Астана алған асулар

Әкім есеп берді. Ел не деді?

Кеше Астана қаласының әкімі Иманғали Тасма­ғамбетов қала тұрғын­дарымен кездесіп, шаһардың өткен жылғы әлеу­мет­тік-экономикалық даму қорытындысы бойынша есеп берді. Конгресс-холл сарайында болған кездесуге халық барын­ша көп жиналды. Олар­дың арасында барлық әлеуметтік топтардың өкілдері бар екендігі де сезіліп тұрды. И.Тасмағамбетов өзінің сөзін Ас­та­на­­ның ЕҚЫҰ Саммитін абыроймен өт­кер­генінен бастады. Шынында да қа­зақ жерінде осыдан үлкен, осыдан ат­ақты әлем­дік шара осыған дейін бол­ған емес. Астана дүние жүзінің 70 елінен қонақ­тар қабыл­дады.  Бірақ қазақ­тың жас ел­ор­дасы – Астана мыз­ғы­мады.  «Ше­телдік қонақ­тардың барлы­ғы да Астана­мыз­дың арай­лы ажары­на сүй­сінді. Ын­ты­мақты – ұран, татулық­ты ту еткен Қазақстан хал­қының қо­нақжай көңілі мен бейбіт пейіліне риза болып аттанды. Мұның бар­лығы да, ең алды­мен, Ұлт Көшбасшысы – ел Президенті Нұр­сұл­тан Назарбаев­тың жүр­гізіп келе жатқан сындарлы сая­саты­ның жар­қын жемісі, көреген көсем­ді­гі­нің көрі­нісі», деді Иман­ғали Нұр­ғали­ұлы. Әкім одан әрі Азиа­даны да ұт­қыр­лықпен ұйым­дас­тыра алған­дарын сараң сөзбен сипаттап өтті. Шын мәнінде бұл да ұлан-ғайыр істер еді. Президент тап­сырмасын мүлтік­сіз орын­даған Астана бұл шаруа­ны да мыз­ғымай атқарып, абырой­дың ас­қары­нан көріне алды. 2010 жылы ай­мақтық жалпы өнімнің (АЖӨ) көлемі 2009 жыл­мен салыс­тыр­ған­да 7 пайыз­ға ар­тып, 1 трлн. 470 млрд. тең­­геге жет­ті, деді И.Тасмағамбетов. Өнер­­­­кәсіп өндірі­сіндегі өсім 9 пайызға артып, 111 млрд. теңгені құрады.  Қар­жы­лан­дыру­дың бар­лық түрлері бойынша 1 млн. 382 шар­шы метр тұр­ғын – үй пайда­лануға беріліп, ол 2009 жыл­мен са­лыс­тырғанда 9,7 пайызға артқаны бел­гілі болды. Әрине, бұл істің жан­да­нуына құ­йыл­­ған инвестиция көлемі 2009 жылмен салыс­тыр­ғанда 17 пайызға, яғни 56 млрд. теңгеге артқаны үлкен септігін тигізгені даусыз. Әкім ауызға алған өндіріс саласы­ның барлық түрлеріндегі өсім 7-ден 18 пайыз­ға дейін болып отырған екен. Осы­­­ған қарағанда ол тек өсім жоғары са­­лаларды ғана айтқан екен деп ойлау­ға әсте болмай­ды. Мәселен, баяндамада шағын және орта бизнес санының өсімі 2009 жылмен салыстырғанда 5 мың болғанын айта келіп, олардың өн­дірген өнімі бар болғаны 0,4 пайызға арт­қа­нын да атап өтті. Кәсіп­керліктің осы түр­лері­мен айналысатын адамдар са­ны­ның өсі­мі де үлкен бизнеске қара­ған­­да мар­дым­ды емес көрінеді. Ол 2009 жыл­мен салыстырғанда бар бол­ғаны 2,5 пайызға артыпты. Бұл басқа өсім­дер­дің ат ады­мындай болып өсіп жатқанына қара­ғанда қарға ады­мын­дай ғана. Осы мәселеге қатысты кейінірек нақ­ты тоқталғанда әкім шағын және орта бизнес өнімінің Астана ЖАӨ-дегі жалпы үлесі 60 пайыз екенін атап өтті. Соның ішінде осы кәсіпкерліктегі қыз­мет көрсету түрінің өсімі 2009 жылмен салыстырғанда 45 пайызға артыпты. Мұның өзі шағын бизнес белсен­ділі­гінің артқанын көрсетеді, деді ол. 2008-2010 жылдарға арналған Мемлекеттік тұрғын үй бағдарламасының орындалуы бойынша айтқанда, үй алуға тиісті барлық 5612 азаматтың 2113-і 2010 жылы пәтер алғаны айтыл­ды. Ал қалған азаматтар пайдалануға беру мүмкіндігіне қарай 2011 жылы үй алатын