Коллажды жасаған Зәуреш СМАҒҰЛ «EQ»
Гейне шығармалары шынайылығымен, нәзік, тұмса тазалығымен баурайды. Ақ қанат киген нәби жырларды оқып болған соң бейнебір Құдай үйіне кіргендей кеудеде жеңілдіктің табы қалады. «Мен алып қасіретімнен алақандай жырлар тудырамын» дейді Гейне. Шынында, ақын өлеңдері шап-шағын, әрбірі дабыра мен пафостан аулақ. Бірақ түймедей шумақтарда түйедей ойлар айтылып, тұтас заманның бедері көрінеді.
Ғашықтың қалың дертін,
Таттың достым, арбалып.
Ақыл – көктен көрінген түн,
Жүрек болса жап-жарық.
Махаббаттың жағалауы.
Үнсіз тұрар, берік ер.
Көңіліңнің ақ алауы,
Күртешеңнен көрінер.
Гейне өлеңдері өзі туған неміс ұлтының ауыз әдебиетімен астасып, күрделі орамдары ұлттық көркемдікпен қатар өрілген. Әу бастан махаббат жырын жырлап, оқырманға нәзік өлеңдерімен танылған Гейне уақыт өте келе азаматтық айбынды ұстанымын танытты. Ирония, эпиграмма, юмор, сарказм жанрларында сәтті қадамдарға барды. Шағын лирикадан өзгені білмейді, өмірдің үлкен тақырыптарын қамтып, зұлымдықпен алысуға қауқарсыз, мінезсіз деп сынаған сыншылардың лепесіне құм құйып, ақын орта жасқа ауғанда азаматтық, күрескерлік болмысын танытты. Өмірін толық шығармашылыққа арнап, 1831 жылы түрлі себептермен Парижге қоныс аударады. Француз елінде белгілі жазушылармен, әртістер, музыкантармен, соның ішінде Бальзак, Жорж Санд, Беранже, Александр Дюма, Г.Андерсен, Шопен сынды танымал тұлғалармен пікірлес болады. Мұнда публицист, театр сыншысы, философ ретінде де еңбек етіп, өнерінің жан-жақты қырларын ашады.
Найзағай болып күркіреп,
Жарқ ете білмес дедің бе?
Жауар бұлт боп сіркіреп,
Жасын атам тегінде!
Гейне неміс қоғамындағы жағымпаздық пен тоғышарлықты жан сала сынап, неміс монархы, Пруссия королі IV Фридрих-Вильгельм, Бавария королі I Людвиг сынды жоғарғы тап өкілдерінің сатиралық портреттерін жасайды. Бұлар өзін Құдайдың нұры түскен адам санағанымен, шын мәнінде, халықты езіп-жаншушы, нағыз жауыз, халықтың жауы деп сынады. Ақын өлеңдері қашанда ой тиянақтылығымен, өткір тілімен ондыққа дәл тиіп отырды. Күрескерлікті өмірлік ұстын еткен Гейне қоғамдағы келеңсіздіктерді, озбырлық пен жөнсіз ақауларға қашанда үн қатып отырды. Өз заманының әділетсіз қоғамына налыды. Германиядағы саяси тәртіптерді жек көрді, жөнсіз құрылымның ұзақ жасамайтынына сенді. Ол өзін «азаттық күрес жолындағы сарбазбын» және «революциялық толқудың дабыл қағушысымын» деп атап, өмірінің соңына дейін әділетсіздікпен күресіп өтті. Шамына тиген ақынды жер бетінен жоюға тырысқан талай зұлым күштер әрекетке кірісті. Алайда ол азаматтық ұстанымынан тайған жоқ. Соңғы күнге дейін қаламын тастамай, ақырғы сөзінде: «Қалам мен қағаздарым!» деген болатын. Көзі тірісінде-ақ Еуропа елдеріне даңқы асқан Гейне есімі өмірден өтісімен жаһанға таралып, ізгілік, әділет сүйгіш жүректердің сүйіктісіне айналды.
