Мемлекет басшысының «Нұр Отан» партиясының XVI съезінде ұсынған 5 институттық реформасы – қазіргі заманғы ғаламдық сын-қатерлерге қайтарған ерекше әрі мықты жауабы екені анық, ол бізге тиімді және табысты мемлекет құру бойынша алдағы іс-қимылымызды дәл және нақты айқындауға мүмкіндік береді.
Бірінші кезектегі міндеттердің бірі – экономикалық бағдарламаларды сапалы іске асыру және мемлекеттік қызметтер көрсетуді қамтамасыз ететін заманауи, кәсіби және дербес мемлекеттік аппаратты қалыптастырудың бастапқы реформасын орындау. Осы бағытты іске асырудың нақты пайымы айқын, бұл – Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың БАҚ-та жарияланған 5 институттық реформасын жүзеге асыру бойынша 100 нақты қадам шеңберінде әзірленген мемлекеттік қызмет жүйесін жаңғырту жөніндегі 15 нақты іс-шара.
Жетекші шетелдік сарапшылардың пікірінше, біздің елімізде тәуелсіздік жылдарында мемлекеттік қызметтің қазіргі заманғы жүйесі қалыптасты. Адамзаттың тыныс-тіршілігінің үнемі алға жылжып, дамуы заңды құбылыс. Заманның ағымына қарай әрдайым жаңа тегеурінді талаптар қойылады, сондықтан оны одан әрі жетілдіру жұмыстарын тұрақты түрде жүргізіп отыру қажет.
Біздің пікірімізше, мемлекеттік аппараттың тиімді жұмыс істеуінде мемлекеттік қызметшінің бәсекеге қабілеттілігі, олардың кәсіби деңгейі мен отансүйгіштігі үлкен рөл атқарады.
Қазақстан Республикасында мемлекеттік қызметтің кадрлар құрамын кәсібилендіру – мемлекеттік қызметшілерді көп бейінді оқытудың тұрақты жұмыс істейтін жүйесін құруға тікелей байланысты, ол мемлекеттік басқарудың біртұтас идеологиялық базасы негізінде құрылады және мемлекеттік басқарудың барлық құрылымдық тармақтары мен аумақтық деңгейлері қызметкерлерін даярлауды қамтамасыз етеді.
Мемлекеттік аппаратты кәсібилендіруге ықпал ететін маңызды факторлардың бірі – мемлекеттік қызметшілерді ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді бағдарламалар арқылы сапалы оқыту, олардың тұлғалық, кәсіби және басқарушылық құзыреттерін дамыту болып табылады. Осы тұрғыдан алғанда, мемлекеттік қызметшілерді оқытуда Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Мемлекеттік басқару академиясының рөлі артып, жетекші және үйлестіруші орталыққа айналды.
Еуропалық одақ жобасының қолдауымен соңғы жылдары жүргізілген оқу-әдістемелік, ғылыми-талдау қызметін жаңғырту арқасында Академия Орталық Азия өңірінде ғана емес, сонымен қатар кеңестік дәуірден кейінгі кеңістікте де көшбасшы орынды иеленді. Жетекші шетелдік орталықтар мен университеттермен бірлескен жұмыстың жинақталған тәжірибесі, Академия қызметкерлері қол жеткізген оқу және зерттеу қызметінің жоғары деңгейі бәсекеге қабілетті, тәжірибеге бағдарланған, құзыреттілік тәсіліне негізделген мемлекеттік қызметшілерді оқыту бағдарламаларын әзірлеуге мүмкіндік берді. Академия ғалымдарының ғылыми-зерттеу жұмыстарының нәтижелері мемлекеттік қызмет пен басқаруды жетілдіру ісіне тікелей енгізілуде.
Академияның профессор-оқытушылар құрамы мен қызметкерлерін қайта оқыту бойынша жүргізілген дәйекті саясат табысқа қол жеткізудің кілті іспеттес. Тек соңғы жылдары ғана Академия базасында АҚШ, Голландия, Корея Республикасы, Франция, Ресей, тағы басқа елдердің іргелі білім беру орталықтарынан сарапшыларды шақыру арқылы 30-дан астам оқу семинарлары ұйымдастырылды. Еуропалық одақ пен TIKA (Түркия) жобаларының қолдауымен DBB Academy, Кембридж, Потсдам, Лейден, Ыстамбұл университеттерінде, COTI (Корея) және басқа да оқу орындарында 10-нан астам көшпелі мастер-кластар өткізілді. Осы жұмыстың барлығы біздің оқытушыларға жаңа батыстық оқыту технологияларын және қазіргі ғылыми-зерттеу әдістерін игеруге мүмкіндік берді. Қызметкерлердің 35%-дан астамы ағылшын тілін меңгерді.
Академияда түпкілікті нәтиже бойынша жұмыс тиімділігін бағалауға негізделген оқытушыларды ынталандыру жүйесі профессор-оқытушылар құрамының оқу, әдістемелік, ғылыми, тәрбие жұмысын айтарлықтай жандандырды. 2012 жылдан бастап мемлекеттік қызмет саласында ғылыми зерттеулерді ұйымдастыру ісінде нақты серпін жасалды, оған ғалымдар әлемнің үздік білім орталықтарында қайта оқу кезінде заманауи зерттеу әдістерін меңгеру арқылы қол жеткізді. Осылайша, үш жылда ғылыми белсенділік 3,5 есеге өсті. Ғалымдар ғылыми жұмыстарын әлемдік танымал ғылыми журналдарда жариялай бастады, соңғы екі жылда ғана 43 ғылыми-зерттеу жобасы іске асырылды, оның ішінде Біріккен Ұлттар Ұйымы, Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымы, ЮНИСЕФ және басқа да халықаралық ұйымдардың тапсырысы бойынша 10 зерттеу жүргізілді. Қазіргі кезде зерттеу нәтижелері Қазақстанның мемлекеттік қызметін жетілдіру үшін тікелей пай-
даланылуда, атап айтсақ, Қазақстан Республикасының «Мемлекеттік қызмет туралы» Заңында, Мемлекет басшысының бірқатар Жарлықтарында мемлекеттік қызметтің қазақстандық үлгісін жетілдірудің жаңа тәсілдерін әзірлеу кезінде қолданылды.
