Климаттың өзгеруі кімге сын?

Ендігі кезде әлемнің әр қиырындағы ғалымдарды қоршаған ортаға пайдасы көл-көсір жобалар қашан баршаға тиімді болады деген сауал алаңдатады. Сол секілді дамудың жаңа моделіне дайын­быз ба? Еліміз климаттың өзге­руінен күтілетін өзгерістерге қан­шалықты бе­йім­деледі деген тағы сұ­рақ туындайды. Бұл сұрақтардың жа­уабын Дүние­жү­зілік банктің Кли­маттың өз­геруі жө­­ніндегі тобының Орталық Азия бо­йын­ша 2021-2025 жылдарға арналған іс-қи­мыл жоспарын және елдің климаты мен дамуы туралы есепті әзірлеуге же­тек­­шілік еткен Дэниел Бесли айтып берді.

– Қазақстан экологиялық мәселелер­ді реттеуде ең әуелі баламалы энергия алу көздеріне басымдық беріп, мейлінше көмір­ден бас тартуға кіріскені дұрыс. Жаңа технологиялардың мүмкіндігіне сенім артып, инновациялық жобаларды қолдау қажет. Сонымен қатар ірі өндірістен бөлінетін көміртегінің тарауына жол бермейтін сапалы сүзгі­лерді пайдаланған ләзім. Ауыл шаруа­шылығына су үнемдеу технологияларын енгізіп, су тапшылығының алдын алу жобалары арқылы суды тиімді пайдаланудың тетіктерін мейлінше ертерек іске асыру маңызды. Бұл ретте трансшекаралық өзендерді зерделеуді естен шығармаған жөн. Көміртегі са­лығын салу, жанармай түрлерін қол­да­нуға реформалар қажет деп ойлаймын. Экологиялық мәселелерді шешуде биз­нес өкілдерін ынталандырумен қатар ғылыми зерттеу жұмыстарын жүргізу ма­ңызды. Энергияны тиімді пайда­лану жобасын іске қосып, Эколо­гия, гео­логия және табиғи ресурстар ми­нис­тр­лігі бірнеше саламен тізе қо­сып жұ­мыс істесе, жобалар жемісін береді, – дей­ді ол.

М.С.Нәрікбаев атындағы Қазақ гуманитарлық заң университетіндегі бас­қосуда студенттер мен экологиялық мәсе­лелерге алаңдайтын ғалымдар Дэниел Беслиге сұрақ қойып, еркін пікір алмасты. Кездесуде былтыр Мем­лекет басшысының тапсырмасымен Экология, геология және табиғи ресурс­тар министрлігі қолға алған ауқым­ды жобаның барысы сөз болды. Соны­мен 2060 жылға дейін көміртегі бейта­раптығына қол жеткізу стратегиясы қаншалықты тиімді іске асады деген сауалға Дэниел Бесли: «Межелі мін­детті іске асыруға техникалық әлеует же­теді. Бірақ жобаға кіріскен соң әлі уа­қыт көп деген желеумен тапсыр­малар­ды кейінге қалдыруға болмайды деп ойлаймын. Тиімді жобаларға инвес­тиция тартып, нәтижелі болуын қам­тамасыз ету қажет», деп өз пайымын айтты.

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев былтыр елордада өткен халық­аралық конференцияда «2060 жылға қарай баламалы энергия көздерінің үлесі 80 пайыз­дан асады», деген еді. Қазақстанның мұнай-газ, көмір секторында айтарлықтай жетістікке жеткенін еске салған Дэниел Бесли баламалы энергия көздерін пай­далануда көміртегіден бірден бас тарту мүмкін болмаса, газды пай­да­лану тиімдірек еке­нін айтады. Ізінше спикер елдегі эколо­гиялық жағдай­ларды бақылап, Ауыл шаруа­шылығы министрлігімен кли­мат­тық өзгерістерге бейім­делу, суды тиім­ді пай­далану мә­селе­сіне көңіл аударып отыр­ғанын жет­кізді.

Қазір әлемнің алдыңғы қатарлы ел­дері баламалы энергия алу жолдарын іске қосып, өндіріс орындарынан ашық кеңістікке тарайтын зиянды газдарды сүзгіден өткізумен қатар қалдықтарды кәдеге жаратудың жолдарын тапқанын бі­леміз. Бұл аз десеңіз, электр қуатымен жү­ретін көліктерді қолданысқа енгізген елдер бар. Демек әлемнің дамыған ел­дері экологиялық мәселелерді айтумен шек­телмей, қайшылықтарды кезең-кезе­ңімен реттеуге шындап кіріскен. Осы көшке ілескен еліміз қысқа және ұзақ­мерзімді ауқымды жобаларды жоспарға сай іске асыруды көздейді. Ал бұған мем­лекеттің әлеуеті әбден жетеді.

Сәндібек АСАНӘЛІ,

«Egemen Qazaqstan»