Ұлттың тарихи сана-сезімін жаңғыртудың көп артықшылығы бар. Бұл жаңғырту елдің өз азаматтары арасында сабақтастық, мақтаныш және ортақ мұра сезімін қамтамасыз етеді. Қуатты тарихи сана-сезім заманауи азаматтарды ата-бабаларымен, ұлтының тамырымен байланыстырады. Бұл сабақтастық сезімі ұлттық тиесілілік сезімін дамытады және қоғамның уақыт өте келе қалай дамығанын түсінуге көмектеседі. Тарихи сана-сезім ұлттың ұжымдық жадысын сақтайды. Ұжымдық жады маңызды оқиғалар мен тәжірибелердің есте сақталуын және олардан сабақ алуын қамтамасыз етеді және табыстардың қайталануын ынталандырады. Тарихи нарративтер көбінесе қоғамның құндылықтары мен қағидаларын көрсетеді. Өткенді зерделеу арқылы азаматтар өз ұлтын қалыптастырған этикалық және моральдық негіздер туралы түсінік ала алады. Ұлттың тарихи сана-сезімі ортақ тарих пен мұра арқылы басқа халықтармен өзара түсіністік пен ынтымақтастыққа жәрдемдесетін мәдени дипломатияның негізі.
Мәдени мұраны жан-жақты дәріптеуге қатысу – ұлттың өзіндік ерекшелігін байытатын, оның сан алуан дәстүрін түсіну, мәдени және экономикалық дамуына ықпал ететін құнды әрекет. Бұл мақсатқа жетудің бірнеше негізгі жолдары бар: мәдени хабардарлық және білім; қоғамдық іс-шаралар мен фестивальдар ұйымдастыру; мұражайлар мен мәдени мұра нысандарын дамыту; сандық платформаларды тиімді пайдалану; мәдени алмасу бағдарламаларын қалыптастыру; мәдени туризмге мән беру; мәдени дипломатияны іргелендіру және ғылыми зерттеулер жүргізу. Мәдени мұраны жан-жақты дәріптеу мемлекеттік органдардың, мәдениет ұйымдарының, өнер қайраткерлерінің, ғалымдардың және қоғамдастықтың ынтымақтастығын талап етеді. Бұл өткенді атап өту, бүгінді байыту және мәдени жарқын және өзара байланысты болашақтың негізін қалау тәсілі.
Өскелең ұрпақ тәрбиесі – ұлт болашағының шешілуіне байланысты өмірлік маңызды міндет екені сөзсіз. Өскелең ұрпақ тәрбиесінің маңызды болуының бірнеше себебі бар. Біріншіден, тәрбие алдыңғы ұрпақ жинақтаған білім, құндылықтар мен даналықтың келесі ұрпаққа берілуін қамтамасыз етеді. Бұл мәдени бірегейлік пен сабақтастықты сақтауға көмектеседі. Тәрбие өскелең ұрпақты өмірдің түрлі салаларында, жеке қарым-қатынастарда жетістіктерге жету үшін қажетті дағдылар мен құзыреттермен қаруландырады. Екіншіден, тәрбие сыни тұрғыдан ойлау мен мәселелерді шешу дағдыларын дамытады, өскелең ұрпаққа ахуалдарды талдауға, негізделген шешім қабылдауға және қоғамның алға жылжуына үлес қосуға мүмкіндік береді. Тәрбие арқылы өскелең ұрпақ қазіргі өзара байланысты әлемге қажет жаһандық мәселелер, мәдени алуандылық және халықаралық қатынастар туралы түсінік алады. Үшіншіден, тәрбиелі ұрпақ инновациялар мен прогреске көбірек ұмтылады. Өйткені олардың жаңа технологиялар, идеялар және шешімдерді әзірлеу үшін білімі мен құралдары бар. Төртіншіден, тәрбие әлеуметтік сана мен қоғамның игілігі үшін жауапкершілік сезімін дамытады, белсенді азаматтық пен саяси қатысуды ынталандырады. Өскелең ұрпақты тәрбиелеуге басымдық берген қоғам әлемді жақсарту жолында белсенді және жауапты қатысушылар болуға мүмкіндік бере алады.
Ақпарат саясатының тиімділігін арттыру және креативті индустрияны дамыту – ұлттың мәдени, әлеуметтік және экономикалық дамуының маңызды стратегиясы. Ақпарат саясатының тиімділігі ашықтық пен қолжетімділік, медиасауаттылық, қоғаммен байланыс, дағдарыстық коммуникация, фактілерді тексеру, сөз бостандығы және цифрлық инфрақұрылыммен байланысты. Ал креативті индустрияны дамытуға саяси қолдау, білім мен оқыту, мәдени мұраны сақтау, жаңа медиа мен ынтымақтастық, зияткерлік меншікті қорғау секілді, т.б. әрекеттер ықпал жасайды. Ақпарат саясатының тиімділігін арттыру және креативті индустрияны дамыту мемлекеттік, жеке сектордың мүдделі тараптары, білім беру мекемелері мен шығармашылық мамандар арасындағы ынтымақтастықты қамтитын стратегиялық және тұтас көзқарасты талап етеді. Бұл күш-жігер жанданған мәдени ландшафт, экономикалық өсім және тұтастай алғанда қоғамның рухани дамуына әкеледі.