Академия ғалымдарының әзірлемелері мемлекеттік қызметшілерді іріктеу жүйесіне құзыреттілік тәсілін енгізуге, яғни үміткердің тұлғалық және басқарушылық қасиеттері туралы шынайы бейнесін алуға мүмкіндік береді. Құзыреттік терминінің «біліктілік» терминінен айырмашылығы біліктілікті сипаттайтын ерекше кәсіби білік-дағдыларынан бөлек бастамашылық, ынтымақтастық, топта жұмыс істеу қабілеті, коммуникативтік қабілеттер, үйрене білу, бағалап, логикалық ойлай білу, ақпаратты іріктеу мен пайдалана білу сияқты қасиеттерді қамтиды. Яғни, осындай тәсілді енгізу іріктеу жүйесін неғұрлым шынайы өткізуге септігін тигізеді және мемлекеттік қызметшінің мүмкіндіктерін нақты бағалауға көмектеседі. Сонымен қатар, бұл тәсіл мемлекеттік органдардың персоналды басқару қызметтеріне осы қызметкерді оқыту арқылы осы немесе өзге де қасиеттерді дамыту бойынша іс-шараларды өткізуге жәрдемдеседі.
Оқытушыларымыз оқу процесіне сабақ жүргізудің заманауи әдістерін, жаңа педагогикалық тәсілдерді енгізу бойынша ауқымды жұмыс атқарды. Бұл барлық қазақстандық жоғары білім беру жүйесіне тән теориялық оқыту мен практикадан алшақтау сынды басты проблеманы шешуге мүмкіндік берді. Бүгінде Академияда сабақ өткізу кезінде практикаға бағытталған әдістер – тренингтер, имитациялық ойындар, жобалар әдістері, ситуациялық оқыту, кейс-стади және тағы басқалар қолданылады. Кейбір оқытушылар қажет ететін басшы қызметкерлерге дербес консультация беру (коучинг) тәсілдерін пысықтауда. Біліктілікті арттырудың осындай түрі дамыған елдерде кеңінен қолданылуда. Барлық мемлекеттік органдармен тығыз байланыс орнатылған.
Магистрлік және докторлық диссертациялардың тақырыптары тәжірибеге бағдарланған және диссертациялық жұмысты орындаған мемлекеттік қызметшінің жұмыс саласында кездесетін нақты проблеманы шешуге бағытталған. Мемлекеттік органдармен тығыз кері байланыс орнатылған – мемлекеттік органдардың мемлекеттік қызметшілерді оқытудағы қажеттіліктеріне үнемі мониторинг жүргізіліп отырады. Семинар тақырыптары, оқу бағдарламалары келісіледі, олардың қызметкерлерінің магистрлік және докторлық бағдарламаларға даярлық сапасына қанағаттану дәрежесі айқындалады. Президент Әкімшілігі, Премьер-Министр Кеңсесі, Сыртқы істер министрлігі мен басқа мемлекеттік органдардың өкілдерімен оқыту бағдарламаларын талқылайтын, оларды жетілдіру бойынша тиісті ұсынымдар әзірлейтін дөңгелек үстелдер өткізу дәстүрге айналған.
Барлық жүйелі жұмыс оқу үдерісін толықтай қайта құруға мүмкіндік берді және білім алушылардың алған білімдерін мемлекеттік қызметте шешімдер қабылдау процесінде, практикада пайдалана білу дағдыларын дамытуға бағытталуы тиіс.
Біздің түлектеріміз мемлекеттік органдар тарапынан сұранысқа ие және жоғары кәсібилік деңгейі басшылардың жоғары бағасын алуда. Академияның жыл сайын мемлекеттік органдар арасында жүргізетін социологиялық сауалнама нәтижелері бойынша қатысушылардың 90%-ы Академияның кадрлар даярлау деңгейінің жоғары екенін көрсетті.
Мемлекеттік органдар біздің ғалымдарды, магистранттар мен докторанттарды жұмыс және сараптамалық топтардың (Білім және ғылым министрлігі, Ұлттық экономика министрлігі, Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі, Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрлігі және басқалар) жұмысына тартуға қызығушылық туғызады. Бірқатар мамандықтар бойынша мемлекеттік органдар жоғары білікті кадрларға мұқтаж, сондықтан оқытудың жаңа бағыттарын ашу жұмыстарын үнемі жүргізіп отырамыз. Мысалы, 2014 жылдан бастап «Менеджмент» мамандығы бойынша мамандарды даярлауды бастадық, бағдарлама «Жобаларды басқару» және «Сити менеджмент» сияқты жаңа бағыттарға негізделген. Осы жылы Қазақстан Үкіметінің тапсырысы бойынша елдің статистика органдары үшін «Статистика» мамандығы бойынша магистрлік бағдарлама ашылды. Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасының Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитеті үшін «Мемлекеттік аудит» бағдарламасын ашуға, сондай-ақ, мемлекеттік органдардағы персоналды басқару қызметтері үшін «Персоналды басқару» мамандануы бойынша оқытуға дайындық жүргізілуде.
Қазіргі жағдайда барлық басқару деңгейлерінде мемлекеттік органдардың және мемлекеттік билік органдарының қызметкерлерін арнайы заң саласы бойынша даярлауға қойылатын талаптар күшеюде. Заң қызметтері мен орталық және жергілікті мемлекеттік органдардың аппараттары үшін білікті, мемлекеттік аппараттардың жұмысына бейімделген заңгерлерді даярлауды бастау керек. Әсіресе, өңірлерде жоғары деңгейлі кәсіпқой мамандарды даярлау қажеттігі артуда. Бұл ретте мемлекеттік қызметшілерді оқытуға жыл сайын бөлінетін грант саны жеткіліксіз. Осыған байланысты, облыс әкімдіктеріне жергілікті атқарушы органдардың мемлекеттік қызметшілерін Академияда оқыту үшін мақсатты гранттар бөлу мүмкіндігін беру қажеттігі туындап отыр.
Халыққа сапалы қызмет көрсетуге бағытталған мемлекеттік басқару жүйесіндегі қарқынды өзгерістер мемлекеттік қызметшілердің құзыреттерін үнемі жаңартып отыруды қажет етеді. Сондықтан Академия қазіргі уақытта мемлекеттік органдар мен мемлекеттік қызметшілердің өзгермелі қажеттіліктерінің жаңа жағдайында жұмыс істейді. Осыған байланысты ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді икемді, жаңартылған оқу бағдарламаларын әзірлеуге мүмкіндік беретін тәсілдерді әзірледік.
