Ең бірінші маңызды қадам – білім алу. Нарықты зерттеп, қаржылық сауатты дамыту қажет. Өзім бірнеше тегін әрі ақылы курсты оқу барысында «күрделі пайыз» ұғымымен таныстым. Бұл менің инвестицияға деген ойымды күрт өзгертті, себебі бұл қағидатты ұғынған соң қаржылық еркіндікке қол жеткізуге мүмкіндік барын түсіндім. Эйнштейн «күрделі пайызды» әлемнің сегізінші кереметі деген. Мысалы, сіз 10 000 доллар инвестициялауға бел будыңыз және ай сайын оны 100 долларға толықтырып отырдыңыз делік. Қор нарығы шамамен 7-9%-ға өсетінін ескеріп, біз бұл салым жыл сайын 7%-ға өсетінін көрсеттік. Күрделі пайыздың басты ерекшелігі – пайыз үстіне пайыз қосыла береді. Бұл үдеріс ұзақ мерзімде капиталыңызды көбейтеді. Байқасаңыз, күрделі пайыз 4-5 жылдан кейін жақсы өсе бастайды.
Күрделі пайыздың артықшылығын түсінген соң, көп ойланбастан брокерлерді зерттеуге кірістім: комиссиясы, платформасы, лицензиясы мен пікірі маңызды болды. Сөйтіп, еліміздегі сенімді халықаралық брокерді таңдап, инвестициялық шот аштым. Маған инвестициялық кеңесші бекітілді, ал мен оны сұрақтың астына алдым. Акция мен облигацияның мәнін, қор нарығының жұмысын, сауда үдерістерін сұрап, алғашқы білімімді жинақтадым.
Акцияны таңдау кезінде америкалық қаржыгер, инвестор «Фиделити Магеллан» қорының негізін қалаушы Питер Линчтің «Өзің түсінетін, өнімін пайдаланатын компанияны ғана сатып ал» деген ережесін ұстандым Шотымды 2 000 долларға толықтырып, «Apple» акцияларын сатып алдым. Осы уақытқа дейін бір қателік жібердім, ақшамды жоғалттым деп айта алмаймын. Себебі әр акцияны сатып алмас бұрын, «мұны неге сатып алып жатырмын» деген сұраққа жауабым болды.
Мен үшін алғашқы жарты жыл жалпы қор нарығының негіздерін түсінуге кетті: құралдар қалай жұмыс істейді, қандай стратегиялар маған сәйкес келеді, ең бастысы – эмоцияларды қалай басқару керек дегенді үйрендім. Нарық қатты құлдырап жатқанда кей инвесторлар дүрбелеңге еріп, қағаздарын арзан бағамен сатып жіберуі мүмкін. Сол кезде мен салқынқандылық танытып, дүрбелеңге назар аудармауға тырыстым. ETF-ке инвестиция салдым, ол осы уақыт ішінде шамамен валютамен (доллармен) 12% өсім көрсетті. Бұл әрине біздегі депозиттермен салыстырғанда әлдеқайда тиімді. Бізде депозиттер валютамен (доллармен) 1% кіріс береді. Тағы бір табысты мәмілем – «Apple» қағаздарын 173 долларға алып, жарты жылдан кейін 199 долларға сатуым болды. Сөйтіп, 8 000 мың доллардың үстінен 1 мың доллардан артық табыс таптым.
Доллар бағамының өсуі мен инфляция жағдайында адамдардың көбі жылжымайтын мүлікке ақша салуды құп көреді. Алайда қор нарығы да көптеген мүмкіндік ұсынады. Бұл салым жауапкершілік пен тәуекелді талап етеді, бірақ дұрыс стратегия арқылы ұзақ мерзімді табысқа жетуге болады. Дегенмен қор нарығы тәуекелдердің ажырамас бөлігі екенін естен шығармаған жөн. Нарық көрсеткіштері әрдайым өсе бермейді, кейде құлдырап кетеді. Ешбір сарапшы немесе қаржы ұйымы табысқа толық кепілдік бере алмайды. Соған қарамастан, егер нарықтың қалай жұмыс істейтінін жақсы түсінсеңіз, ұзақ мерзімді стратегияңызды сауатты құра аласыз.
Ең бастысы – тез байып кетемін деген иллюзияға берілмеу керек. Алаяқтар көбіне «жылдам, әрі кепілді табыс» ұсынады, бірақ мұндай уәделер шындыққа жанаспайды. Сондықтан қаржы құралдарының мәнін ұғып, компания есептерін талдап, экономикалық жаңалықтарды үнемі сараптап отыру тәуекелдерді төмендетпек. Біліміңіз бен зерттеу қабілетіңіз артқан сайын, сіз жалған ұсыныстарды оңай ажыратасыз және қаржылық әл-ауқатыңызды сақтай аласыз. Қаржысын басқарған өмірін басқара алады демекші, қор нарығында алған біліміңіз сізді экономиканы, саясатты терең түсініп, болжам жасауға, талдау жүргізуге үйретеді. Ең бастысы, әр қадамды саналы түрде жасап, білімді үздіксіз жетілдіріп отыру керек.