Қала берді түсті қосыңыз. Кейбір ғалымдар сегіз сағаттық ұйқының тоқсан минуты түспен өтеді десе, бәзбір деректерде соншалық ұзақ көрінген түстер бар болғаны екі-үш секундтың ішінде ғана жүзеге асады делінеді. Психоаналитик Зигмунд Фрейдтің оғаш орамдары ғылымда өзіндік негіз қалыптастырды. «Түс жору» еңбегінде түстің өң мен түс арасындағы бейсаналық екенін, әрі түстердің ұлттық ерекшелігі болатынын баян етеді. Әріге бармай-ақ түс тағылымының түбірін түркіден суыртпақтасақ, қайда барса да өз көрін қазып жататын Қорқыттың түсі, Абылайдың түсі, Бабырдың Самарқан қаласын алар алдындағы түсі әлі күнге аңызға арқау болып келеді. Абылай хан өзі көрген арыстанның ішінен қашқан түлкінің қарнын орып жібергенде құрт-құмырсқа, бақа-шаян, жылан-кесіртке өріп шығады. Мұны Көмекей әулиенің қалай жорығаны, оның негізсіз қалмағаны түс ұғымының ақиқаттан алшақ жатпайтынынан хабар береді.
Шынында, денедегі рух өлім сәтінде адамнан мүлдем ажыраса, түс кезінде белгілі бір жерлерде саяхаттап жүреді деседі. Кейде оятқышты сағат сегізге қойып, оятқыш шырылдамай қалса да сол сегізде оянатынымыз бар. Исламда түсті үшке бөліп қарастырады. Біріншісі – рахмани түс, екіншісі – шайтани, үшіншісі – қияли түс. Рахмани түс – сүйіншілеу, ескерту мағынасында болып келсе, шайтани түс әлдебір қиындықтан қашып жүру, тығырыққа тіреліп жан қиналатын тұстары, ал қияли түс өңдегі ойлардан құралған, не шөлдеген жанның су көруі іспетті құбылыстар. Әлемде түс арқылы туған ғылыми еңбектер, өлеңдер, прозалық туындылар жиі ұшырасады. Дат ғалымы Вор түсінде күннің үстінде жатқанын, күннің айналасында дөңгелектер айналып жүргенін көреді. Ғалым көп ұзамай-ақ түс негізінде атом құрылысы жөніндегі ғаламшарлық моделін құрастырады. Бірнеше жылдан соң қордалы еңбегі үшін Нобель сыйлығын иеленіп, жаһандық танымалдылыққа ие болады. XX ғасырдың ортасында америкалық ғалым Джеймс Уотсон түсінде кобра тектес жыланға кез болады. Түсі арқылы шабыттанған ол ДНҚ-ның құрылымы мен формасын ойлап табады. Міне, түс тылсымы! Кезекті ғылыми жұмысынан соң қалжырап ұйқыға кеткен Менделеев таң-тамаша түске тап келеді. Кенет өзі неше жыл зерттеп бас қатырған химиялық элементтер кестесі көзіне ап-айқын елестейді. Ғалым тұра сала қалам іздеп, асыға жазуға кірісіп, тек бір элементке ғана түзету енгізеді де қалғанын түсіндегідей етіп қалдырады.
Қазақ өмірді түске теңейді. Егер бұл түсті әлдебір шығармаға ұқсату қажет болса, «Мың бір түн» ертегісіне теңер едік.