Тиімді басқару және саясатты табысты жүзеге асыру үшін мемлекеттік саясатқа жоғары сапалы сараптамалық және аналитикалық қолдау көрсету қажет. Жақсы ақпараттандырылған саясаткерлер күрделі мәселелерді шешу және оң нәтижелерге қол жеткізуде қиындыққа тап болуы ықтимал. Сараптамалық талдау саясаткерлерге өз шешімдерін негіздейтін сенімді ақпарат береді. Аналитикалық деректер ресурстарды тиімсіз пайдалану қаупін азайту арқылы саяси бағдарларды әзірлеу мен іске асыруды оңтайландыруға көмектеседі. Сапалы сараптамалық талдау саяси шешімдердің болашаққа бағытталғанын және ықтимал салдардың ескерілуін қамтиды. Сараптамалық және аналитикалық қолдау көрсету нақты деректерге негізделген шешімдер қабылдау құндылығын мойындауды талап етеді. Бұл азаматтар мен жалпы қоғамға пайда әкелетін мемлекеттік саясаттың тиімділігі мен тұрақтылығына инвестиция.
Шекаралық аймақтарды дамыту расында да көптеген ел үшін стратегиялық маңызды мәселе болып отыр. Бұл бағыт мұқият жоспарлау мен іске асыруды қажет ететін ерекше қиындық пен мүмкіндікті қамтиды. Шекаралық аймақтарды дамытуда мынадай бірнеше мәселеге мән беру қажет: инфрақұрылым мен сауда-экономикалық аймақтарды дамыту; трансшекаралық сауда мен трансшекаралық ынтымақтастықты оңтайландыру; ауыл шаруашылығын дамыту; туристік әлеует көрсеткіші; қоршаған ортаны қорғау; қауымдастық мүмкіндіктерін кеңейту; мәдени алмасу; денсаулық және білімге мән беру; қауіпсіздік мәселелері; инвестициялық ынталандырулар; инфрақұрылымдық байланыс және инновацияларға негізделген зерттеулер жүргізу. Шекаралық аймақтарды дамыту экономикалық өсуді экологиялық тұрақтылық, мәдени қорғау және әлеуметтік әл-ауқатпен теңестіретін кешенді және тұтас көзқарасты талап етеді. Осы аймақтардың әлеуетін пайдалана отырып, елдер гүлденген қауымдастықтар құрып, шекаралық қарым-қатынастарды нығайтып, ұлттық дамуға үлес қоса алады.
Мемлекеттік аппарат пен шенеуніктердің жұмысына сын-пікірлер жиі кездеседі және ол түрлі себептерден туындайды. Бұл көбінесе ашықтық, тиімділік, есеп беру және мемлекеттік қызмет көрсету мәселелерімен байланысты. Осы сын-пікірлердің кейбір себептері және ықтимал шешімдеріне тоқталсақ. Билік іс-әрекеттері мен шешімдер қабылдауындағы ашықтықтың болмауы сыбайлас жемқорлыққа күдік тудыруы мүмкін. Еліміздегі ашық деректер бастамалары, сыбайлас жемқорлыққа қарсы бағдарламалар және халықты қорғауға бағытталған заңдар ашықтықты арттыру шараларының бірі. Қоғам мүшелері арасында шенеуніктер өз әрекеттеріне жауап бермейді деп есептелсе, бұл халықтың сеніміне нұқсан келтіреді. Сондықтан лауазымды тұлғаларды қабылдаған шешімдері мен әрекеттері үшін жауапкершілікке тарту тетіктерін күшейту қажет. Күрделі бюрократиялық үдерістер мен қағазбастылық азаматтарды тітіркендіреді және дұрыс басқаруға кедергі келтіреді. Тиімділікті арттыру үшін әкімшілік процедуралар, ережелерді жеңілдетіп, цифрлық қызметтерге инвестицияны арттыру маңызды. Шенеуніктер мен халық арасында тиімді қарым-қатынастың болмауы түсініспеушілік пен қанағаттанбаушылықты тудыруы мүмкін. Тұрақты жаңартулар, қоғамдық кеңестер және жедел кері байланыс тетіктері арқылы ашық ақпарат алмасуға мүмкіндіктер мол болуы қажет. Туындаған көптеген мәселені шешу саясаттағы өзгерістерді, институционалдық реформаларды және этикалық басқаруды қажет етеді. Ашық қарым-қатынас және қоғам мүддесіне қызмет ету шенеуніктер мен олар қызмет ететін азаматтар арасындағы сенімді қалпына келтіруге көмектеседі.
Мемлекет басшысы негіздеген 8 бағыт жаңа инновациялық құндылықтарға негізделген «Адал азамат» идеясының тірегі болмақ. Бұл бағыттарды жүзеге асыру халық пен билік арасындағы ынтымақтастықпен тығыз байланысты.
Ботагөз ПАРИДИНОВА
философия магистрі