Осындай инновациялық шешімдердің бірі «А» корпусының өкілдерін оқыту үшін біздің мамандардың арнайы бағдарламалар әзірлеуі болып табылады. Бұл – біздің жүйемізде мемлекеттік қызметшілерді даярлаудың жаңа бағыты. «А» корпусын оқыту бағдарламасы әлемдік тәжірибе жетістіктерін, атап айтқанда АҚШ, Корея Республикасы, Сингапурдың әкімшілік қызметінің жоғары буын өкілдерін Мемлекеттік қызметшілердің біліктілігін арттыру Федералдық институты, FEI (АҚШ), Басшы лауазымды тұлғаларды оқыту жөніндегі институт, COTI (Корея Республикасы), Сингапур мемлекеттік қызмет колледжі сияқты жетекші орталықтарда оқыту тәжірибесін ескере отырып, жасалды. Шетелдік және қазақстандық тәжірибені талдау негізінде жаңа оқыту әдістемесі әзірленді, оның бағдарламасы күндізгі-қашықтықтан оқыту технологиясының барлық артықшылықтары пайдаланылатын блок-модульдік тәсілге негізделген. Бағдарлама үш бөліктен тұрады. Бірінші бөлікте «А» корпусының өкілдері бір күндік кіріспе сессиясын өткізеді, технологиямызбен танысады, Академияның ақпараттық жүйесіне қол жеткізу үшін пароль мен логиндерді, сондай-ақ пәндер бойынша консультациялар алады.
Одан соң өз қалаулары бойынша үш апта ішінде қашықтықтан оқыту режімінде 7 модульдің үшеуін игереді. Осы модульдерді құрайтын негізгі пәндердің тізіміне мемлекеттік саясат, көшбасшылық, бюджеттеу мен стратегиялық жоспарлау, жобаларды, персоналды басқару, сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес кіреді.
Әрбір модуль бойынша Академияның қашықтықтан оқыту жүйесі порталына орналастырылған электрондық оқу-әдістемелік кешендер дайындалған. Бұл кешендерге теориялық материалдар, ситуациялық тапсырмалар, кейстер енгізілген, олар теориялық білімдерді игеру негізінде мемлекеттік қызметшілердің нақты қызметте туындайтын айқын практикалық міндеттерді шешуді көздейді. Содан кейін олар онлайн режимінде тест тапсырады. Барлық оқу кезеңінде тыңдаушыларға Академияның Мемлекеттік қызметшілерге қосымша білім беру институтының тьютерлері көмектесіп, консультациялар береді.
Үш аптадан соң, осы модульді ойдағыдай тапсырған мемлекеттік қызметшілер Академияға келеді, «Басшының жеке тиімділігі» курсы бойынша тренинг, басшының тұлғалық құзыреттерін дамыту бойынша психологиялық тренингтерді (коучинг) қамтитын оқытудың қорытынды бөлігінен өтеді. Академия оқытушыларының басшылығымен тыңдаушылар ситуациялық тапсырмаларды шешу үшін топтарда жұмыс істеп, топтық жобаларды қорғайды. Екі жылда қайта даярлау курстарынан «А» корпусының 184 мемлекеттік қызметшісі өтті, олардың арасында министрліктердің жауапты хатшылары, облыс әкімдері аппараттарының басшылары, аудан әкімдері, министрліктер комитеттерінің төрағалары және басқалар бар. Жүргізілген сауалдама нәтижелері бойынша тыңдаушылардың қанағаттану деңгейі 95%-ды құрады.
Осылайша, Академия қазақстандық тәжірибеге әлемде белсенді енгізіліп жатқан «жұмыс орнында оқыту» принципін нақты түрде енгізе бастады. Осындай оқу модульдерінің нұсқасы арқылы өмір бойы оқу дағдылары, яғни әлемде 3L «Life Long Learning» әдісі ретінде танымал үздіксіз оқу идеясы қалыптасады, бұл тәсіл ақпараттық дәуірдің және жаңа экономиканың талаптарына уақтылы және толығымен жауап беретін ғаламдық тәсіл ретінде қабылданады.
Мемлекет басшысының қолдауымен Академия соңғы жылдары толық және терең жаңғырту процесінен өтті, бұл жетекші білім беру орталықтарымен бәсекелесу қабілетін және жаңа жағдайда жұмыс істеуге дайындығын көрсетеді.
Академия Франция мен Еуропалық одақтың басшылық құрамы үшін кадрлар даярлайтын ENA, Ұлттық әкімдік ету мектебімен бірлескен қос диплом бағдарламасын табысты іске асырып келеді. Академиядағы қол жеткізілген зияткерлік жұмыстардың деңгейі ғалымдарымызға әртүрлі пікірталастарға және ел ішінде әрі шетелде сан алуан алаңдарда шешімдер қабылдау процесіне қатысуға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, оқыту жүйесінде көңіл аударатын проблемалар да бар, бірінші бағыт бойынша жүргізілетін реформалар аясында оларды шешу тәсілдерін ұсынғымыз келеді.
Тәжірибеге бағдарланған оқытудың маңызды жағдайларының бірі – оқу процесіне мемлекеттік қызметтің майталман мамандарын шақыру болып табылады. Бұл мәселені шешу мемлекеттік қызметшілерді оқыту сапасына айтарлықтай көмектесіп, жүргізілген жұмыс, тиісті салалар, бағдарламалар мен жобалардағы істің ағымдағы жағдайы туралы ақпаратты түпдеректен алуға мүмкіндік берер еді. Іс жүзінде жұмыстың тығыздығына байланысты басшыларды мемлекеттік қызметшілерді оқыту процесіне қатыстыру өте қиын. Сондықтан біздің ойымызша, мемлекеттік органдар басшыларының Академияда сабақ өткізуге қатысуын регламенттейтін шешімдер қабылдау қажеттігі туындап отыр.
Заңнамаға сәйкес мемлекеттік қызметтің тұтас жүйесі жұмыс істейтінін ескере отырып, кәсібилендіру мәселелерін тиімді шешу үшін бірыңғай оқыту жүйесін құру қажет. Бұл оқыту саласындағы жалпы саясатқа сәйкес мақсаттар мен міндеттерді іске асыруға мүмкіндік береді.
Бүгінгі күні Қазақстанның мемлекеттік қызметшілерінің 90%-ы өңірлердегі жергілікті жерлерде жұмыс істейді және Мемлекеттік қызметшілерді өңірлік оқыту орталықтарында (ӨОО), жеке және ведомстволық білім беру ұйымдарында қайта даярлау және біліктілікті арттыру курстарынан өтеді.
Негізгі үйлестіруші орталық ретінде Академия және Өңірлік оқыту орталықтары, оның филиалдары мен өңірлердегі өкілдіктерін қамтитын бірыңғай ұйымдық құрылым құруды ұсынамыз. Бұл мемлекеттік қызметшілерді бірыңғай негізгі бағдарламалар бойынша оқытуға, олардың жалпы көзқарасын қалыптастыруға, Академияда қолданылатын жаңа әзірлемелер мен оқыту технологияларын өңірлерде жедел және тиімді пайдалануға, сондай-ақ ӨОО кадрлар әлеуетін күшейтуге мүмкіндік береді. Мемлекеттік қызметшілерді оқыту жүйесінде ерекше мәртебесі бар Академия – ұйымдық-құқықтық тұрғыда құзыреттілік пен тәжірибеге бағдарланған тәсілдер арқылы (орталық-өңір) Қазақстанның мемлекеттік қызмет жүйесі үшін кадрлар даярлаудың басты орталығы бола алады.
