Суретті түсірген – Дмитрий ЕРОФЕЕВ
8 600 гектардан 403 мың тонна шикізат түскен. Соның 352 мың тоннасы Ақсу және Көксу қант зауыттарына өткізілген.
«Бізде қант қызылшасының себілуінен бастап жиналуына дейін барлық үдеріс ойластырылған. Қызылшаны қазу жұмыстары 103 комбайнмен басталған. Оған қосымша өнімді жинап алуға бюджеттен қаражат бөлініп, 19 жапырақ жинағыш пен 20 комбайн сатып алынып, шаруаларға таратылды. Ендігі жерде зауытқа өнім өткізуге тұрған көлік кептелісін азайту мақсатында Көксу қант зауытына аудандардың графигін жасадық. Көксу зауыты бүгінге дейін күніне 3 мың тонна қабылдаса, оны 4 мыңға дейін көтеру керек деп шештік. Қазір 13 700 гектар алқаптың қалған 5,1 мың гектарында жүріп жатқан қазу жұмысын қараша айының 20-сына дейін аяқтауға толық мүмкіндігіміз бар», деді облыстық Ауыл шаруашылығы басқармасының басшысы Нұрдәулет Кененбаев.
Айтуынша, бүгінде 13 700 гектар қызылша алқабының қалған 5 100 гектарында тәтті түбір жинау жұмысы қарқынды жүріп жатыр. Гектар өнімділігі биыл 472 центнерден айналды. Қос зауыттың қуаттылығы 700 мың тонна өнім өңдеуге жетеді. Аталған кәсіпорындарға облыс шаруашылықтарынан 352 мың тонна өткізілді. Екі зауыт та өңдеу жұмыстарын бастады.
«Көксу зауытына осыған дейін күніне 150–160 машинаға дейін, яғни 3 мың тоннаға дейін қабылдадық. Қазір 140 мың тонна өнімді өңдеуге кіргізіп жатырмыз, дегенмен алаңдар бірден босай қоймайды, орнын тазалау жұмыстары жүреді. Қазір қосымша жер дайындап жатырмыз, соған сәйкес 4 мың тонна қабылдауға көшеміз», дейді Көксу қант зауытының директоры Алтынбек Абатов.
Ақсу қант зауытының да аяқ алысы жаман емес. Өндіріс орнына 210 мың тонна қант қызылшасы жиналған. Қазанның 22-сіне дейін күніне 300 машинадай қабылдаған, дегенмен үйінді алаңының толуына байланысты қазір күніне 160–170 машина кіреді. 25 қазаннан бері Жамбыл облысынан қызылша қабылдау тоқтатылған. Ақсу, Сарқан, Алакөл аудандарының шаруашылықтарынан қызылша қабылданып жатыр. 1 қарашадан кейін талдықорғандық шаруалардың өнімін қабылдайды.
Алакөл диқандары 82 215 гектар егістік алқабын игерген. Қыркүйек айында өндірілген өнім көлемі 46 млрд 707 млн теңгеге жетіп, жалпы жоспар 116,2%-ға орындалған. Әсіресе жұрттың қант қызылшасына деген ықыласы ауған. Биыл ауданда 644 гектарға қант қызылшасы себіліп, оның көп бөлігін игерген «Bolаt Group LTD» шаруа қожалығы тамшылатып суару технологиясын қолданған.
Бірінші рет қант қызылшасын сеуіп, тәжірибе жинақтап жатқан шаруа қожалықтары қатарында Жайпақ ауылдық округіндегі «Диқан», «Есіл» шаруа қожалықтары да бар. Аталған бірлестіктердің егіс алқабына барғанда қызылша жинау науқанының қауырт жүріп жатқанын көрдік.
«Жайпақ ауылы егін және мал шаруашылығымен айналысады. Кезінде Бескөлдегі қант зауыты жұмыс істеп тұрғанда, қызылшаны мол өндірген екен. Бірақ қант зауыты тоқтап, қызылшаны өткізу қиындаған тұста тұрғындар бұл дақылды егуден бас тартқан. Өткен жылдан бері облыс әкімінің бастамасымен мемлекет тарапынан қант зауыттарын қаржылай қолдаудың артуы нәтижесінде шаруа қожалықтарының қант қызылшасын егуге ынтасы оянды. Биыл ауылда «Диқан», «Есіл» шаруа қожалықтары бастамашы болып 15 гектар жерге қант қызылшасын сеуіп едік, енді соны төкпей-шашпай жинап алу қамындамыз», дейді егіс басында кездескен Жайпақ ауылының әкімі Манас Амангелдіұлы.
Жайпақ ауылында 1 100-ден астам тұрғын, 74 шаруа қожалығы, 3 мың гектардан астам суармалы жер бар. Дегенмен ауылдастар қызылшаны бірінші рет сепкендіктен тәжірибенің аздығынан біраз кемшілік орын алыпты. Сонда да шығымы жаман емес. Егу, баптау, жинау кезінде тұрғындардың қосымша табыс табуына мүмкіндік көбейіпті. Егіс алқабынан қазып алынған тәтті түбір ауыл іргесіндегі қырманға төгіліп, сұрыпталып, қант зауытына тасымалдауға дайындалып жатыр.
Айтпақшы, өңірде 88,5 мың гектар майлы дақыл алқабынан 186,4 мың тонна өнім жиналмақ. Оның 164 мың тоннасы – майбұршақ. Бүгінде майлы дақылдардың 68,9%-ы шабылып, 117,5 мың тонна өнім жиналды. Оның әр гектары 19,3 центнерден айналады. Облыстық Ауыл шаруашылығы басқармасы басшысының орынбасары Бахтияр Шампиковтің айтуынша, облыста майбұршақ қабылдайтын 5 кәсіпорын бар. Олар 65 мың тонна өнім қабылдайды деп жоспарлап отыр. Соның бірі – «Уыз Май Индастри» ЖШС. Тамақ өнеркәсібінің барлық саласы үшін өнім жеткізетін бұл кәсіпорын өндірісте Алматы мен Жетісу облыстары шаруа қожалықтарынан ең жақсы шикізатты сатып алып, оны заманауи, жоғары технологиялық жабдықтармен өңдейді.
Жетісу облысы