болады, деді әкім. 2005-2007 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарлама бойынша үй алу мүм­кіндігінен айырылып қалғандардың нала­сын да әкім айналып өткен жоқ. Әкімдік те жол­дары болмай, үй ала алмай қалған­дар­дың жо­лын құшып, алақол құры­лыс­керлер­ден зардап шегуші болып отыр. Әрине, он­дай­лар­дың көбінің жазасын сот берген, бірақ жа­сап кеткен шала­лық­та­рын әлі толық игере алмай келеміз. Бірақ қазір тұрып қалған ны­сандардың бәрін де біз қолға алып, құрылыс жұмыс­тарын жал­ғастырып жа­тыр­мыз, деді И.Тас­ма­ғам­бетов. Елбасы­ның араласуымен олар­дың бәріне де қа­жетті мөлшерде қа­ра­жат бөлінді. Биыл сол бағдарлама бо­йынша үй ала алмай қал­ған 1574 адам толығы­мен тұрғын үйге қол жет­кізетін болады дей келіп әкім, нысан­дар­ды нақты атап, олардың қай айларда тап­сы­рылуға тиісті екенін жеткізіп берді.  Сонымен бірге, көп дүр­мек пен шу­дың себебі болған, үлес­кер­лердің қаты­суы­мен са­лынып жатқан құ­рылыстар да то­лық аяқ­та­лып, осы жыл­дың орта­сын­да бұл мә­селе күн тәрті­бінен толы­ғы­мен алынады, деді ол. Ал бұл дегеніңіз 218 тұр­ғын үй кешеніне үлеске енген 35 мың­нан астам адам екен. Соның қалғаны тек 5944 үлескерге қа­тыс­­ты 25 нысан ғана.  Осы арада мына жай­­ға да тоқ­талған жөн. Алданып қал­ған үлес­кер­­лер­дің ашуы да, ашынуы да орын­ды. Оған сөз жоқ. Алайда, әр нәрсенің жөні бар. Әкім есебі кезінде  еркін микро­фонға шық­қан бір кісі бірнеше пәтері­нің дауын қоз­ға­ды. «Жақсы­лық­ты білу керек. Ақ­ша­сын са­лып, алда­нып қал­ғандарға бүкіл әлем­­де бұл өзі­ңіздің про­блемаңыз деп қана қарайды. Біз­де Елбасы осы мәселеге мем­лекеттің мүд­десі тұрғы­сы­нан келіп, орасан қаржы бөл­дірт­ті. Соның ішінде бір­неше үйге үлес  сал­ған­дар­дың бір п­ә­терін алуға қол жеткізетін жағдай жаса­ды. Қалған пә­тер­лерді ол адамдар өзі даулап, заң жолы­мен алуға әрекет етуі керек», дей келіп, Иманғали Нұр­ғали­ұлы тойым­сыз­дық­тың нақты мы­сал­дарын да келтірді. Сөйтсек, бір басын­да бірнеше пәтері бар адамдардың өзінде осы қалада тағы бірнеше үйге ақша құйған фактілері жет­кілікті болып шықты. Өзге микро­фонға жасқана жа­қындап, талай жылдан бері кезекте тұрғанын айтып, бір мүм­­кін­дігі болар ма екен деп жау­таңдаған жандардың жа­н­ында бір басына бәлен үй бұйырғанын қа­на­ғат етпей, жұлқына сөй­лейтіндердің жөн­сіздігін ашық айтқан әкім сөзіне зал толы жұртшылық риза­шы­лық­пен қол соғып жатты. Кәсіпкерліктің қосалқы әлеуетін арт­тыру да Астанада жақсы жолға қойылған. Осы бағдарды жандандыру жолында ша­ғын және орта кәсіпкерлік үшін «Жол кар­тасы» бағдарламасы жасалғаны белгілі. Оны іске асыру үшін Астанада 600 млн. тең­ге бөлініп, игерілген. Ол негізінен биз­нес­тің өндірістік инфрақұрылымы және қызмет көрсету саласын  қолдауға, несиені кепілдендіру мен пайыздық ставканы суб­сидияландыруға бағытталған. Бұдан бас­қа, деді әкім, 2010 жылы аталған бағдар­ла­ма­дан тыс ШОБ субъектілеріне екінші дең­гейдегі банктер арқылы 109 млрд. несие бе­ріл­ді, ал бұл 2009 жылмен салыс­тыр­ғанда 2 есе көп. 2010 жылы қалалық бюджетке түскен салық 5,5 млрд. теңгеге артқан. Астананың айрықша қасиеті – оның қалалық бюджет шығындарының 40 па­йы­зы әлеуметтік салаға арнал­ған­дығы. Мұн­дай көр­сеткішпен мақтана алатын қалалар әлем­де кем де кем шығар. Со­ның арқа­сында мектеп пен балабақша тап­шылығы бүгінгі күнге шұғыл ең­серіл­ген. Әкімнің айтуына қара­ғанда, Ел­басы Н.