Академия ғалымдары жүргізетін өзекті зерттеу бағыттарының бірі – мемлекеттік қызметтер көрсету сапасын басқарудың тиісті тәсілдерін әзірлеу болып табылады. Соңғы жылдары біздің елімізде бұл бағытта аз жұмыс жасалған жоқ: мемлекеттік қызметтер көрсету саласын жетілдіру жолдары қалыптасты, мемлекеттік қызметтер көрсету жүйесін дамыту мен жетілдірудің негізі қаланды, тізілім мен стандарттар құрастырылды, сапаны бағалау мен бақылау тетіктері әзірленді, ақпараттық технологияларды пайдалану және мемлекеттік қызметтер көрсетудің электрондық нысанына ауысу арқылы «бір терезе» принципіне көшу жүзеге асырылды.
Бұл ретте мынадай проблемалық аспектілерді атап өткен жөн.
Мемлекеттік қызметтер саласын дамытуда бірыңғай көзқарас жоқ (мемлекеттік органдардың функцияларының барлығы бірдей мемлекеттік қызметтер ретінде қабылданбайды). Себебі, «Мемлекеттік қызметтер көрсету туралы» Заңда мемлекеттік қызмет оны алушылардың өтініші бойынша жеке тәртіпте жүзеге асырылатын және олардың құқықтары, бостандықтары мен заңды мүдделерін іске асыру, тиісті материалдық немесе материалдық емес игіліктерін алуға бағытталған жекелеген мемлекеттік функцияларды іске асыру нысандарының бірі болып бекітілген. Осыған байланысты қоғамға көрсетілетін қоғамдық мемлекеттік қызметтердің тұтас бір тобы анықтамасыз қалып қойған. Сондықтан біздің ғалымдарымыз заңдағы «мемлекеттік қызмет көрсету» санатының түсініктемесін кеңейтуді және мемлекеттік органның тиімділігі мен жетекшілік ететін салада ұсынылатын қызметтердің сапасы арасындағы нақты байланысты анықтауды ұсынады, себебі, мемлекеттік органдардың, әсіресе, құқық қорғау саласындағы қоғамдық маңызды қызметтердің бірқатары тізбеге кірмей қалған.
Қызмет көрсетуші мен көрсетілетін қызметті алушылар арасындағы «кері байланыс» алу тетігі тиімсіз. Қазіргі уақытта «кері байланыс» стандарттары талқылау арқылы қамтамасыз етіледі, алайда, көрсетілетін қызметті алушылардың ақпараттық сауаттылығының төмендігі, өкінішке қарай, осы тетікті нәтижелі пайдалануға әкеліп соқпайды.
Канада ғалымдары әзірлеген және табысты қолданатын «Бірыңғай өлшеу құралы» технологиясын немесе СМТ (Common Measurement Tool) енгізу қолданыстағы компоненттерді нығайтуға және клиенттің қызмет көрсетушімен өзара байланысының жетіспейтін элементтерін толықтыруға, демек, мемлекеттік органдардың халыққа ұсынатын қызметтерінің сапасын жақсартуға көмектесер еді.
Сараптамалық қоғамдастықта ұйымдарды басқару модельдеріне, ең тиімдісін іздестіруге қатысты дау-дамай тоқтамай отыр. Талқыланатын тақырыптардың бірі – мемлекеттік органдарда корпоративтік басқару әдістері мен құралдарын пайдалану мүмкіндігі болып табылады. Қазіргі тиімді тәсілдердің бірі – И.К.Адизестің тиімді менеджмент әдістемесі болып отыр. Әдіснама корпоративтік құрылымдардың жұмысын жақсартуға бағытталса да, Академия ғалымдарының пайымдауы бойынша, оны мемлекеттік органдарда да пайдалануға болады. Сондықтан бізде «Өзгерістерді басқару», «Ұйым теориясы», «Тиімді мемлекеттік басқару әдіснамасы» арнайы курстары әзірленіп, оқу процесіне енгізілді. Ғылыми-зерттеу жобасын іске асыру жоспарлануда, онда мемлекеттік қызметшілер басқарушылық кодты пайдалану, диагностика жүргізу, мемлекеттік органның ұйымның өмір тіршілігіндегі орнын айқындау, өзгерістерді қажет ететін әлсіз буындарын, комплементарлық басқарушылық командалар құру алғышарттарын айқындау әдістемесімен танысады.
Комплементарлық басқарушылық командалар жаңа тұрпатты басқарушыларды даярлауды талап етеді. Оны табысты енгізу үшін бір басшыға ғана емес, бүкіл командаға арналған тиісті білім бағдарламалары қажет. Мұндай оқыту курстары Академияда 003 бюджеттік бағдарламасы аясында енгізіледі.
Академияда құрылған жұмыс тобы талант-менеджменттің өлшемдерін, құзыреттілік модельдерін, дарындылық деңгейін айқындайтын бағалау тетіктерін, дарынды персоналды және олармен жұмыс істеу стратегиясын, көшбасшылықты дамыту бағдарламасының жобасын әзірлеуде. Осындай бағдарламалар Францияда, Ұлыбританияда, Сингапурда бар.
Осындай құралдар мен тәсілдерді қолдана отырып, біз жаңа тұрпатты, белсенді ойлай алатын және елдің инновациялық бағытталған экономикасы жағдайында тиімді жұмыс істеуге қабілетті басқарушы кадрларды дайындай аламыз. Бұл, Елбасы Н.Назарбаев айтқандай, мемлекеттік қызметке «меритократия, сіңірген еңбегі мен білік-дағдысы мен қабілетіне қарай өзін өзі көрсетуге мүмкіндіктер беретін әділетті қазақстандық қоғамның түпбейнесіне айналуға» көмектеседі. Өз кезегінде, Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Мемлекеттік басқару академиясы өз тәжірибесін пайдалана отырып, елдің мемлекеттік қызметін жаңғыртуға өз үлесін қосуға дайын.
Болатбек ӘБДІРӘСІЛОВ,
Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Мемлекеттік басқару академиясының ректоры.
