпек желі талай ауылдың соңғы қазығын суыра жаздап, нарықтың қара дауылы зор екпінімен теңселтіп кете жаздағаны белгілі. Міне, осындай ел ішіндегі кейбір елді мекеннен ажар тайған уақытта аталған жоба әлденеше ауыл тұрғынының күнкөрісін түзеп, ел берекесін арттыруға ықпал етіп отырғандығын, сайып келгенде Алаштың алтын бесігі – ауылдың орнығып отыруына, түтінінің түзу ұшуына жақсы ықпал ететіндігі айтпаса да түсінікті.
Өңірде «Ауыл – ел бесігі» жобасы аясында ондаған елді мекеннің әлеуметтік және инженерлік инфрақұрылымы жаңғыртылып, жақсарып қалды. Ізгі ниетті жоба шеңберінде атқарылуға тиісті шаруаның барлығы алдымен ауылдың болашағына байланысты екшеліп, таразы басына тартылып алынатындығын да жасыруға болмас. Бірінші кезекте демографиялық, инфрақұрылымдық, экономикалық және елді мекеннің орналасу жайы есепке алынады. Міне, осы тұрғыдан келгенде өңірдегі 589 елді мекеннің 298-і дамудың даңғыл жолына түсуге қарымы қаптал жететін, болашағы жарқын, іргесі мықты елді мекен есебінде. Демек бұл ауылдардың қолтығынан демеп, кем-кетігін жамап-жасқап, керегесін кеңейте түсуге әбден болады.
Жанашыр жобаға жұртшылықтың дән разы екендігін айта кетелік. Мемлекет тарапынан ауылға жасалып жатқан қамқорлықты көз көріп отыр. Ауылдықтардың алға ұмтылған қадамын нықтап, шаруаларын ширатып, шырайын келтіруге қолда бар мүмкіндік толайым тегіс жұмылдырылуда. 2019-2021 жылдары 100 мыңнан астам тұрғыны бар 35 ауыл шапағаты мол жобаның жақсылық нұрына бөленіп, жайнап шыға келді. Қазір ел ішіне барып осы жоба бойынша қыруар жұмыс атқарылған елді мекендерді көрсеңіз, көз қуанып, көңіл сүйсінеді. Ауылдарға дем беретін 144 жобаны жүзеге асыру үшін бюджеттен 18,7 млрд теңге қаражат бөлініп, игерілді. Әлеуметтік саланың 26 нысанына жөндеу жұмыстары жүргізілді. Қазір бұл нысандар жергілікті жұртқа қалтқысыз қызмет етіп тұр. Мақсат-мұраты да белгілі. Ең алдымен халықтың тұрмыс жағдайын түзету. Бұрын осы тарапта азын-аулақ олқылық орын алса, қазір 26 нысанның қатарға қосылуымен біршама түзеліп қалды. Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласының 8 нысаны күрделі жөндеуден өткізілсе, 208 шақырымдық ауыл арасындағы жол салынды. Мұның барлығы ел ішіндегі берекені көбейтіп, ертеңге деген үміттің шырағын лаулатып тұр. Ауыл тұрғындары үшін сойылдай мәселенің бірі – таза ауыз су. Қаншама жылдан бері осы бір өзекті мәселе биік-биік мінбелерден көтерілгенімен, шешімін таба қоймаған күрделі мәселеге айналып келе жатқандығын айта кетудің артықтығы болмас. Ел қамын қаузаған ізгілік шапағаты мол жоба аясында 34 шақырымдық ауыз сумен қамтамасыз ету желісі салынды, 19 шақырымдық жылу желісі іске қосылды. Одан өзге де жаңа қазандықтар бой көтерді. Екі бірдей дене шынықтыру-сауықтыру кешендері пайдалануға берілді. Бір қарағанда, ауыз толтырып айтуға әбден лайықты ауқымды шаралар. Тағы бір жақсылығы, жаңа жұмыс орындары пайда болды. Ел ішінде екі қолын алдына сыйғыза алмай отырған жұмыссыз адамдар атқарған ісіне орай еңбекақы тауып, еңселерін көтеріп қалды. Сөзімізді тірілту үшін нақты дерек келтіре кетелік. «Ауыл – ел бесігі» жобасы қолға алынғалы 1 133 уақытша жұмыс орындары ашылса, жоба аясында салынған нысандар іске қосылғаннан кейін 48 тұрақты жұмыс орны пайда болған. Аз да болса сеп. Алдағы уақытта жаңа жұмыс орындары бұдан да көбейе түсуі әбден мүмкін. Биыл ауыл тынысын ашуды көздеген жалпы құны 9 млрд теңгені құрайтын 71 шара жүзеге асырылуда. Алдыңғы жылдарға қарағанда, биылғы белсенділік тіптен жоғары. 125 мың адам мекен ететін 58 ауыл жоба жақсылығын көрмек, көріп те жатыр.
