Естен кетпес жүздесулер

Мен Елбасымен бірнеше рет жүздестім. Сол жүздесулерде оның халық әндерінің, қазақ композиторлары әндерінің шығу та­рихын, музыкасын жетік білетініне талай рет куә болдым. Сондай жүздесулерде өрбіген әңгімелерді қағазға түсіріп жүре­тін­мін. Бүгін соларды ықшамдап, оқырманға ұсынғанды жөн көрдім. Бірінші жүздесу 1993 жыл. Шуақты көктем. Бұл кез Қазақстан Тәуелсіздігінің екінші жылы болатын. Қиын жылдар. Сол дағдарысты мехнатқа қарамастан, Елбасы саясатын бір кісідей қолдаған халық, оның ішінде өнер қайрат­кер­лері елдің рухын көтеруге жұмыла кірісіп жатты. Сондай күндердің бірінде Алматыдағы Абай атындағы опера және балет теа­трында Ақан серінің туғанына 150 жыл толуына арналған салтанатты жиын бол­ды. Сол бір күн­дерде менің (ұзақ жылғы зерттеулерім) сценарийім бо­йын­ша “Ақан сері әндері” атты музыкалы-деректі фильм түсіріліп жатқан-ды. Көкше­тауды шар­лап, Ақан серінің ел ішінде әлі де болса ұмытылмаған “Ақто­тының ау­жа­ры”, “Шырмауық”, “Рай­хан­гүл”, “Нә­зікгүл”, “Жамал”, “Үшто­ты” секілді беймәлім әндерін тауып, жан-жақты на­сихаттаған едім. Бүгінгі концертте осы әндер тұңғыш рет орындалады. Жү­регім соған толқулы. Біз, бір топ өнер қайраткерлері – композиторлар, ақын-жазушылар, режис­сер­лер, киношылар, актерлер театр сах­на­сының қалтарысында тұр­дық. Жиын­ның президиумына отыра­тын топ. Бұл сал­танатқа Қазақстан Респуб­ликасының Президенті Нұр­сұл­тан Әбішұлы Назарбаев қатысуға тиіс. Міне, Нұрекеңнің келуін тағатсыздана кү­­­тіп тұрмыз. Кенет ай­дай жүзі жарқ етіп Нұрекең кіріп келе жат­ты. Ол бәрімізді ая­лы жанарымен шолып өтіп, ізетпен кү­лім­сіреп, ба­сын иді. Содан соң бә­рімізбен қол алысып аман­дасты. Жүзінен шаршау сезіледі. Сол шар­шау­лы реңінің өзінде де бір сәулелі шуақ бар. Мен сахнаның сол қанатында рояльдың қасында тұр едім. Жұрттың ең соңынан келіп менің қолымды алды. Саусақтары салалы, жұп-жұм­сақ екен. Сондай бір жанға жайлы жы­лылықты сездім. Нұрекең жы­миып: – Жайлаукөлге барып тұрасыз ба? – деді. – Иә, барып тұрамын, Нұреке. Би­ыл қобыз күйінің атасы Ықыласқа да 150 жыл. Өзіңізге мәлім, бейіті Жай­лаукөлде. Ол жерде күйшінің өрен-жараны отыр. Солардың ортасында “Ықылас” атты деректі фильм түсіріп жүрміз. – Бәрекелді, Ілеке, жұмыстарыңыз сәтті болсын! Тілектеспін! Сіздің “Жай­лаукөл кештері” әніңіз біздің жас­­тық шағымыздың асқақ роман­ти­касы болды ғой. Әндеріңізді жақсы білемін. Айтамын да. Кейбіреуін “Сол өткен күндеріміздің сырға толы сәу­лелі белгісі екен ғой” деп аң­сайтыным бар, – деп тебірене сөй­ле­ген Нұре­кеңнің осы бір сөзі жүре­гімдегі сезім пернесін күні-бүгінге дейін қозғайды да жүреді. Бұл – менің Президентпен тұңғыш кездесуім еді. Екінші