Мемлекет басшысының «Нұр Отан» партиясының XVI съезінде ұсынған 5 институттық реформасы – қазіргі заманғы ғаламдық сын-қатерлерге қайтарған ерекше әрі мықты жауабы екені анық, ол бізге тиімді және табысты мемлекет құру бойынша алдағы іс-қимылымызды дәл және нақты айқындауға мүмкіндік береді.
Бірінші кезектегі міндеттердің бірі – экономикалық бағдарламаларды сапалы іске асыру және мемлекеттік қызметтер көрсетуді қамтамасыз ететін заманауи, кәсіби және дербес мемлекеттік аппаратты қалыптастырудың бастапқы реформасын орындау. Осы бағытты іске асырудың нақты пайымы айқын, бұл – Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың БАҚ-та жарияланған 5 институттық реформасын жүзеге асыру бойынша 100 нақты қадам шеңберінде әзірленген мемлекеттік қызмет жүйесін жаңғырту жөніндегі 15 нақты іс-шара.
Жетекші шетелдік сарапшылардың пікірінше, біздің елімізде тәуелсіздік жылдарында мемлекеттік қызметтің қазіргі заманғы жүйесі қалыптасты. Адамзаттың тыныс-тіршілігінің үнемі алға жылжып, дамуы заңды құбылыс. Заманның ағымына қарай әрдайым жаңа тегеурінді талаптар қойылады, сондықтан оны одан әрі жетілдіру жұмыстарын тұрақты түрде жүргізіп отыру қажет.
Біздің пікірімізше, мемлекеттік аппараттың тиімді жұмыс істеуінде мемлекеттік қызметшінің бәсекеге қабілеттілігі, олардың кәсіби деңгейі мен отансүйгіштігі үлкен рөл атқарады.
Қазақстан Республикасында мемлекеттік қызметтің кадрлар құрамын кәсібилендіру – мемлекеттік қызметшілерді көп бейінді оқытудың тұрақты жұмыс істейтін жүйесін құруға тікелей байланысты, ол мемлекеттік басқарудың біртұтас идеологиялық базасы негізінде құрылады және мемлекеттік басқарудың барлық құрылымдық тармақтары мен аумақтық деңгейлері қызметкерлерін даярлауды қамтамасыз етеді.
Мемлекеттік аппаратты кәсібилендіруге ықпал ететін маңызды факторлардың бірі – мемлекеттік қызметшілерді ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді бағдарламалар арқылы сапалы оқыту, олардың тұлғалық, кәсіби және басқарушылық құзыреттерін дамыту болып табылады. Осы тұрғыдан алғанда, мемлекеттік қызметшілерді оқытуда Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Мемлекеттік басқару академиясының рөлі артып, жетекші және үйлестіруші орталыққа айналды.
Еуропалық одақ жобасының қолдауымен соңғы жылдары жүргізілген оқу-әдістемелік, ғылыми-талдау қызметін жаңғырту арқасында Академия Орталық Азия өңірінде ғана емес, сонымен қатар кеңестік дәуірден кейінгі кеңістікте де көшбасшы орынды иеленді. Жетекші шетелдік орталықтар мен университеттермен бірлескен жұмыстың жинақталған тәжірибесі, Академия қызметкерлері қол жеткізген оқу және зерттеу қызметінің жоғары деңгейі бәсекеге қабілетті, тәжірибеге бағдарланған, құзыреттілік тәсіліне негізделген мемлекеттік қызметшілерді оқыту бағдарламаларын әзірлеуге мүмкіндік берді. Академия ғалымдарының ғылыми-зерттеу жұмыстарының нәтижелері мемлекеттік қызмет пен басқаруды жетілдіру ісіне тікелей енгізілуде.
Академияның профессор-оқытушылар құрамы мен қызметкерлерін қайта оқыту бойынша жүргізілген дәйекті саясат табысқа қол жеткізудің кілті іспеттес. Тек соңғы жылдары ғана Академия базасында АҚШ, Голландия, Корея Республикасы, Франция, Ресей, тағы басқа елдердің іргелі білім беру орталықтарынан сарапшыларды шақыру арқылы 30-дан астам оқу семинарлары ұйымдастырылды. Еуропалық одақ пен TIKA (Түркия) жобаларының қолдауымен DBB Academy, Кембридж, Потсдам, Лейден, Ыстамбұл университеттерінде, COTI (Корея) және басқа да оқу орындарында 10-нан астам көшпелі мастер-кластар өткізілді. Осы жұмыстың барлығы біздің оқытушыларға жаңа батыстық оқыту технологияларын және қазіргі ғылыми-зерттеу әдістерін игеруге мүмкіндік берді. Қызметкерлердің 35%-дан астамы ағылшын тілін меңгерді.
Академияда түпкілікті нәтиже бойынша жұмыс тиімділігін бағалауға негізделген оқытушыларды ынталандыру жүйесі профессор-оқытушылар құрамының оқу, әдістемелік, ғылыми, тәрбие жұмысын айтарлықтай жандандырды. 2012 жылдан бастап мемлекеттік қызмет саласында ғылыми зерттеулерді ұйымдастыру ісінде нақты серпін жасалды, оған ғалымдар әлемнің үздік білім орталықтарында қайта оқу кезінде заманауи зерттеу әдістерін меңгеру арқылы қол жеткізді. Осылайша, үш жылда ғылыми белсенділік 3,5 есеге өсті. Ғалымдар ғылыми жұмыстарын әлемдік танымал ғылыми журналдарда жариялай бастады, соңғы екі жылда ғана 43 ғылыми-зерттеу жобасы іске асырылды, оның ішінде Біріккен Ұлттар Ұйымы, Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымы, ЮНИСЕФ және басқа да халықаралық ұйымдардың тапсырысы бойынша 10 зерттеу жүргізілді. Қазіргі кезде зерттеу нәтижелері Қазақстанның мемлекеттік қызметін жетілдіру үшін тікелей пай-
даланылуда, атап айтсақ, Қазақстан Республикасының «Мемлекеттік қызмет туралы» Заңында, Мемлекет басшысының бірқатар Жарлықтарында мемлекеттік қызметтің қазақстандық үлгісін жетілдірудің жаңа тәсілдерін әзірлеу кезінде қолданылды.
