Суреттерді түсірген – Ерлан ОМАР, «EQ»
Елордада Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, «Қазақ газеттері» серіктестігі, «Нұртас Оңдасынов» қоғамдық қоры бірлесіп ұйымдастырған «Нұртас Оңдасынов: тарих және тұлға» атты республикалық ғылыми-тәжірибелік конференция өтті. Бұл іс-шара бірегей тұлғаның 120 жылдығына арналған. Ғылыми жиынды «Қазақ газеттері» серіктестігінің бас директоры, академик Дихан Қамзабекұлы жүргізіп отырды.
Алғашқы болып мінбеге шыққан Президент кеңесшісі, академик Бауыржан Омаров Мемлекет басшысының құттықтау хатын оқыды.
«Құрметті қауым! Сіздерді аса көрнекті мемлекет және қоғам қайраткері Нұртас Оңдасыновтың туғанына 120 жыл толуына арналған Республикалық конференцияның ашылуымен құттықтаймын. Нұртас Оңдасынов – мемлекеттігімізді нығайтуға зор үлес қосқан тарихи тұлға. Ол аса күрделі кезеңде ел басқарып, көптеген игі бастамаға ұйытқы болды. Халқының мүддесін бәрінен биік қойып, экономика, ғылым, білім, мәдениет саласында ауқымды өзгерістер жасады. Қиын-қыстау кезеңнен кейін елімізді дамытуға, еңсесін тіктеуге өлшеусіз еңбек сіңірді. Нұртас Дәндібайұлы мемлекет басқару ісін жаңа деңгейге көтерді. Ол қазақ қоғамын өркендетіп, ұлтжанды азаматтардың тұтас буынын тәрбиелеуге ден қойды», делінген Мемлекет басшысы құттықтауында.
Сонымен бірге Бауыржан Жұмаханұлы елеулі пікір сабақтап, қайраткердің ғибратты қырларын атап өтті.
– Ұлт жанашыры Нұртас Дәндібайұлы Оңдасыновты әр қырынан тұлғалайтын қабілет-қасиеттер жетерлік. Соның бәрі айналып келгенде бірқатар тиянақты тұжырымға тіреледі. Оны біз «Оңдасыновтың он қағидасы» деп атадық. Біріншіден, ол – мемлекеттік қызметші болудың үздік үлгісі. Оның болмысы мемлекеттік қызметшінің бүгінгі әдептік кодексіне толық сай келеді. Екіншіден, ол – мемлекет қайраткері болудың өнегелі өлшемі. Саясаттың сынынан сүрінген жоқ, биліктің буынан бүлінген жоқ, топалаң жылдарда түңілген жоқ. Үшіншіден, ұлтын шексіз сүйді. Үкімет билігіндегі оның барлық шешімі ұлт мүддесінен туындады, – деп Нұртас Оңдасыновтың он қырына тоқталды.
Ғылым және жоғары білім министрі Саясат Нұрбектің құттықтауын министрліктің аппарат жетекшісі Мадияр Қожахмет жеткізді.
Астана қаласының әкімі Жеңіс Қасымбектің құттықтауын Тілдерді дамыту және архив ісі басқармасының басшысы Сәкен Есіркеп оқып жеткізді. Сәкен мырза көрнекті тұлға туралы пікірін де жұптады.
Сондай-ақ Нұртас Оңдасынов хақында деректі фильм ұсынылып, жиылған көпшілікке қайраткер өмірінің қадау-қадау кезеңдері көрсетілді. «Біріншіден, қанша жыл қолымда билік болса да, біреуден бір тиын да пара алмадым – қолым таза! Екіншіден, нақақтан-нақақ жала жауып, қиянатқа барған емеспін, ешкімнің қанын мойныма артқаным жоқ – арым таза! Үшіншіден, адамдарды руға, жүзге бөлген де, тіптен ешкімнен ешқашан жүзін сұраған да емеспін – жүзім таза!» деген аңыз тұлғаның атпал пікірлері көрініс тауып, көрермен көңілін толқытты.
Сенатор Нұртөре Жүсіп қайраткердің атқарған істеріне тоқталып, аңыз тұлғаға ескерткіш қойып, көше атын беруді ұсынды.
– Нұртас Оңдасынов дегенде, біз Абай жолын, Абай мектебін, Алаш идеясын тұтас алып қарастырғанымыз дұрыс деп ойлаймын. «Пайда ойлама, ар ойла» дегенді Абай неге айтты дегенді бүгінгі ұрпақ ойлануы керек. Нұртас атамыз Әуезовтен дәріс алған, Мұхаметәмин Мәшһүр Жүсіпұлынан сабақ алған, Ғани Мұратбаевтың тағылымын көрген, яғни Абай мектебінің үлгісі Нұртас Оңдасыновты әу бастан үлкен жолға салды. Жалпы, жаңағы «арым да таза, қолым да таза, жүзім де таза» деген дүниеден бәріміз де тағылым алуымыз керек. Астана қаласына Нұртас Оңдасыновтың мүсінін орнату керек деген ұсыныспен келісемін. Сонымен бірге өзі атын қойған Теміртауда қайраткердің ескерткіші мен көшесі бар ма? Бұл мәселені де осы конференцияның қорытынды қарарына кіргізе кетсек артық болмас еді деп ойлаймын, – деді ол.
Мемлекет және қоғам қайраткері Қуаныш Айтаханов Нұртас Оңдасыновты бала жастан үлгі етіп өскенін айтып, әртүрлі естелік тиегін ағытты. Сонымен бірге Оңдасынов әлемін терең зерттеп жүрген, нұртастанушы Гүлсім Оразалықызы алқалы жиында ақеділ тілегімен бөлісті.
– Мен 47 жасымда өзімнің жақсы көретін қызметім журналистиканы тастап, Нұртас Дәндібайұлының аманат еткен кітаптарын шығаруға, түгелдей осы кісінің еңбектеріне бас қоюға өмірімді арнадым. Ол кісі билік басына бар-жоғы 34 жасында келді. Күрделі кезде республикамыз экономикалық, моральдық жағынан да қиналып жатқан кезі болатын. Қайраткердің бірінші қолға алған жұмысы – елдегі сауатсыздықты жою еді. Бұл салада қыруар шаралар атқарып, еліміздің аяқтан тұруына көп еңбек сіңірді, – деп, сөз соңында жастарды Оңдасыновтай атаның емес, адамның ұлы болуды көксеуге шақырды.
Іс-шарада Ирак Республикасының Қазақстандағы уақытша сенімді өкілі Джабер Нажмад ад Абдуллах әл-Темими, Иран Ислам Республикасының Қазақстандағы елшілігінің мәдени істері жөніндегі кеңесшісі Әли Акбар Талеби Матин Нұртас Оңдасыновтың шығыстануға қосқан үлесін атап өтсе, әдебиетші-профессор Серік Негимов «Заман тудырған заңғар» атты баяндамасында қайраткер жөнінде тың пікірлер өрбітті. Сонымен қатар профессор, арабтанушы Самал Төлеубаева біртуардың араб-қазақ, парсы-қазақ сөздігін жасаудағы ерен еңбегіне тоқталды. Тарихшы Мақсат Алпысбес Оңдасынов турасында оқшау ой шоғын маздатса, «Нұртас Оңдасынов» қоғамдық қоры қамқоршылар кеңесінің төрағасы Серік Тәукебаев ғылыми-тәжірибелік конференцияны түйіндеді.
Жиын соңында модератор Дихан Қамзабекұлы конференцияның қарарын таныстырып, зиялылардың ұсыныс-талабын жеткізді.