жүздесу 1996 жылдың 17 желтоқсаны. Таң атқалы бері дым бүркіп, бұлттанып тұрған Алматы аспаны сәске кезінде шайдай ашылып, жа­дырап сала берді. Шығыстан соққан жел көкшулан бұлттарды лезде батысқа қарай жыл­жы­тып әкетті. Алатаудың ақ сеңгір шың­дары ап-анық көрінді. Алматы тұрғын­дары Республика алаңында Тәуелсіздік монументін тамашалап, қыдырып жүрді. Осы бір күндері Қазақстан халқы ел Тәуелсіздігінің бес жылдық торқалы тойын тойлауға кіріскен-ді. Бұл тойға орай бір көшелі жиын Алматыдағы “Рахат-палас” қонақ үйінде өтіп жатты. Қонақ үйдің шамдары самаладай жар­қыраған сәулетті залына үш жүзден аса қазақ зиялылары, өнер қай­рат­керлері, бизнесмендер жиналған. Тә­уел­сіздік мону­ментінің тұсаукесері! Бұл тұсаукесерге бізді жинаған осы монументтің авторы, атақты сәу­летші Шота Уәлиханов еді. Бұл оқи­ғаны да қаз-қалпында айтып көрейін: жиналған дүйім жұрттың ортасында Нұрсұлтан Әбішұлы мен оның жұ­байы Сара Алпысқызы. Кіріспе сөзді бастаған Шота Тәуел­сіздіктің асқақ символы осынау мону­менттің идеясы Президент тарапынан туға­нын айтты. Басқа сөй­леушілер де Нұрекеңнің атына жы­лы-жылы лебіздерін білдіріп жатты. Жұрттың бәрі жайдары. Өздерін еркін ұстады. Шампандар атылып, рюмкелер сыңғырлады. Әндер шыр­қалып, шағын оркестр классикалық му­зыканы ойнады да тұрды. Кенет осы ду-дудың бір тұсында Шота ортаға шықты. Сол қолында алтын жіп­тен әдіптелген шапан. Президентке күлімсірей бұрылып: – Аса қадірлі Нұрсұлтан Әбіш­ұлы, – деді бұдан әрі Шота толқи сөй­леп, – осы бір естен кетпес басқо­суымызды пай­даланып, сіздің алды­ңызда қазақ пен қырғызға ортақ композитор, жа­зушы, өзіңіз әндерін сүйіп айтатын Илья Жақановқа бір құрмет көр­сеткелі тұр­мын. Бұл Илья мамыр айында өткен өзінің алпыс жылдық тойына шақырып еді, бір себептермен бола алмадым. Сол қуанышты күнінде “кигіземін” деген шапанды енді ұсын­ғалы тұрмын, Нұреке. Шота осылай деді де: – Қане, Илья! – деп мені өзіне шақырды. Жұрт тым-тырыс боп тына қалды. Мен ыңғай­сыздана қобалжып, Шотаға жақындай түстім. Көз қиығым түсіп кетіп еді, Нұрекең мен Сара екеуі маған сондай бір жылы сезіммен мөлдіреп қарап қалған екен. Шота ша­пан­ды иығыма жауып жатып: – Нұреке, мен хан тұқымымын ғой. Ильяға анау-мынау емес, ұлы Абы­лай­хан атам киетіндей шапан жауып тұрмын, – деді. – Ильяның теледидардан берілген “Шоқан және музыка” атты төрт сериялы үлкен еңбегін осындағы біраз кісілер көрген де шығар деп ойлаймын. Ұлы Шоқанның рухын тірілткен осы бір музыкалы хабарлары үшін дән риза болдым. Жұрт ду қол шапалақтап жіберді. Осы сәтте Нұрекең маған: – Ілеке, “Толағай” әнін айтыңызшы, – деп жүзіне нұр тола жымиған. Мен қысылыңқырап: – Осында Бекболат Тілеуханов деген ініміз бар