Ақиқат бояманы жаратпайды

Көбеймесек көсегеміз көгермес “Демографиялық бум” өздігінен келмейді Бақбақты үлкен жолдың бойында орналасқан. Тоғыз жүз он отбасы бар. Төрт мың төрт жүз қырық адам тұра­ды. Аудан орталығы – Бақанастан кейінгі ең үлкен ауыл. Аталған елді мекенде №1 Жамбыл орта мектебі 1972 жылы 600 оқушыға арнап салынған-ды. Содан бері күрделі жөндеу жұмысы толық бір рет те жүргізілмепті. Тәуелсіздік алып, еліміз аяғынан жа­ңа­дан тұра бастағанда барлық мектептер тәрізді шатыры ауыстырылды. Сонан кейін, жылу жүйесі қайта жасалынды. Есік-терезесі де жаңартылды. Бірақ қабыр­­ғаларына, едендеріне әлі адамның қолы тиген емес. Өткен жылы мектепте 850 бала оқы­ған. Үш ауысымда оқытса да кей кездері мұғалімдер қосымша сабақ өткізуге бос сынып таппай қиналатын-ды. Биыл мек­тепте балалар саны 125 оқушыға азайып кетіпті. Бұл шамамен аудандағы Ақжар, Ақкөл ауылдарындағы бір орта мектеп оқушыларының санымен тең. Бір жылда бала санының осыншама азаюы, әрине, еліміздің болашағын ойлайтын әрбір саналы азаматты алаңдатары анық. Өз шамамызша бала санының осынша азаюына талдау жасап көрдік. Оның бір ұшы тоқырау кезеңімен ұштасып жатыр. Елдің тұрмысы, қазіргі уақытша қиыншы­лық, болашаққа алаңдау – осының бәрінің де әсері бар. Осындай жағдай бас­қа елді мекендердегі мектептерде де байқалады.Бұл шынында да ойланарлық жағдай. Ұлт болашағы үшін алаңдауға да боларлық факт. Үкімет басында отырған­дар да, біздер де демограф-ғалым М.Тә­тімовтың болжамдарына сүйенеміз әрі сенеміз. Бірақ ғалым-демограф айтқан “демо­графиялық бумды” күтіп, қол қусырып отыра беретін болсақ опық жеп қалмаймыз ба? Осы жағы толғандырады. Одан да халық санының өсуіне де жағдай жасап, ықпал еткеніміз дұрыс тәрізді. Оның жолдары да сан алуан. Тек үкіметі­міздің баса назар аударуы ғана керек. Өйткені, біздің халқымыз да мемлекетіміз сияқты жас. Бала тууға қабілетті адамдар халқымыздың алпыс пайызын құрайды... Әр ауылдың өз “патриоттары” бар Тәуелсіздік алғалы бері еліміздің еңсе­сі де көтеріліп қалды. Балқаш ауданын­дағы елді мекендердің бет бейнесі, сәулеті де әжептеуір жақсарды. Үш орта мектеп жаңадан салынды. Ауылдық ауруханалар толық күрделі жөндеуден өтті. Төрт елді мекенде бұрынғы балабақша үйлері қайтадан жөнделіп, ауылдық клубтарға айналды. Барлық елді мекендерге тұщы су құбырлары тартылып, пайдалануға беріл­ді. Мектептердің де көбісі дерлік күрделі жөндеуден бір-бір рет өткізілді. Тек жо­ғары­да айтқан ауданның кіре берісіндегі Бақбақты ауылына ғана осындай оң өзгеріс­тер кештеп жетуде. Оның себебін бақбақтықтар жоғары жақта “крыша­ларының” жоқтығынан деп түсінеді. “Крыша­лар” деп отырғаны ауылдарынан шыққан биік лауазым иелері жоқ деген­дері. Олардың олай ойлауының да жөні бар. Бір жарым, екі мың халқы бар Қарой, Балатопар, Топар ауылдарындағы орта мектептер мен клубтарға, аурухана­ларға әлдеқашан күрделі жөндеу жұмыс­тары жүргізіліп, пайдалануға берілген. Тіпті, Қарой ауылдық клубына 2007-2008 жылдары аудандық мәдениет үйінде жоқ он бір (ол кезде аудандық Мәдениет үйіне 4,5 штат қана берілген болатын) штат қарал­ған-ды. Аудандық мәслихаттың депу­­таттары араласып жатып, біраз штаттарын аудандық мәдениет үйіне және басқа ауылдық клубтарға бөліп берілуіне ықпал етті. Осы фактілерден-ақ шынында да жоғары жақта “қазанның құлағын” ұстап отырған ағаларымыздың “патриот­тығы” өз ауылдарынан әрі аспай отыр­ғанын аңғаруыңызға болады. Шынында осынша ұсақталып кеткені­міз қалай? Ат құлағынан алысты көре алмайтын, намысы ауылынан әрі аспаған азаматтар билік тізгінінде отырғанда елдің көркеюі екіталай-ау. Ел дегенде емірену жетпей жатыр Қазіргі қолданыстағы заңдарымыздың қайсысын алып қарасаң да арыз-шағым, өтініштерге сергек қарауға баса мән беріледі. Мән беріліп қана қоймайды, әрбір мемлекеттік қызметкерден талап та етіледі. Кішіпейіл, қарапайым болып, көпшіліктің көңілінен шығатындай қыз­мет ет дейді. Бұл қағидаларды әрбір мемлекет­тік қызметкерлер