Семейдегі көпір құрылысы аяқталмай қалуы мүмкін

Отырыс барысында депутаттар «Қазақстан Республикасы мен Халық­ара­лық қайта құру және даму банкі арасын­дағы Қарыз туралы келісімді (Жекеше секторға және экономиканы неғұрлым орнықты қалпына келтіруге негізделген даму саясатын қаржыландыруға арналған қарыз) ратификациялау туралы» заң жобасын қабылдады. Бұл құжат мемлекеттің одан әрі әлеуметтік-экономикалық дамуына бағытталған шаралар кешенін қолдауға арналған.

Заң жобасы жөнінде баяндама жасаған Премьер-Министрдің орынбасары – Қар­жы министрі Ерұлан Жамаубаевтың айтуын­ша, қарыз бюджет тапшылығын қаржы­ландыруға бағытталады.

«Биылғы 2 шілдеде Қазақстан Прези­ден­тінің Жарлығына сәйкес 345,7 млн еуро сомасындағы Қарыз туралы келі­сімге 24 тамызда қол қойылды. Қарыз то­лы­ғымен бюджет тапшылығын қаржы­лан­­дыруға бағытталатын болады. Қара­жат рес­пуб­ликалық бюджетте көзделген әлеуметтік және басқа да мақсаттарға арналған бюджет шығыстарын жабуға мүмкіндік береді.

Дүниежүзілік банктің қарызы Қазақ­стан Республикасына 11,5 жылға бері­леді. Оның ішінде 2,5 жылға жеңілдік көзделген. Сыйақы ставкасы Еурибор және өзгермелі спредтен тұрады. Біржолғы комиссия да игерілмеген қарыз қалдығына есептелген резервтік комиссия да 0,25 пайызды құрайды. Қарызға қызмет көрсету және оны өтеу келісімде белгiленген қаржылық шарттарға сәйкес жүзеге асырылады», деді Е.Жамаубаев.

Сонымен қатар Сенат отырысында «Қа­зақ­стан Республикасының Үкіметі мен Швей­цария Федералдық Кеңесі арасын­дағы дипломатиялық өкілдіктер, халық­аралық ұйымдар жанындағы тұрақты өкілдіктер және консулдық мекемелер қызметкерлерінің отбасы мүшелерінің ақылы еңбек қызметі туралы келісімді ратификациялау туралы» заң қабылданды. Аталған келісім екі мемлекеттің аума­ғында дипломатиялық миссиялар қызме­т­кер­лерінің отбасы мүшелерінің ақылы жұмыс істеуіне байланысты мәселелерді реттеуді көздейді.

Сыртқы істер министрінің орынбасары Роман Василенконың айтуынша, келісімді ратификациялау Қазақстанға және Швейцарияға өз дипломатиялық өкілдіктерінің, халықаралық ұйымдар жанындағы тұрақты өкілдіктерінің, сондай-ақ консулдық мекемелері қызметкерлерінің отбасы мүшелеріне екі мемлекеттің аумақтарында ақылы еңбек қызметін жүзеге асыруына байланысты мәселелерді өзара негізде шешуге мүмкіндік береді.

«Қазіргі уақытта Швейцария Қа­зақ­­станның Еуропадағы негізгі саяси, сау­да-экономикалық серіктестерінің бірі. Осы Келісімді ратификациялау ел­дер ара­сындағы достық қарым-қаты­нас­тарды одан әрі дамытуға оң әсерін тигізеді. Сон­дай-ақ өз елдерінің диплома­тия­лық қыз­метінде жұмыс атқару үшін ше­телге жолда­натын Қазақстан мен Швей­царияның дипло­матиялық қызметтері персоналының отбасы мүшелеріне қолайлы жағдай жасайды.

Қазақстан Швейцариядан басқа тек АҚШ-пен осындай халықаралық шарт жасасты. Алайда АҚШ-пен аталған мәсе­ле тоқсан алтыншы жылда ноталар ал­масу түрінде болған. Мұндай келісім­дерді жасау әлемдік тәжірибеде кең тара­ған, әсіресе еуропалық елдер арасын­да. Қазіргі уақытта қазақстандық тарап осын­дай келісім жобаларын Фран­­ция, Испания, Германия, Порту­галия, Бель­гия және Нидерландпен келісу про­цесін жүргізіп жатыр», деді Р.Василенко.