Назар­баев­тың бастама­сы­мен көтерілген мемлекеттік «Балапан» бағ­дар­ламасына сәйкес тек 2010 жылдың өзінде балалардың мектепке дейінгі  50 мекемесі пайдалануға берілген. Ал бұ­ған дейін қалада бар-жоғы 38 осын­дай мекеме бар екен. Тағы бір қуаныш­ты­сы сол, 2011 жылы 8775 орынды тағы 27 балабақша ашылмақшы. Осы кезеңде, деді әкім, жалпы білім беретін мектептердегі орын тапшылығы 18 мың­нан 13 мыңға дейін қысқарды. «100 мек­теп» бағдарламасы шеңберінде 2010 жылы 3600 орынды 3 мектеп пай­далануға берілді және шаһардың әкім­ші­лік орталы­ғында бағдарла­ма­­дан тыс 1200 орынды мек­теп ашыл­д­ы. Ал 2011 жылы 3 мектептің құры­лы­сы аяқталып, жа­ңадан 5 мектептің құры­лысы қолға алын­бақ. Барлық мектептерде оқушы­ларға ыстық тамақ беру ұйым­дас­ты­рыл­ған, осы мақсатқа бюджеттен 440 млн. теңге бөлініпті. Есепті кезеңде білім беру саласының материалдық-техникалық база­сын нығайтуға 14 млрд. теңге бөлін­ді, бұл 2009 жылмен салыст­ырғанда 2 млрд. теңгеге артық, деді әкім. Денсаулық сақтау саласы бойынша соңғы үш жылда 10 емдеу мекемесі пайдалануға берілді. «100 аурухана» бағ­дарламасы бойынша ағымдағы жылы тағы да 4 емдеу нысаны салынады. Қаланың қалыпты өмір сүруіндегі үлкен қажеттілік –  энергетика саласына да өткен жылы жіті көңіл бөлінгенін айта келіп әкім, қазір жылу энергиясы 1250 ГКАЛ/с, электр энергиясы – 357 МВт болса, қаланың өсімін ескере келе 2012 жы­лы ол тиісінше 2095 ГКАЛ/С және 680МВт болатынын және оны шешу жолында жасалатын шаруаларды атап берді. Сонымен бірге әкім 2010 жылы Астанада жаңадан 33 шақырым жол салы­нып, 68 шақырым жөнделгенін айтты. Ал үстіміздегі жылы барлығы 120 ша­қырым жол салынып және жөнделетін көрінеді. Соның ішінде жеңіл рельсті трамвай жолдарын салу мәселесі де қарастырылуда екенін атап өтті. Сөзінің соңында И.Тасмағамбетов Тәуел­­сіздіктің 20 жылдығына орай іске асыры­ла­тын жобаларды да атап өтті. Сондай-ақ Қа­зақстанның ИКҰ-ға төр­аға­лығы, экономи­калық форум және ШЫҰ саммиті сияқты шаралардың өт­кізілуіне де жіті дайындық болатынын айтты. Биыл Опера мен балет­тің клас­сикалық театры, Оқушылар сарайы, Тарих музейі, Телерадиокешен, темір жол вокзалы­ның жаңа терминалы сияқты құрылыс­тардың жүргізілетінінен де жинал­ған­дарды хабардар етті. Тасмағамбетовтің тастай етіп жасаған баян­дамасынан кейін де сауал қоюшылар аз болған жоқ. Олардың ара­сында жыл ішінде атқарылған жұмысқа жоғары баға беріп, ақ алғысын айту­шылар да, шешілмеген мәсе­ле­­лердің түйінін тарқатуды сұраған өтініш иелері де баршылық. Көпті көрген көшелі әкім олардың бәріне де шешен тілмен ор­нықты жауап қайтарып жатты. «Елба­сымыз Ас­та­на­­дағы жұмыстың жайын дәйім назарда ұс­тайды, мұндағы мәсе­ле­лердің бәрін де жете біледі. Сондық­тан­ да әлем таныған бас­шы­мыз­дың қадағалауында тұрған жұ­мыс­ты жүр­­гізу бізге ерекше жауапкершілік жүк­тей­ді. Әкімдік Елбасы сенімінен шығу үшін қа­жет нәрсенің бәрін де жасайтын болады», де­лінді есепті кездесудегі сөз қорытын­дысында. Жақсыбай САМРАТ.