Академия ғалымдарының әзірлемелері мемлекеттік қызметшілерді іріктеу жүйесіне құзыреттілік тәсілін енгізуге, яғни үміткердің тұлғалық және басқарушылық қасиеттері туралы шынайы бейнесін алуға мүмкіндік береді. Құзыреттік терминінің «біліктілік» терминінен айырмашылығы біліктілікті сипаттайтын ерекше кәсіби білік-дағдыларынан бөлек бастамашылық, ынтымақтастық, топта жұмыс істеу қабілеті, коммуникативтік қабілеттер, үйрене білу, бағалап, логикалық ойлай білу, ақпаратты іріктеу мен пайдалана білу сияқты қасиеттерді қамтиды. Яғни, осындай тәсілді енгізу іріктеу жүйесін неғұрлым шынайы өткізуге септігін тигізеді және мемлекеттік қызметшінің мүмкіндіктерін нақты бағалауға көмектеседі. Сонымен қатар, бұл тәсіл мемлекеттік органдардың персоналды басқару қызметтеріне осы қызметкерді оқыту арқылы осы немесе өзге де қасиеттерді дамыту бойынша іс-шараларды өткізуге жәрдемдеседі.
Оқытушыларымыз оқу процесіне сабақ жүргізудің заманауи әдістерін, жаңа педагогикалық тәсілдерді енгізу бойынша ауқымды жұмыс атқарды. Бұл барлық қазақстандық жоғары білім беру жүйесіне тән теориялық оқыту мен практикадан алшақтау сынды басты проблеманы шешуге мүмкіндік берді. Бүгінде Академияда сабақ өткізу кезінде практикаға бағытталған әдістер – тренингтер, имитациялық ойындар, жобалар әдістері, ситуациялық оқыту, кейс-стади және тағы басқалар қолданылады. Кейбір оқытушылар қажет ететін басшы қызметкерлерге дербес консультация беру (коучинг) тәсілдерін пысықтауда. Біліктілікті арттырудың осындай түрі дамыған елдерде кеңінен қолданылуда. Барлық мемлекеттік органдармен тығыз байланыс орнатылған.
Магистрлік және докторлық диссертациялардың тақырыптары тәжірибеге бағдарланған және диссертациялық жұмысты орындаған мемлекеттік қызметшінің жұмыс саласында кездесетін нақты проблеманы шешуге бағытталған. Мемлекеттік органдармен тығыз кері байланыс орнатылған – мемлекеттік органдардың мемлекеттік қызметшілерді оқытудағы қажеттіліктеріне үнемі мониторинг жүргізіліп отырады. Семинар тақырыптары, оқу бағдарламалары келісіледі, олардың қызметкерлерінің магистрлік және докторлық бағдарламаларға даярлық сапасына қанағаттану дәрежесі айқындалады. Президент Әкімшілігі, Премьер-Министр Кеңсесі, Сыртқы істер министрлігі мен басқа мемлекеттік органдардың өкілдерімен оқыту бағдарламаларын талқылайтын, оларды жетілдіру бойынша тиісті ұсынымдар әзірлейтін дөңгелек үстелдер өткізу дәстүрге айналған.
Барлық жүйелі жұмыс оқу үдерісін толықтай қайта құруға мүмкіндік берді және білім алушылардың алған білімдерін мемлекеттік қызметте шешімдер қабылдау процесінде, практикада пайдалана білу дағдыларын дамытуға бағытталуы тиіс.
Біздің түлектеріміз мемлекеттік органдар тарапынан сұранысқа ие және жоғары кәсібилік деңгейі басшылардың жоғары бағасын алуда. Академияның жыл сайын мемлекеттік органдар арасында жүргізетін социологиялық сауалнама нәтижелері бойынша қатысушылардың 90%-ы Академияның кадрлар даярлау деңгейінің жоғары екенін көрсетті.
Мемлекеттік органдар біздің ғалымдарды, магистранттар мен докторанттарды жұмыс және сараптамалық топтардың (Білім және ғылым министрлігі, Ұлттық экономика министрлігі, Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі, Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрлігі және басқалар) жұмысына тартуға қызығушылық туғызады. Бірқатар мамандықтар бойынша мемлекеттік органдар жоғары білікті кадрларға мұқтаж, сондықтан оқытудың жаңа бағыттарын ашу жұмыстарын үнемі жүргізіп отырамыз. Мысалы, 2014 жылдан бастап «Менеджмент» мамандығы бойынша мамандарды даярлауды бастадық, бағдарлама «Жобаларды басқару» және «Сити менеджмент» сияқты жаңа бағыттарға негізделген. Осы жылы Қазақстан Үкіметінің тапсырысы бойынша елдің статистика органдары үшін «Статистика» мамандығы бойынша магистрлік бағдарлама ашылды. Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасының Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитеті үшін «Мемлекеттік аудит» бағдарламасын ашуға, сондай-ақ, мемлекеттік органдардағы персоналды басқару қызметтері үшін «Персоналды басқару» мамандануы бойынша оқытуға дайындық жүргізілуде.
Қазіргі жағдайда барлық басқару деңгейлерінде мемлекеттік органдардың және мемлекеттік билік органдарының қызметкерлерін арнайы заң саласы бойынша даярлауға қойылатын талаптар күшеюде. Заң қызметтері мен орталық және жергілікті мемлекеттік органдардың аппараттары үшін білікті, мемлекеттік аппараттардың жұмысына бейімделген заңгерлерді даярлауды бастау керек. Әсіресе, өңірлерде жоғары деңгейлі кәсіпқой мамандарды даярлау қажеттігі артуда. Бұл ретте мемлекеттік қызметшілерді оқытуға жыл сайын бөлінетін грант саны жеткіліксіз. Осыған байланысты, облыс әкімдіктеріне жергілікті атқарушы органдардың мемлекеттік қызметшілерін Академияда оқыту үшін мақсатты гранттар бөлу мүмкіндігін беру қажеттігі туындап отыр.
Халыққа сапалы қызмет көрсетуге бағытталған мемлекеттік басқару жүйесіндегі қарқынды өзгерістер мемлекеттік қызметшілердің құзыреттерін үнемі жаңартып отыруды қажет етеді. Сондықтан Академия қазіргі уақытта мемлекеттік органдар мен мемлекеттік қызметшілердің өзгермелі қажеттіліктерінің жаңа жағдайында жұмыс істейді. Осыған байланысты ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді икемді, жаңартылған оқу бағдарламаларын әзірлеуге мүмкіндік беретін тәсілдерді әзірледік.