Бюджеттен бөлінген қыруар қаржыға 7 елді мекендегі спорттық ойын алаңдарын салу көзделсе, оның 14-і аяқталды. Қазір Бұланды ауданындағы Вознесенка, Қараөзек, Никольское елді мекендерінің балалары көздің жауын алатын жаңа алаңдарда жаттығып, өрекпіген көңілдерінің қуанышын баса алмай жүр. Мұндай жақсылық Бурабай ауданындағы Златополье, Қызылағаш, Веденовка, Кенесары ауылдарында да бар. Қияндағы Біржан сал ауданының Үлгілі ауылында стадионның құрылысы аяқталып қалды.
31 ауылда ауылішілік жолды жөндеу аяқталды. Бұл орайда қолға алынған 17 жоба сәтімен аяқталды. Астрахан ауданындағы Старый Колутон, Біржан сал ауданындағы Аңдықожа батыр, Зеренді ауданындағы Мәлік Ғабдуллин, Қорғалжын ауданының Кеңбидайық тәрізді бірнеше елді мекеннің жолы жөнделді. Ел ішіндегі елеулі жұмысты түгел қамтымағанымызбен, жоба шарапатын оқырманның көз алдында елестету үшін бірер нақты мысал келтіре кетсек, артықтығы болмас. Мәселен, Егіндікөл ауданының орталығындағы орта мектеп күрделі жөндеуден өткізілсе, Астрахан ауданының Колутон ауылындағы білім ошағының жөндеу жұмыстары аяқталып, ғимарат жаңа мектепке бергісіз көрікке ие болды. Жақсы ауданының Жаңақима, Аршалы ауданының Түрген, Ерейментау ауданының Новомарковка елді мекендеріндегі мәдениет үйлеріне күрделі жөндеу жұмыстары жүргізіліп, Бұланды ауданының Қараөзек пен Никольское ауылдарындағы су құбыры жаңғыртылды. Сандықтау ауданының Балкашино ауылындағы стадион жөндеуден өткізілді.
Міне, осындай қыруар шаруа қолға алынып, бар іс тындырымды, мұқият жүргізілгеннен кейін бірнеше ауыл ажарланып, кәдімгідей көрікке ие болды. Бүгінде ел еңсесін тіктеуге бағытталған 71 жобаның 31-і аяқталды. Ал 32-сіндегі жобалар аяқталуға жақын. Осы жұмыстар арқылы 67 уақытша жұмыс орны ашылды.
Жалпы алғанда, «Ауыл – ел бесігі» жобасының ширақ жүргізіліп жатқанын әрі оған бөлінетін қаржы көлемі жыл сайын көбейіп келе жатқанын айта кетуге болады. Мәселен, 2019 жылғы бюджеттен бөлінген қаражат үш есеге көбейді. 2019 жылы – 3 млрд, 2020 жылы – 7,2 млрд, 2021 жылы 8,5 млрд теңге бөлінсе, осы мүмкіндік арқылы қолға алынған жобалардың аясы кеңіп, шарапаты тәмам елге тиіп отыр.
Туған елдің тұғыры биіктесе, ауыл тұрғындары да қоныс аудармай, кір жуып, кіндік кескен топырағында түтіндерін түтетіп, береке бастауын кеңейте түсер еді. Алдағы уақытта да ақжарылқап жақсы жобаның шарапаты себезгілеп тұрса, ақ бесіктің келешегі кемел болмақ.
Ақмола облысы
