Тарих • 01 Тамыз, 2019
1939 жылы мамыр айында Атырау өлкесінде Қазақстан жазушыларының II съезі қарсаңында облыстық ақындар слеті өтеді. Бұл слет сол кезеңдегі халықтың мәдени өміріндегі үлкен серпіліс еді. Өлкеміздің талантты жастары бас қосқан бұл шараға соғыста хабарсыз кетіп оралмаған жас ақын Далабай Жазықбаевтың қатысқанын атап өтуіміз қажет. Жақында ғана РФ Қорғаныс министрлігі Орталық мемлекеттік архивінен Далабай Жазықбаев туралы мәліметтер табылды. Көптеген еңбекте ақынның туған жылы 1920 жылы деп жазылса, бұл құжатта «...1915 жылы Гурьев облысы, Жилокосинский ауданында туған, 331-атқыштар дивизиясында қызмет еткен» деп жазылған (төменде суреті берілген, реттік саны №22). Бір қызығы құжатты толтырғанда «Жазикдаев Даладай» деп қате толтырылған. Ағайын-туыстары жөнінде інісі Төлеген Құлметеновтің есімі жазылған.
• 01 Тамыз, 2019
Теміртау оқиғасы: Оқ атуға бұйрық берген кім?
Біздің қолымызға Мәшекеңше айтқанда, мейміл мес келіп түсті. Оның иесі ҚазКСР-інің сол кездегі Ішкі істер министрі, 1959 жылғы Теміртау оқиғасында жаппай қару қолдануға бұйрық берген делінген, өзінің қарақан басын ғана емес, сол кезде солқылдақтық танытқан КОКП-ның және жалалы болған советтік милицияның абыройын қорғап қалған генерал-лейтенант Шырақбек Қабылбаев. Қолымыздағы месте Ш.Қабылбаевтың өз қолымен жазған күнделігі, КОКП ОК Бірінші хатшысы Н.С.Хрущевке, КОКП ОК хатшысы Л.И.Брежневке, ҚК ОК бірінші хатшысы Д.А. Қонаевқа жазған өтініштері, сотта сөйлеген сөздері, басқа да осы іске қатысты құнды жазбалары сақталған екен. Төмендегі жазбамызда осы құжаттарды басшылыққа алдық.
• 01 Тамыз, 2019
Еліміздегі ең көгалды қала саналатын Алматының көркі – тамырын тереңге жайған мәуелі ағаштары. Аспанмен таласқан биік бәйтеректердің кейбірінің жасы тіпті ғасырдан да ұзақ. Қазіргі таңда шаһарда 2 миллионнан астам жасыл желек бар десек, оның ішінде 54 мың ағаш апатты жағдайда деп танылған.
• 01 Тамыз, 2019
Таңғажайып керіш: От шашқан алаулы адырлар
Зайсан көлінің солтүстігінде Құйған, Аманат, Ақсуат, Монекей, Жолнұсқау сияқты ауыл тұрғындары ежелден балықшылықты кәсіп етеді. Көлдің солтүстік жағалауындағы Қиынкеріш ландшафты геологтар мен табиғаттанушыларды, археологтарды жіпсіз байлаған ерекше жер екенін көріп таңданасыз. Қиынкеріш – бір қарағанда от шашқан алаулы адырлар... Бұл атырап туралы да ғалымдар мен натуралист жазушылар ара-тұра жазып жүр.
• 01 Тамыз, 2019
Жазасын өтеушіні азаптағандар жазасын алады
Жуырда интернет желісінде Алматы облыстық қылмыстық-атқару жүйесі департаменті ЛА-155/8 мекемесі қызметкерлері мен осы колонияда жазасын өтеп жатқан сотталушылардың заңсыз әрекеттері бейнеленген видео тараған болатын. Ішкі істер министрінің өзі бейне кадрлардағы әрекетті «масқара жағдай» деп бағалаған іс бойынша түрме басшылығы түгелімен жұмыстан қуылып, колония бастығының орынбасары ұсталды. Бұл ақпарат Мемлекет басшысына да жетіп, Қасым-Жомарт Тоқаев туиттердегі парақшасында: «Алматы облысы Заречное ауылындағы түзету мекемесінде (ТМ) жазасын өтеушілерді азаптау деректеріне қатысты Бас прокурорға жан-жақты тергеу жүргізуді тапсырдым. ТМ-нің 5 қызметкері ұсталды, бірқатары жұмыстан босатылды. ІІМ-не ТМ жаңғырту тапсырылды. Азаматтық бақылауды күшейту қажет» деп жазды. Жалпы, түрмедегі адамдардың тағдыры мен олардың құқықтарының қорғалуы өте нәзік мәселе. Оған қоса, бұл саладағы әрбір әрекет немесе әрекетсіздік халықаралық ұйымдардың бақылауында тұр.