Осындай инновациялық шешімдердің бірі «А» корпусының өкілдерін оқыту үшін біздің мамандардың арнайы бағдарламалар әзірлеуі болып табылады. Бұл – біздің жүйемізде мемлекеттік қызметшілерді даярлаудың жаңа бағыты. «А» корпусын оқыту бағдарламасы әлемдік тәжірибе жетістіктерін, атап айтқанда АҚШ, Корея Республикасы, Сингапурдың әкімшілік қызметінің жоғары буын өкілдерін Мемлекеттік қызметшілердің біліктілігін арттыру Федералдық институты, FEI (АҚШ), Басшы лауазымды тұлғаларды оқыту жөніндегі институт, COTI (Корея Республикасы), Сингапур мемлекеттік қызмет колледжі сияқты жетекші орталықтарда оқыту тәжірибесін ескере отырып, жасалды. Шетелдік және қазақстандық тәжірибені талдау негізінде жаңа оқыту әдістемесі әзірленді, оның бағдарламасы күндізгі-қашықтықтан оқыту технологиясының барлық артықшылықтары пайдаланылатын блок-модульдік тәсілге негізделген. Бағдарлама үш бөліктен тұрады. Бірінші бөлікте «А» корпусының өкілдері бір күндік кіріспе сессиясын өткізеді, технологиямызбен танысады, Академияның ақпараттық жүйесіне қол жеткізу үшін пароль мен логиндерді, сондай-ақ пәндер бойынша консультациялар алады.
Одан соң өз қалаулары бойынша үш апта ішінде қашықтықтан оқыту режімінде 7 модульдің үшеуін игереді. Осы модульдерді құрайтын негізгі пәндердің тізіміне мемлекеттік саясат, көшбасшылық, бюджеттеу мен стратегиялық жоспарлау, жобаларды, персоналды басқару, сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес кіреді.
Әрбір модуль бойынша Академияның қашықтықтан оқыту жүйесі порталына орналастырылған электрондық оқу-әдістемелік кешендер дайындалған. Бұл кешендерге теориялық материалдар, ситуациялық тапсырмалар, кейстер енгізілген, олар теориялық білімдерді игеру негізінде мемлекеттік қызметшілердің нақты қызметте туындайтын айқын практикалық міндеттерді шешуді көздейді. Содан кейін олар онлайн режимінде тест тапсырады. Барлық оқу кезеңінде тыңдаушыларға Академияның Мемлекеттік қызметшілерге қосымша білім беру институтының тьютерлері көмектесіп, консультациялар береді.
Үш аптадан соң, осы модульді ойдағыдай тапсырған мемлекеттік қызметшілер Академияға келеді, «Басшының жеке тиімділігі» курсы бойынша тренинг, басшының тұлғалық құзыреттерін дамыту бойынша психологиялық тренингтерді (коучинг) қамтитын оқытудың қорытынды бөлігінен өтеді. Академия оқытушыларының басшылығымен тыңдаушылар ситуациялық тапсырмаларды шешу үшін топтарда жұмыс істеп, топтық жобаларды қорғайды. Екі жылда қайта даярлау курстарынан «А» корпусының 184 мемлекеттік қызметшісі өтті, олардың арасында министрліктердің жауапты хатшылары, облыс әкімдері аппараттарының басшылары, аудан әкімдері, министрліктер комитеттерінің төрағалары және басқалар бар. Жүргізілген сауалдама нәтижелері бойынша тыңдаушылардың қанағаттану деңгейі 95%-ды құрады.
Осылайша, Академия қазақстандық тәжірибеге әлемде белсенді енгізіліп жатқан «жұмыс орнында оқыту» принципін нақты түрде енгізе бастады. Осындай оқу модульдерінің нұсқасы арқылы өмір бойы оқу дағдылары, яғни әлемде 3L «Life Long Learning» әдісі ретінде танымал үздіксіз оқу идеясы қалыптасады, бұл тәсіл ақпараттық дәуірдің және жаңа экономиканың талаптарына уақтылы және толығымен жауап беретін ғаламдық тәсіл ретінде қабылданады.
Мемлекет басшысының қолдауымен Академия соңғы жылдары толық және терең жаңғырту процесінен өтті, бұл жетекші білім беру орталықтарымен бәсекелесу қабілетін және жаңа жағдайда жұмыс істеуге дайындығын көрсетеді.
Академия Франция мен Еуропалық одақтың басшылық құрамы үшін кадрлар даярлайтын ENA, Ұлттық әкімдік ету мектебімен бірлескен қос диплом бағдарламасын табысты іске асырып келеді. Академиядағы қол жеткізілген зияткерлік жұмыстардың деңгейі ғалымдарымызға әртүрлі пікірталастарға және ел ішінде әрі шетелде сан алуан алаңдарда шешімдер қабылдау процесіне қатысуға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, оқыту жүйесінде көңіл аударатын проблемалар да бар, бірінші бағыт бойынша жүргізілетін реформалар аясында оларды шешу тәсілдерін ұсынғымыз келеді.
Тәжірибеге бағдарланған оқытудың маңызды жағдайларының бірі – оқу процесіне мемлекеттік қызметтің майталман мамандарын шақыру болып табылады. Бұл мәселені шешу мемлекеттік қызметшілерді оқыту сапасына айтарлықтай көмектесіп, жүргізілген жұмыс, тиісті салалар, бағдарламалар мен жобалардағы істің ағымдағы жағдайы туралы ақпаратты түпдеректен алуға мүмкіндік берер еді. Іс жүзінде жұмыстың тығыздығына байланысты басшыларды мемлекеттік қызметшілерді оқыту процесіне қатыстыру өте қиын. Сондықтан біздің ойымызша, мемлекеттік органдар басшыларының Академияда сабақ өткізуге қатысуын регламенттейтін шешімдер қабылдау қажеттігі туындап отыр.
Заңнамаға сәйкес мемлекеттік қызметтің тұтас жүйесі жұмыс істейтінін ескере отырып, кәсібилендіру мәселелерін тиімді шешу үшін бірыңғай оқыту жүйесін құру қажет. Бұл оқыту саласындағы жалпы саясатқа сәйкес мақсаттар мен міндеттерді іске асыруға мүмкіндік береді.
Бүгінгі күні Қазақстанның мемлекеттік қызметшілерінің 90%-ы өңірлердегі жергілікті жерлерде жұмыс істейді және Мемлекеттік қызметшілерді өңірлік оқыту орталықтарында (ӨОО), жеке және ведомстволық білім беру ұйымдарында қайта даярлау және біліктілікті арттыру курстарынан өтеді.
Негізгі үйлестіруші орталық ретінде Академия және Өңірлік оқыту орталықтары, оның филиалдары мен өңірлердегі өкілдіктерін қамтитын бірыңғай ұйымдық құрылым құруды ұсынамыз. Бұл мемлекеттік қызметшілерді бірыңғай негізгі бағдарламалар бойынша оқытуға, олардың жалпы көзқарасын қалыптастыруға, Академияда қолданылатын жаңа әзірлемелер мен оқыту технологияларын өңірлерде жедел және тиімді пайдалануға, сондай-ақ ӨОО кадрлар әлеуетін күшейтуге мүмкіндік береді. Мемлекеттік қызметшілерді оқыту жүйесінде ерекше мәртебесі бар Академия – ұйымдық-құқықтық тұрғыда құзыреттілік пен тәжірибеге бағдарланған тәсілдер арқылы (орталық-өңір) Қазақстанның мемлекеттік қызмет жүйесі үшін кадрлар даярлаудың басты орталығы бола алады.
