Қазақ қызы, қазақ әйелі қандай болу керек дегенде, Құдайға шүкір үлгі-өнеге ретінде ұсынатын, мақтанып айтатын тұлғаларымыз өте көп. Әріге бармай-ақ беріден сөз етсек, Домалақ ана, Айша бибі, Жаған бегім, Қарқабат ана, Қызай ана, Ұлпан, Зере, Ұлжан және тағы басқа да аналарымыздың өмір жолы, қалдырған өнегесі ұлтымыздың қашанда мақтанышы, рухани байлығы. Осы орайда лиро-эпостық жырдың кейіпкері ретінде танылған Қыз Жібекті де халқымыздың мақтанышы, сұлулықтың, тазалықтың, әсемдіктің, қайсарлықтың нышаны деп санаймыз.
Жырда:
«Қыз Жібектің құрметі,
Жаһаннан асқан сәулеті.
Ләйлі-Мәжнүн болмаса,
Өзгеден артық келбеті.
Үш қызы бар қасында-ай,
Өзі он төрт жасында-ай,
Кебісінің өкшесі
Бұхардың гауһар тасындай.
Ақ маңдайы жалтылдап,
Танадай көзі жарқылдап,
Алтын шашбау шашында-ай»,
деп сипатталған Қыз Жібектің болмыс-бітімі, дидары, кескін-келбетінен қазақтың сұлу қыздарының жиынтық бейнесін көргендей боласың.
Көзінің сипаты нұр қызының шырағындай, бой нұсқасы бектер мінер пырақтай, ақтығы наурыздың ақша қарындай, бетінің қызылы ақ тауықтың қанындай Қыз Жібектің сұлулығынан ішкі жан дүниесінің де көркемдігі сезіледі. Мұндайды қазақ «ақылына көркі сай» деген.
«...Екі беттің ажары
Жазғы түскен сағымдай.
Білегінің шырайы
Ай балтаның сабындай...
...Оймақ ауыз, құмар көз
Іздеген ерге табылды-ай.
Өткірлігін байқасаң
Ұсталар соққан кетпендей,
Нұр тұқымын еккендей.
Екі ауыз сөз сөйлескен
Мұратына жеткендей.
Тірісі түгіл Жібектің
Өлігіне адам қайрылып,
Бетінен келіп өпкендей...», деген жыр шумақтары Қыз Жібектің тән сұлулығы мен жан тазалығын жүрекке қапысыз жеткізеді. Осындағы «Өткірлігін байқасаң, Ұсталар соққан кетпендей, Нұр тұқымын еккендей», деген жолдардан, шын мәнінде, Қыз Жібектің бойындағы намысы, ожданы, өткір мінезі мен басқа да асыл қасиеттері оның сұлулығының бағасын арттырып тұрғандай. Ал «Екі ауыз сөз сөйлескен, Мұратына жеткендей», деген жолдарда Қыз Жібектің биік болмысынан хабар береді. Өйткені сөйлесе білу де өнер. Аузыңнан шыққан сөз сенің ішкі әлеміңнің, жан сарайыңның қандай екенінен хабар береді.
Жырдағы Қыз Жібектің бейнесінен, іс-әрекетінен, сөзінен, таным-түсінігінен, өмірге деген көзқарасынан ұлтымыздың салт-дәстүрін, әдет-ғұрпын, дүниеге деген ұғымын түйсіге білесің, мәлімет аласың.
Тағы бір айта кетер жайт, Қыз Жібектің сипатталуынан бұрынғы қазақтың әйелге берген бағасын, құрметін әрі оның қоғамдағы лайықты орнын білесің. Қазақ әйелінің тазалығын, махаббатқа деген адалдығын түсінесің. Қыз Жібектің пешенесіне жазылғанға мойынсынуынан мұсылманшылық жолмен тағдырына иман келтірер қазақ әйеліне тән төзімділік пен Құдайға деген сенімінің беріктігін түйсігесің.
Қыз Жібек бүгінгі қазақ қоғамына, қазақ қызына үлгі ретінде ұсынар тұлға. Өйткені ол – адамгершіліктің, сыйластықтың, ар-намыстың, ерліктің, сыршыл әрі тұрақты махаббаттың үлгісі.
Қорыта айтқанда, ұлтымыз сұлулық пен әсемдікті айрықша бағалап, ардақтай білген жұрт. Бұған дәлел ретінде халқымыздың Қыз Жібек сынды рухани ескерткішті қалыптап, оны мәңгі құламастай етіп жарқырата мәдениетіміздің төріне қоя білгенін айтар едік.
Қыз Жібек – қазақ аруының кемел бейнесі.
