Жараның аузын тырнамас болар

Ресей мен Жапония арасында көптен созылып келе жатқан дау бар, ол – Курил аралдары. Екінші дүние­жү­зілік соғыстан кейін ол КСРО-ға берілген. Ал Жапония оны заңсыз санайды. Сол соғыста Жа­пония жеңілді. Же­ңілген жақтың құн төлейтіні бар, біраз нәрсесінен айы­ры­лады. Жеңімпаз ел ретінде КСРО Курил аралдарын жә­не Сахалиннің оңтүстік бө­лігін алды. Бұл жөнінде халық­аралық келісім бар. Бірақ сол келісімнің азын-аулақ кілтипаны да бар. 1951 жылы Сан-Фран­цискода Жа­пониямен жаңа бітімгершілік келісімі жасалды. Оған КСРО қол қоймады. Ресейлік сарап­шы­лар да оны Ста­линнің қателігі санайды. Жапония да, оның жақ­­тастары да со­ны бетке ұстап, Курил аралда­ры­ның алдымен КСРО-ның, со­нан соң оның мұ­рагері болған Ресейдің иелігінде қалға­ны құ­қық­тық тұр­ғыда негізді емес дейді. Бұл мәселе әркез көтеріліп жатады. Көтерілгенде, екі ел ара­сындағы қарым-қатынасқа ай­­тарлықтай салқынын тигізеді. Екі жақты да түсінгендей бола­сың. Жер деген қиын. Ол – отанның бөлшегі. Жапондар өз­дерінің бұ­рынғы жерін қайтар­ғысы келеді. Халықаралық келісіммен алған жерден Ресейдің айрылғысы жоқ. Осындай жағ­дайда екі жақтың да бұл мәсе­лені шешуде барынша әдеп сақ­тап, бір-бірін ұғынысуға ұмтыл­ғаны, жараның аузын тыр­на­мағаны жөн-ақ дейсің. Кейде ол сақталмайды. Өт­кен жылдың қарашасында Ресей президенті Дмитрий Медведев Курил аралдарына сапар шек­ті. Өз жері, баруға құқы бар, әрине. Сонда ол өзінің бұл қа­дамы жа­пондарға қатты тиетінін біл­меді дей алмайсың. Расында да жапондар мұны жү­ре­гіне жақын қа­был­дады. Солай ет­ті деп оларды жаз­ғыру да қиын. Қа­лай дегенде де, бұл бұрын олардың же­рі болған. Тіпті, со­ны өз еркімен берсе де, оны қимау­ын түсінуге бола­ды. Ал, жапондар­дың өз жерін қай­таруды аңсауы заң­ды. Ха­лық­тың көңіл-күйін жете аң­ғарып отырған жапон үкіметі Ресей басшысының қадамы жапон халқын қорла­ған­дық, деп тұжырымдауын түсін­гендейсің. Ресей жағы жер біздікі, оны не істесек те, өз еркімізде дейді. Сөйтіп, қазір сол жерге жаңадан әскер орналастырылып, оны мұз­­дай қаруландырып жатыр. Уә­жі де дайын – жапондар бұл ай­мақты қайтарып алғысы келеді, бұл қарсы шара дейді. Қазір екі ел арасындағы жағдай айтар­лықтай күрделі. Мәскеуге Жапо­нияның сыртқы істер министрі Сейдзи Маэхара келіп кетті. Тіл табыса алмады. Жапония үкі­метінің бас хатшысы Экио Эда­но сол Оңтүстік Курил арал­да­рының маңын ұшақпен барлап қайтты. Енді бұл дау халық­ара­лық сипат ала бастады. АҚШ-тың Мәскеудегі елшілігі «АҚШ үкіметінің бұл мәселеде Жапо­ния­ны қолдайтынын, арал­дарға жапон егемендігін мой­­ын­дай­тынын» мәлімдеді. Әри­­не, оған Мәскеу қарсы­лығын білдірді. Ре­сейдің бұл наразылығын да ор­ынсыз дей алмайсың. Біз әсте де аралдар Жа­по­нияға қайтарылуы керек деген ойдан аулақпыз. Халықаралық ке­­лісімді кез келген мемлекет құр­­меттеуге тиіс. Бірақ елдер арасында шешілуі қиын шетін мәселелер болады. Сонда әр қа­дамды байқап жасаған жөн-ақ. Қапы басқан бір қадам үлкен шие­леніске соқтырады. Жапония мен Ресей қазір сондай жағ­дайды бастан кешіп отыр. Мамадияр ЖАҚЫП.