Қатер қайдан демеңіз...

2007 жылдың көктемінде болған су тасқынынан Жайық өзені жағалауының Облавка ауылы тұсындағы бөлігі шайылып кеткен болатын. Сол жолы өзен жағасында ор­наласқан тұрғын үйлер мен рес­публикалық маңызы бар Под­степ­ный – Елек автокөлік жолына кәдімгідей қауіп төнді. Өзеннің сол жағалауына орналасқан жергілікті зираттардың үштен бірі құлап, суға ағып кетті. Ал бұл жағдай өз кезегінде су көзін ластап, аумақтағы экологиялық жүйенің бұзылуына соқтырды. Өзеннің сол жақ жағалауының шайылуы мен опырылып құлауы сол маңдағы орман алқабына да айта қаларлықтай зиянын тигізуі мүмкін. Осындай үлкен апаттың алдын алу мақсатында «Уралводпроект» ЖШС 2007 жылы Жайық өзенінің Бөрлі ауданына қарасты Облавка ауылы тұсындағы сол жағалауын бекіту жұмысы бойынша жоба жасақтаған болатын. Бұған мемлекеттік сараптама қорытындысы негіз болды. Жақында облыс әкімдігінің қыз­меткерлері өзен жағалауын бекіту жұмысымен таныстыру мақсатында баспасөз турын ұйымдастырып, жергілікті журналистерді Облавка ауылына арнайы алып барды. Біз барғанда аталған орында жұмыс қызу жүріп жатты. Бөрлі ауданы әкімінің орынбасары Жаңабай Қаналин де осында жүр екен. – Облавка – Бумакөл ауылдық округінің бір бөлімшесі. Бұл ­ауылда қазіргі таңда 60 үй, 300-дей адам тұрады. Бұл арада Жайық өзенінің белгілі бір бөлігі Ресей мен Қазақстанның шекарасында тұр. Өзеннің бергі беті бізге қараса, арғы бетінде ресейліктер отыр. Біз бүгінде осы ауыл тұсындағы өзеннің сол жақ жағалауын сақтап қалуға бар күшімізді салып жатырмыз, – дейді Жаңабай Қаналин бұл жұмыстың мәнісін түсіндіріп. – Облавкадағы өзен жағалауын бекітуді қолға алып жатқан себе­біміз, біріншіден, жоғарыда айтып­ өткенімдей, бұл жердің шек­ара­­­лық маңызы бар, оны сақ­тай ал­ма­сақ, шекарадан айырыламыз, – деді ол әңгімесін одан әрі жалғас­тырып. – Екіншіден, ауыл тұрғын­дарының өміріне үлкен қауіп төніп тұр, өздеріңіз білесіздер, адам жоғал­тудан өткен өкінішті нәрсе жоқ. Үшіншіден, тасқын су респуб­ликалық маңызы бар Подстепный – Елек автокөлік жолы мен оны кесіп өтетін сол маңдағы орман алқабын да бүлдіретін еді. Оны қалпына келтіру үшін жұмсалатын қаражат көлемі бұдан әлдеқайда көп болар еді. Төртіншіден, осы жерге жерленген адамдардың да тыныш­тығы бұзылды. Су тасқыны кезінде жағалау құлағанда, бірқатар адамның сүйегі суға ағып кетті. «Өлі риза болмай, тірі байымайды» дейді ғой, бұзыла бастаған отыз­шақты зираттан адам сүйектерін жи­нап, қауіпсіз жерге қайта жерледік. Өзен жағасын бекіту жұмысына «Уральскводстрой» АҚ 2013 жылдың желтоқсан айынан бас­тап кірісті. Аталмыш жұмысты жүр­гізу үшін 30-шақты техника әкелінді. Осында 150 адам жұ­мыс істеп жүр. Жағалауды бекіту жұмысына республикалық бюджеттен 1,2 млрд. теңге бөлінді. Аталған қаржыға өзен жағасының 1542 м. жері бекітілуі тиіс. Бүгінгі таңда осы жұмысқа бөлінген қар­­жы­ның 700 млн. теңгеден астамы игері­ліп, жұмыстың 70 пайызы орын­далды. Қаржының қалған 300 мил­лион теңгеден астам бөлігі алда­­ғы жылы берілмек (баспасөз туры жаңа жылға дейін ұйымдастырылған еді), – деген аудан әкімі орынбаса­ры­ның сөзін осы жұ­мыстың басы-қа­сын­да жүрген «Ураль­скводстрой» АҚ І вице-прези­денті Тенгиз Тедеев жалғастырды. – Жұмыс, негізінен 18 айға есептелген. 2013 жылғы желтоқсанда бастадық, бұйыртса, бұл жұмысты 2015 жылдың қыркүйегінде аяқтайтын шығармыз. Егер бәрі ойдағыдай болып, бұл бағыттағы жұмыс қазіргідей қарқынды жүрсе, онда одан да ертерек біті­­руіміз мүмкін, – деген Тенгиз Владимирович жағалауға төселіп жат­қан құрылыс материалдарының берік­тігі жөнінде әңгімеледі. Оның сөзінше, осы жұмысқа пайдаланылып жатқан бетон табақшалар арнайы гидортехникаға арналған, сульфатқа төзімді. Мұндай бетондар Тұңғыштағы өздерінің өндірістік базасында дайындалады екен. Қазіргі таңда 1,5 км жерге төсейтін бетон табақшалары дайын тұр. Оның сөзінше, жағалауды бекіту жұмысы қыс айында да тоқтамай жүре береді. Бұған жұмысшылар дайын, қазіргі уақытта олар жұмыс орнына жақын жерде орналасқан Облавкадағы бос тұрған үйді жалдап тұрып жатыр. Жұмысшылардың айтуынша, жағдайлары жаман емес, алаңсыз жұмыс істеуге барлық мүмкіндіктер жасалған. Татьяна Стручина, ауыл тұрғыны былай дейді: – 2003 жылдан бері осы ауылда тұрамын. 2005 жылы ауылға біреу­лер келіп, өзен жағасын биік­­тетеміз деп өзеннің ені мен терең­­­дігін өлшеп кетті. Ал, 2007 жылы су тасқыны болып, су үй жанын­дағы жолға дейін келді. Біз ол күндері қатты мазасызданып, түнде ұйқыны, күндіз күлкіні ұмыт­тық. Бірақ, Құдай сақтап, үйіміз суға кеткен жоқ, су жақындап барып, кері кетті. Содан бері бізді де, қаладағы балаларымызды да үнемі үрей билеп тұратын болды. Басқа жаққа көшіп кетейік десек, ауылды қимаймыз. Өйткені, бұл жерде тіршілікке керек заттың бәрі бар. Мал өсіріп, бау-бақша егіп те күн көре беруге болады. Қан­ша қауіпті болғанымен, байыр­ғы тұрғындар ­ауылдан сол үшін көшпей отыр. Міне, жергі­лік­­ті биліктің ұсынысымен Үкі­мет қаржы бөліп, өзен жағасын құламай­­тындай етіп биіктетіп жатыр. Бұл су тасқыны қаупін азайтады. Енді мына табиғаты тамаша, тып-тыныш жерде өмір бойы қорық­пай-ақ тұра беруге болады. Біздің өтіні­шімізге құлақ асқан билік өкіл­­деріне ауылдастарым­ның атынан риза­шылығымды білдіріп, алғысым­ды ай­тамын. Енді бізге алаң­сыз ұйық­тап, жүріп, тұру­ға болады. Айша ӨТЕБӘЛІ, журналист. Батыс Қазақстан облысы.