Келісімнің ережелері шетелдік өкіл­дік­теріміздің дипломатиялық қызметкер­леріне ғана емес, сондай-ақ әкімшілік және техникалық персоналға да қатысты. Бұдан бөлек Р.Василенко Швейцариядағы қазақстандық дипломатиялық өкілдіктер қызметкерлерінің саны туралы да баяндап берді. Мәселен, Қазақстанның Берндегі елшілігінде 7 қызметкер, Женевадағы Біріккен Ұлттар Ұйымы кеңсесі жанындағы тұрақты өкілдігінде 19 қызметкер бар. Сондай-ақ Қазақстанның Дүниежүзілік сауда ұйымы жанынан ашылатын тұрақты өкілдігінде 7 қызметкер жұмыс істемек.

«Астанадағы Швейцарияның Ел­ші­­­лі­гінде және Алматыдағы Бас консул­ды­ғында сәйкесінше үш және екі қызметкер жұмыс істейді. Салық салу мәселелеріне келсек, ақылы еңбек қызметін жүзеге асыратын отбасы мүшесіне қабылдаушы мемлекеттің заңнамасы қолданылады.

Сонымен қатар тоқсан тоғызыншы жыл­ғы Қазақстан Республикасының Үкі­меті мен Швейцария Федералдық Кеңе­сі арасындағы Табыс пен капиталға салы­­натын салықтарға қатысты қосар­ланған салық салуды болдырмау туралы конвен­цияға сәйкес, ақылы жұмыстан түскен табысқа тек қабылдаушы мемлекетте салық салынады», деді Р.Василенко.

Сондай-ақ отырыс кезінде сенаторлар Премьер-Министр атына депутаттық са­уалдарын жолдады. Бақытжан Байахметов қаржыландыру мәселесінің шешілмеуіне байланысты Семей қаласында Бұқтырма су қоймасы мен Ертіс өзені арқылы салынатын көпірдің құрылыс мерзімі өзгеруіне алаңдаушылық білдірді.

Сенатор көпір құрылысын қаржы­лан­дыру қарқынына көңілі толмайтынын жеткізді. Сенатор өзінің депутаттық сауа­лында олардың құрылысын бұзу және пай­­далануға беру қаупі туралы айтты. Оның айтуынша, Индустрия және ин­фра­құ­рылымдық даму министрлігі су қой­масы­на көпір салуды жалғастыру үшін келесі жылға 20 млрд теңге сұраған. Алай­да рес­пуб­ликалық бюджетте 2 млрд теңге ғана еске­рілді.

«Мемлекет басшысының тапсырмасын уақтылы әрі сапалы орындау үшін республикалық бюджеттен 2023 жылы 20 млрд теңге сомасында, ал 2024 жылы Бұқ­тырма су қоймасы арқылы өтетін көпір өткелін салуға 21,8 млрд теңге сомасында қа­ражат бөліну қажет», деді Б.Байах­метов.

Семей қаласындағы Ертіс өзені арқылы өтетін және құны 32 млрд теңгені құрайтын көпірді қаржыландыру жоспарында да осын­дай жағдай қалыптасты. Сенатор кел­тірген мәліметтерге сүйен­сек, 2023-2025 жылдарға арналған рес­пуб­ликалық бюджетте объектіні қаржы­ландыру аясында 2023 жылы 500 млн теңге және 2024 жылы 1,5 млрд теңге көлемінде қаражат бөліну көзделген.

«Бұл жағдай Мемлекет басшысы тапсырмасының дер кезінде орындалмауына және сәйкесінше жобаның қымбаттауына әкеледі. Іске асыру мерзімі бойынша жоба 2025 жылға дейін аяқталуға тиіс. Жоғарыда айтылғандарға сәйкес, Сізден рес­публикалық бюджетті нақтылау шең­берінде аталған жобаны 2023 жылы 15 млрд теңге, сондай-ақ 2024 жылы 17 млрд тең­ге көлемінде қаржыландыру бойынша ық­пал етуіңізді сұраймыз», деді сенатор Б.Байах­метов.