де біледі. Біле тұра алды­на келіп тұрған адамдарды кей­біреулері әлі күнге дейін кішіпейіл­ділік­пен қарсы алып, ынтасымен қызмет көр­сету­ді дағдыға айнал­дыра алмай жүр. Ал, егер жазбаша өтініш білдіре қалсаңыз, қай­тарған жауап­тары көбіне шығарып сал­ма болып келеді. Ведомстволық бюро­крат­тық аңқып тұрады. Осы ойымды дәлел­деуге де көптеген мысал келтіруге болады. Бірақ газет мүмкіндігін ескеріп айтылған Бақбақты ауылы туралы ғана бір мысал келтірейін. Біздер, аудандық мәслихат, Бақбақты ауылының әлеуметтік жағдайына жер­гілікті атқарушы органдардың көңілін аудару үшін аудандық сессияда бірнеше рет мәселе көтердік. Мәслихат депутат­тарын әсіресе, жоғарыда айтылған орта мектептің хал-жайы, ауылдық мәдениет үйінің төбесі опырылып, құлағалы тұр­ғаны алаңдатқан еді. Аталған нысан­дарға күрделі жөндеу жұмыстарын жүргізу мәселесін қолға алуды жергілікті атқару­шы билікке бірнеше жылдан бері ұсыныс жасаған болатынбыз. Еш нәтиже болма­ды. Сонан соң амалсыз облыс әкімінің орынбасары А.Баталовқа, облыстық эко­номика және бюджетті жоспарлау мем­ле­кеттік мекемесінің бас­тығы Н.Сатыбал­динаға облыстық мәслихат депутаты Ә.Қыс­таубаевтың аты­нан жеке-жеке депу­таттық сауал жолдадық. Сауалға жауап беруді облыс әкімінің орынбасары А.Бата­лов Н.Сатыбал­динаға тапсырған болу керек. Н.Сатыбалдина қайтарған жауап­тың артына тіркеліп, А.Баталовқа жазған депу­таттық сауал аудандық мәслихатқа бірге келді. Өзінің атына жазылған депу­тат­тық сауалға Нафиса Төлекқызы қай­тар­ған жауапты оқып, ренжімеске шара қалмады. Біз Жамбыл орта мек­тебіне “Оқу­шылар сый­май отыр. Қосым­ша ғи­ма­рат салы­нуы­на, қаржы жоқ болса келер жылдың “Жол картасы” бағдарла­масына енгізіп, күрделі жөндеу жұмыс­тарын жүр­гізуге ықпал етуді” сұраған едік.Ал, жаңа­дан мә­д­е­ниет үйін салу жөнінде мүлде сөз жоқ болатын. Нәфиса Төлекқызы: “Жер­гілікті бюджет қаражаты есебінен қар­жылан­дыратын 2011-2013 жылдарға ар­нал­ған басым бюджеттік ин­вестиция­лық жобалар тізбесін қалып­тастыру жұмыс­тары аяқтал­ған. Алайда, бюджеттік әкім­шілері тара­пынан Бақбақ­ты ауылына жаңа мектеп ғимаратын және мәдениет үйін салу тура­лы өтінімнің түспеуіне бай­ланысты, аталған тізбеге кірген жоқ” де­ген жауап қайтарды. Бірнеше қайтара оқы­дық. Депутат­тық сауалда көтерілген мә­селені шешуге деген кішкентай да бол­са ықы­ласты сезе алма­дық. Басқа басқа емес, облыс мәсли­хаты­ның депутаты сауал жол­дағанда ең болмаса оны шешу­дің жол­дарына көңіл аударса, бәлкім, ри­за болар ма едік. Өйткені, облыстық мәс­ли­хаттың депутаты Ә.Қыстаубаев тек өз атынан ғана емес, депутат болып сай­лан­ған территориялық бөліністе тұратын бү­кіл тұрғындар атынан сауал жолдап отыр. Қайтарылған осы жауапқа осылайша баса мән беруіміздің себебі, біріншіден, облыстағы жауапты адамдардың назарын және бір аудару болса, екіншіден, аудан­дық білім бөлімінің бастығы Н.Нұр­пейісова: “Бақбақты селосындағы №1 Жам­был орта мектебі 2011 жылға жол картасы бойынша күрделі жөндеу жұмыс­тарын жүргізуге енгізілген. 44 миллион теңгеге сметалық жоба жасалынып, об­лыс­тық экономика және бюджеттік жос­парлау басқармасы мемлекеттік меке­месіне өткізген болатынбыз. Облыс әкімі атына аудан әкімі атынан хат та жазыл­ған. 2011 жылдың қаңтар айында өтетін сессияда бекітілуі тиіс” дейді. Ол рас бол­са, аудан­дық мәслихатқа жауап хат да­йын­даған бас маман оны білмейді. Меке­ме бастығы да жете назар аудармаған... Біз Н.Сатыбалдинаға ешқандай кінә артпаймыз. Өйткені, қайда болса да дәл осындай мағынада жауап қайтару барынша етек алған. Бұл жауап сондай жауаптардың бір мысалы ғана. Мысал болғанда да типтік көрінісі. Алаштың ардақты ұлдарының бірегейі Бауыржан Момышұлы атамыз өткен ғасырдың ортасында-ақ: “Ел дегенде еміреніп, жұрт дегенде жұмы­лып, жұмыс істейік” деп, баршамызға ұран тастаған еді. Қашан осылай жұмыс істер екенбіз? Біздерге не кедергі осы? Марат ҚАШҚЫНБАЕВ. Алматы облысы, Балқаш ауданы, Бақанас ауылы.