Коллажды жасаған – Амангелді Қияс, «ЕQ»
Ойыл, Жем, Жайық өзенінен сай-жыра мен каналдарға аққан мол судан ауыл шаруашылығы құрылымдары шығынға батқаны белгілі. Рас, әзірге шығынның нақты көлемі айтылған жоқ. Есептеліп жатқан шығар. Дегенмен облыстық ауыл шаруашылығы басқармасы бөлімнің басшысы міндетін атқарушы Азат Қапановтың айтуынша, Атырау қаласы мен 4 ауданда тіркелген шаруа қожалықтары зардап шеккені анықталып отыр. Қазір су тасқынынан зардап шеккен аудандарда шығынға батқан шаруа қожалықтарына өтемақы төлеу жөніндегі комиссия құрылып жатыр.
«Биыл Атырау облысында 10 825 гектар алқапқа егін егу жоспарланды. Алайда тасқын судың салдарынан егін егілген 85 гектар алқап су астында қалды. Көктемгі дала жұмысын жүргізуге арнайы дайындалған алқаптың 4 мың гектарын су басты. Ауыл шаруашылығы министрлігінің тасқын судан зардап шеккен өңірлерге өтемақы төлеу жөніндегі қағидасына сәйкес аудандарда құрылған арнайы комиссиялар су тасқынынан зардап шеккен ауыл шаруашылығы құрылымдарының жетекшілерінен өтініш қабылдауды қолға алды. Шаруашылықтардың шығыны өтеледі», деді А.Қапанов.
Оның айтуынша, Атырау қаласының аумағында су тасқынынан алма бағы, егістік алқабы бар шаруашылықтар зардап шеккен. Мұндай деректі Қызылқоға, Жылыой, Махамбет, Индер аудандарындағы шаруашылықтарға қатысты айтуға болады. Қазір облыс аумағында 500 гектардан аса егін алқабы әлі де су басу қаупі бар аумақта тұр.
Жылыой ауданының кәсіпкерлік және ауыл шаруашылығы бөлімінің басшысы Нұртас Қуатбаевтың дерегіне қарағанда, Құлсары қаласындағы тасқын судан 876 мал мен 532 құстың өлгені анықталды. Осыған байланысты аталған бөлімге тұрғындар 101 өтініш беріпті.
«Су тасқыны кезінде өлген малдың арасында 93 мүйізді ірі қара, 697 қой-ешкі, 55 жылқы, 31 түйе және 532 құс бар. Сол себептен 20 мамырдан бері иелеріне өлген мал үшін 123,8 млн теңге өтемақы төленді», дейді Н.Қуатбаев.
Аудандағы Қосшағыл ауылдық округінде тіркелген «Қарағай» шаруа қожалығының жетекшісі Айтуар Мырзағалиевтің 2 жылқысы тасқын суға батып кеткен. Оның өтінішіне сәйкес бағалау комиссиясының мүшелері барлық құжатқа зерделеу жүргізген. Кейін залалды бағалау қорытындысын ұсынған. Қожалық жетекшісі есептелген қаржы көлеміне келісімін берген соң, есепшотқа өтемақы түсті.
Ал Аида Еркінғалиева жетекшілік ететін «Еркінғалиева» шаруа қожалығынан 2 сиыр мен 4 қошқар өлген. Арнайы комиссияның қорытындысымен залалдың жалпы сомасы 1,2 млн теңгені құрап отыр. Шаруа қожалығы жетекшісінің шығыны толығымен өтелді.
Өңір орталығынан ең шалғайдағы Қызылқоға ауданында да төрт түліктің шығыны бар. Аудандық мемлекеттік құқықтық, жұмылдыру дайындығы және төтенше жұмыстар жөніндегі бөлімнің басшысы Азамат Қаленовтің дерегіне қарағанда, мұнда Ойыл өзеніндегі су тасқынынан 271 мал өлген. Бұл ауданның тұрғындары 124 мүйізді ірі қара, 80 жылқы, 66 қой-ешкі, 1 түйеден айырылып отыр.
Су тасқынынан зардап шеккен тұрғындар әкімдікке 80-нен аса өтініш берген. Оның ішінде 60 өтініште мал шығынына, 27 өтініште үйдің бүлінгеніне қатысты залалды өтеу сұралған. Осыған байланысты 18 үйге бағалау жұмысы жүргізілген. Осы кезге дейін 28 адамға 100 айлық есептік көрсеткіш мөлшері – 369 мың 200 теңгеден біржолғы төлем берілген.
Махамбет және Индер ауданында шаруалардың шығыны әлі толық есептеліп болған жоқ. Өйткені бұл аудандарда тасқын су толастамай тұр. Дегенмен аудан әкімі Қайрат Нұрлыбаевтың мәліметіне сүйенсек, 66 егін шаруашылығы алқабы мен төрт түлік өсіретін 27 шаруа қожалығының зардап шеккені анықталған. Оның ішінде тасқын су басқан 1 өндірістік жылыжай мен балық өсіретін зауыттың құрылысы, 1 жылыжай, 1 ешкі сүтін өндіретін зауыт, 4 демалыс орны бар. Мұнда егін шаруашылығымен айналысатын 7, мал шаруашылығына бейімделген 19 шаруа қожалығының жерін су басу қаупі әлі де бар.
Мәселен, Ақжайық ауылдық округінде «Дастан» қожалығы 2002 жылдан бері төрт түлікті төлімен көбейтіп, 125 гектарға 12 түрлі көкөніс, бақша дақылын өсіреді. Осы қожалықтың ерте пісетін көкөніс егілген 7 гектар алқабы
12 мамырдан бері су астында қалып отыр. Бұл, әрине, шаруа қожалығы үшін орасан шығын екені даусыз.
Индер ауданында да тасқын судың зардабын тартып отырған шаруалар бар. Аудандық ауыл шаруашылығы бөлімінің басшысы Мәмбетқали Құсайыновтың дерегінше, су тасқыны салдарынан 17 гектар екпе шөп, 2 гектардағы жеміс ағашы, 6 мал шаруашылығымен айналысатын қожалықтың қыстақ және қоражайлары зардап шеккен.
Атырау қаласы аумағында егін шаруашылығымен айналысатын 14 шаруа қожалығының 735,17 гектар алқабы су астында қалып отыр. Бұл егістік алқаптың 14 гектарына жоңышқа егілген. Бұған қоса су астында 1 мың түп жеміс ағашы, 2 070 түп өзге ағаш түрі, 2 шағын жылыжай, киіз үй, түрлі құрал-жабдық, 25 орама пішен қалып тұр. Шаһар маңымен ағатын Сарыөзек каналының бойындағы 4, Соколок каналының маңында орналасқан 5 шаруа қожалығының 1 590 гектар жайылымдық алқабын тасқын су басқан.
Жергілікті әкімдік тарапынан Қайыршақты ауылдық округіндегі «Тойлыбаев», Алмалы ауылдық округінде «Ынтымақ» шаруа қожалығына тиесілі аумаққа бөгет соғылған. Өйткені екі шаруашылық та Жайық өзенінің жағасында орналасқан. Ал Соколок каналына таяу орын тепкен «Нұртаза» шаруа қожалығының 2 техникасы, бірнеше жылқы мен түйесі су басқан аумақтан шығарылған. Қазір қожалық қауіпсіз аумақта 100 сиырын ұстап отыр. Сондай-ақ «Ақбұлақ» шаруа қожалығының бордақылауға қойылған малын сақтап қалуға көмек көрсетіліп отыр.
Атырау облысы