• 01 Тамыз, 2019
Жолға шыққан жолаушы әйел қорғалған ба?
Халқымызда «Жолаушы өз үйінен 40 қадам ұзап шыққан соң – мүсәпір» деген ұғым бар. Негізі, араб тілінен енген мүсәпір сөзінің өзі жолаушы деген мағынаны береді, ал біздің халқымызға ол жолға шыққан адамның қорғансыздығын, дәрменсіздігін білдіретін мағынасымен сіңісті болған. Хадистерде: «Сапар – азаптың бір бөлігі, ол біріңді ішіп-жеуден және ұйқыдан тосады, егер (кісі) шаруасын тындырса, отбасына асықсын» делінген. Асыл дінімізде сапарға шыққан адамдарға Алланың тағылымды жеңілдіктері өте көп. Қазақ халқы да қай заманда болмасын, тіпті өздері жоқшылықтың зардабын тартып отырған кездің өзінде де жолаушыларды төріне шығарып, бар тәттісін, сусынын аузына тосқан. Бірақ біз қозғағалы отырған әңгіме басқа – қазір жолаушылар, оның ішінде сапарға шыққан әйел адамдар үшін жолда жүру неліктен қауіпті болып кетті?
• 01 Тамыз, 2019
Еуропалық бұқаралық ақпарат құралдарында «ешкімге кедергі келтірме» деген ұстаным бар. Яғни, таратылатын ақпараттың өз деңгейіндегі фактілерге сүйену қажеттігін, алайда арандату немесе өзге де тәсілдер арқылы бұқараның санасын улап, теріс насихат әрекеттерін жасайтын құралға айналмауын жай ғана қарапайым сөйлеммен «ешкімге кедергі келтірмеумен» түсіндірген.
Экономика • 01 Тамыз, 2019
Бангкокта сауда диалогын кеңейту мәселелері талқыланды
Қазақстан Елшісі Раушан Есбулатова Қазақстан мен Таиланд арасындағы сауда диалогын дамыту мен өзара тиімді ынтымақтастықты үйлестіру мақсатында таиландтық іскерлік топтарымен кездесу өткізді. Бұл туралы Сыртқы істер министрлігінің баспасөз қызметі хабарлады.
• 01 Тамыз, 2019
«Қазақтың генофонды осыдан 500 жыл бұрын қандай өзгеріске түсті?» деген мәселеге қатысты ғылыми айналымда дерек көп. Бірақ жүйеленбеген. Генетик-мамандар жоңғар шапқыншылығы мен одан арыдағы Шыңғыс ханның шеруінен кейін қазақтың генетикалық портретін өзгертетіндей тарихи жағдайдың болмағанын айтады. Бірақ «Біз неге әртүрліміз?» деген мәселе әлі жұмбақ. Өзбек, түрік, қырғыз, орыс ұлттарының генетикалық портретін өзге ұлттардан бірден ажыратуға болады. Қазақта қысық көз де, бота көз де, аққұба да, сары да, қара торы да бар.
• 01 Тамыз, 2019
Ауған жастары Қазақстанда білім алады
Ауғанстанның 40 әйел азаматы қазан айынан бастап Қазақстанда оқиды. Еуропалық одақ қаржыландыратын бұл бастама БҰҰ Даму бағдарламасы мен «Халықаралық бағдарламалар орталығы» акционерлік қоғамы арасындағы серіктестік аясында жүзеге асырылады.