Ғалиасқар Сарыбаев спортты дамыту мәселесін көтеріп, балаларды ерте жастан спортқа жұмылдыру қажетіне және елімізде жұмыс істейтін спорт федерацияларын бақылау деңгейі төмен екеніне назар аударды. Спорт федерациялары өз бетінше ашылады және республикалық бірлестіктерден оқшау өмір сүреді. Ал олардың бапкерлері жас балаларды жаттығуға тартып, жет­кін­шектердің денсаулығына зиян тигізуі мүмкін.

Сенатор қазіргі уақытта еліміздегі жат­­тық­тырушылардың балаларды жас, яғни олардың денесі физикалық және пси­холо­гиялық тұрғыдан ауыр жүктемелерге әлі дайын емес кезінен бастап спортпен шұғыл­дануға тартуы үрдіске айналып кеткенін атап өтті. Мұндай жағдай әсіресе жекпе-жек өнерінде кең таралған. Ол жас ұрпақтың денсаулығына теріс әсер етеді.

«Тағы бір ескеретін жағдай, бұрын балалар мен жасөспірімдердің жылына қан­ша жарысқа қатысуына болатындығын рет­тейтін нормалар болған. Қазіргі уа­қыт­та біздің елімізде мұндай нормалар қабылданбаған. Осындай жағдайлар феде­ра­циялардың өз бетімен ашылып, жұмыс істеп жатқанының да әсері. Елімізде бір ғана каратэден біз білетін 22, таэквондо­дан 6, аралас жекпе-жектен (ММА)
4 рес­­публикалық федерация бар», деді Ғ.Сарыбаев.

Депутат осыған байланысты балалар ағзасының ерекшеліктерін ескере оты­рып, тәрбие-жаттығу әдістемелерін дайын­дауды ұсынды. Сенатор сонымен қа­тар мектептерде, колледждерде және жо­ғары оқу орындарындағы спорт феде­рацияларының рөлін күшейтуді, сондай-ақ кәсіби спорт клубтарын, барлық спорт түрлерінің спортшыларын, спорт түрлері федерацияларындағы жаттықтырушылар мен төрешілерді тіркеу керектігін және олардың қызметін лицензиялауды қамтамасыз етудің маңызын атап өтті.

Ғұмар Дүйсембаев Атырау мен Ақтау­дағы арнайы экономикалық аймақтардың жұмыс тиімділігін қалай арттыру ке­ректігіне тоқталып, кәсіпкерлер көтеріп жүрген проблемаларды шешуге арналған нақты ұсыныстарын айтты. Сенаттың Қаржы және бюджет комитетінің депутаттары АЭА-ға қатысушылардың алдында тұрған проблемаларды зерделеу үшін 28 және 29 қазанда осы өңірлерге барып, кәсіпкерлермен кездескен болатын.

Атырау қаласындағы «Ұлттық ин­дус­триялық мұнай-химия технопаркі» АЭА-ға қатысушылар аймақтарды тиісті инфрақұрылыммен қамтамасыз етуді, оның ішінде аумаққа газ әкелуді, газ тарату стансасын салуды және Атырау – Доссор автомобиль жолының учаскесін кеңейтуді сұраған еді.

«Ақтау теңіз порты» АЭА бойынша АЭА-да жұмыс істеп тұрған және бо­ла­шақ қатысушылар үшін аймақтың жұ­мыс істеу мерзімін ұзарту, оның аума­ғын­да тоқыма саласын дамыту мәсе­ле­сін шешу, сондай-ақ АЭА аумағын кеңей­ту жә­не газ-сумен қамтамасыз ету мәселе­­лер­ін ше­шу қажет», деді Ғ.Дүйсем­баев.

Депутат осыған байланысты Ми­нис­трлер Кабинетінің басшысына АЭА-дағы проблемаларды шешу, сондай-ақ депутаттар айтқан ұсыныстарды ескеру туралы өтініш айтты.

Қанатбек Сафинов тиісті болжамдарсыз және заңға тәуелді актілерсіз Парламентке енгізілетін кейбір заң жобаларының сапасына наразылық білдірді. Ол заңнамалық және заң шығару қызметіне деген көзқарасты өзгертуге қатысты бірқатар ұсыныстарын да жеткізді.