Академия ғалымдары жүргізетін өзекті зерттеу бағыттарының бірі – мемлекеттік қызметтер көрсету сапасын басқарудың тиісті тәсілдерін әзірлеу болып табылады. Соңғы жылдары біздің елімізде бұл бағытта аз жұмыс жасалған жоқ: мемлекеттік қызметтер көрсету саласын жетілдіру жолдары қалыптасты, мемлекеттік қызметтер көрсету жүйесін дамыту мен жетілдірудің негізі қаланды, тізілім мен стандарттар құрастырылды, сапаны бағалау мен бақылау тетіктері әзірленді, ақпараттық технологияларды пайдалану және мемлекеттік қызметтер көрсетудің электрондық нысанына ауысу арқылы «бір терезе» принципіне көшу жүзеге асырылды.
Бұл ретте мынадай проблемалық аспектілерді атап өткен жөн.
Мемлекеттік қызметтер саласын дамытуда бірыңғай көзқарас жоқ (мемлекеттік органдардың функцияларының барлығы бірдей мемлекеттік қызметтер ретінде қабылданбайды). Себебі, «Мемлекеттік қызметтер көрсету туралы» Заңда мемлекеттік қызмет оны алушылардың өтініші бойынша жеке тәртіпте жүзеге асырылатын және олардың құқықтары, бостандықтары мен заңды мүдделерін іске асыру, тиісті материалдық немесе материалдық емес игіліктерін алуға бағытталған жекелеген мемлекеттік функцияларды іске асыру нысандарының бірі болып бекітілген. Осыған байланысты қоғамға көрсетілетін қоғамдық мемлекеттік қызметтердің тұтас бір тобы анықтамасыз қалып қойған. Сондықтан біздің ғалымдарымыз заңдағы «мемлекеттік қызмет көрсету» санатының түсініктемесін кеңейтуді және мемлекеттік органның тиімділігі мен жетекшілік ететін салада ұсынылатын қызметтердің сапасы арасындағы нақты байланысты анықтауды ұсынады, себебі, мемлекеттік органдардың, әсіресе, құқық қорғау саласындағы қоғамдық маңызды қызметтердің бірқатары тізбеге кірмей қалған.
Қызмет көрсетуші мен көрсетілетін қызметті алушылар арасындағы «кері байланыс» алу тетігі тиімсіз. Қазіргі уақытта «кері байланыс» стандарттары талқылау арқылы қамтамасыз етіледі, алайда, көрсетілетін қызметті алушылардың ақпараттық сауаттылығының төмендігі, өкінішке қарай, осы тетікті нәтижелі пайдалануға әкеліп соқпайды.
Канада ғалымдары әзірлеген және табысты қолданатын «Бірыңғай өлшеу құралы» технологиясын немесе СМТ (Common Measurement Tool) енгізу қолданыстағы компоненттерді нығайтуға және клиенттің қызмет көрсетушімен өзара байланысының жетіспейтін элементтерін толықтыруға, демек, мемлекеттік органдардың халыққа ұсынатын қызметтерінің сапасын жақсартуға көмектесер еді.
Сараптамалық қоғамдастықта ұйымдарды басқару модельдеріне, ең тиімдісін іздестіруге қатысты дау-дамай тоқтамай отыр. Талқыланатын тақырыптардың бірі – мемлекеттік органдарда корпоративтік басқару әдістері мен құралдарын пайдалану мүмкіндігі болып табылады. Қазіргі тиімді тәсілдердің бірі – И.К.Адизестің тиімді менеджмент әдістемесі болып отыр. Әдіснама корпоративтік құрылымдардың жұмысын жақсартуға бағытталса да, Академия ғалымдарының пайымдауы бойынша, оны мемлекеттік органдарда да пайдалануға болады. Сондықтан бізде «Өзгерістерді басқару», «Ұйым теориясы», «Тиімді мемлекеттік басқару әдіснамасы» арнайы курстары әзірленіп, оқу процесіне енгізілді. Ғылыми-зерттеу жобасын іске асыру жоспарлануда, онда мемлекеттік қызметшілер басқарушылық кодты пайдалану, диагностика жүргізу, мемлекеттік органның ұйымның өмір тіршілігіндегі орнын айқындау, өзгерістерді қажет ететін әлсіз буындарын, комплементарлық басқарушылық командалар құру алғышарттарын айқындау әдістемесімен танысады.
Комплементарлық басқарушылық командалар жаңа тұрпатты басқарушыларды даярлауды талап етеді. Оны табысты енгізу үшін бір басшыға ғана емес, бүкіл командаға арналған тиісті білім бағдарламалары қажет. Мұндай оқыту курстары Академияда 003 бюджеттік бағдарламасы аясында енгізіледі.
Академияда құрылған жұмыс тобы талант-менеджменттің өлшемдерін, құзыреттілік модельдерін, дарындылық деңгейін айқындайтын бағалау тетіктерін, дарынды персоналды және олармен жұмыс істеу стратегиясын, көшбасшылықты дамыту бағдарламасының жобасын әзірлеуде. Осындай бағдарламалар Францияда, Ұлыбританияда, Сингапурда бар.
Осындай құралдар мен тәсілдерді қолдана отырып, біз жаңа тұрпатты, белсенді ойлай алатын және елдің инновациялық бағытталған экономикасы жағдайында тиімді жұмыс істеуге қабілетті басқарушы кадрларды дайындай аламыз. Бұл, Елбасы Н.Назарбаев айтқандай, мемлекеттік қызметке «меритократия, сіңірген еңбегі мен білік-дағдысы мен қабілетіне қарай өзін өзі көрсетуге мүмкіндіктер беретін әділетті қазақстандық қоғамның түпбейнесіне айналуға» көмектеседі. Өз кезегінде, Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Мемлекеттік басқару академиясы өз тәжірибесін пайдалана отырып, елдің мемлекеттік қызметін жаңғыртуға өз үлесін қосуға дайын.
Болатбек ӘБДІРӘСІЛОВ,
Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Мемлекеттік басқару академиясының ректоры.
Соңғы жаңалықтар
Басылым • Бүгін, 08:48
Бас қалаға арналған балалар байқауы
Байқау • Бүгін, 08:45
Қоғам • Бүгін, 08:42
Жас экологтердің озық жобалары
Жоба • Бүгін, 08:40
Ғылым • Бүгін, 08:38
