Жақында осы кітап қытай тіліне аударылып, Сингапур қаласындағы «South Ocean Publishing House» баспасынан монография түрінде жарық көрді. Бұл – қазақ тарихында қытай тілінде шыққан алғашқы ғылыми антропологиялық кітап.
Сингапур баспасын қызықтырғаны – кітап ғылыми әдістемелер арқылы жазылғаны өз алдына, ең бастысы қазақтардың физикалық антропологиясы бойынша алты бірдей саласы (соматология, одонтология, серология, дерматоглифика, краниология, дәм сезімі) бойынша зерттеудің ауылдан бастап, Алтайдан Маңғыстауға дейін қамтығандығы. Алынған қорытындылар Қазақстанның қола дәуірінің палеоантропологиялық материалдарымен байланыстырылған. Өйткені мұндай кешенді зерттеулерді Еуразия аймағында ешкім жүргізбеген. Соның арқасында бүгінгі қазақтардың және ата-бабаларының 4-5 мың биологиялық тарихы толық салыстырылған. Қазақ жерінің көне замандағы тұрғындарының бет-бейнесі бірегей протоеуропеоидтер екені аян болып отыр. Қазақтардың бұл ата-бабалары 3 мың жыл бойы ешкіммен араласпай, өздері ғана тұрған және этнотарихи мәдениеттері қалыптасқан. Қазақ жеріне тек б.д.д. біздің дәуірімізге дейінгі V ғасырдың екінші жартысында шығыс тайпалары аздап ене бастаған. Олардың бейне-жүзінің ерекшеліктері жергілікті халықта 15% моңғолоид элементті құраған. Кейінгі дәуірлерде моңғол дәуірін қосып алып қарағанда, жергілікті халықта азиаттық бет-бейнесі 70%-ға жеткен. Бүгінгі қазақтарда моңғолоид элементтері 70%-ды құрайды. Қалған 30% қазақтардың ата-бабаларының үлесіне тиеді. Сөйтіп, бүгінгі қазақтардың бет-бейнесінде 4-5 мың жыл бұрын өмір сүрген ата-бабаларының физикалық ерекшеліктері сақталып қалған. Бұл жайт қытайларды таңғалдырған көрінеді.
Барлық жүргізілген экспедициялық ғылыми жұмыстардың қорытындысына қарағанда, бүгінгі қазақтар аймақтарға, жүздерге бөлінбейді. Олардың Еуразия аймағында өзіндік антропологиялық жеке мәртебесі бар екенін дәлелдейді. Соның арқасында қазақтар өз жері мен елінде қалыптасқан бірегей ұлт болып саналады. Осының барлығы кестелермен, суреттермен, графиктермен безендірілген, ғылыми дәлелденген. Келтірілген анықтамалар қытайлықтарды айрықша қызықтырады. Сондықтан қазақ халқының биологиялық тарихының антропологиялық анықтамалары басқа тілдерде де шығады деген үміттеміз.
Клара Хафизова,
қытайтанушы, тарих ғылымдарының докторы