ғой, Нұреке, – дедім, – Бекболат айтып берсін. Бекболат та лып етіп келе қалды. Орындыққа отырды да “Толағайды” айта бастады. Осы сәтте Президент оның иығына қолын салды да, “Тоқтай тұр, Бекболат” деді. Содан соң “Олай емес, былай” деп, “То­ла­ғайды” өзі айтып шық­ты. Ән орын­далып жатқанда менің көз алдыма Нұр­сұлтан Әбішұлының 60 жыл­дық тор­қалы тойына арнап тү­сі­рілген деректі фильмде Нұрекеңнің “Толағайды” домбырамен айтып отыр­ған сәті келді. “Толағайды” айтып болған соң Нұрекең: – Енді “Еділ-Жайығыңызды” өзіңіз айтыңыз, – деді. Мен “Еділ-Жа­йықты” толық ай­тып шықтым. Ту сыр­тым­да кішкентай баласымен тұрған атақты композитор Нұрғиса Тілендиев: – Тамаша! Жа­райсың, Илья! – деп арқам­нан қақты. Салық Зиманов, Кәукен Кенжетаев, Асанәлі Әшімов, Ақселеу Сейдімбеков, Иманғали Тасмағамбетов, бізді қор­шаған зиялы топтың көзінен шын жүректен шаттанған сезімнің нұрын көрдім. Шота Уәлиханов өзінің осы бір игі ілтипатына мәз бола сүйсінді. Бұл бір сәт те тәтті түс секілді есімнен шыға қоймас.   Үшінші жүздесу 2001 жылдың желтоқсан айы. Еліміз үшін елеулі мереке де тақап қалған еді. Қазақстан Тәуелсіздігінің 10 жылдығы! Осы ұлы мерекеге орай бү­кіл республика көлемінде әзірлік жұ­мыстары қызу қарқынмен жүріп жатты. Осындай бір дүбірлі күндерде Аты­раудың Дина Нұрпейісова атындағы академиялық ха­лық аспаптар оркестрі мерекеге арнап концерт беру үшін Астанаға келді. Бұл өнер шарасы сол кездегі Премьер-Министрдің орынба­сары Иманғали Тас­мағамбетовтің идея­сымен жүзеге асқан еді. Концерт Конгресс-холда салтанат­ты түрде зор табыспен өтті. Концертті мен жүргізген едім. Дирижері Рысбай Ғабдиев. Концерт жүріп жатқан сәтте сыртта Арқаның бораны түтеп тұрды. Ертеңінде Иманғали Тас­ма­ғам­бетовтің тапсыруымен осы концертті Көкшетау­да екі рет қайталадық. Концерттен соң кешкі асқа отыра бергенімізде Рысбайдың ұялы телефо­ны шылдырлап қоя берді. Рысбай сөй­лесіп болды да: «Иманғали ғой, “Түн­делетіп болса да Астанаға жетіңіздер. Ертең кешкі сағат жетіде, Конгресс-холда кешегі концертті қайталай­сыздар. Оған Президент Нұрсұлтан Әбішұлының өзі қаты­сады дейді», – деп тосын хабар айтты. Сөйтіп, сол түні ақтүтек боранда тоқтай-тоқтай жүріп отырып, таң алдында Астанаға жеттік. Кешкісін Конгресс-холда Пре­зи­дент қатысқан бұл концерт те өте қызықты өтті. Концерттен кейін біз банкет залында Президентпен бірге шай дастарқанына отырдық. Осы сәт менің жүрегімде бір сезім оты тұтанды. Ішімнен “Мұндай сәттілік бола бермейді, Нұрекеңнің өз аузынан біраз жайды біліп алайын,” дедім де: – Нұреке, сізбен араласып жүрген дос-жаран, сыйлас, қадірлес адамдардан менің әндерімді сүйетініңізді, кейде әндетіп орындайтыныңызды естіп, іш­тей сүйініп жүремін. Осы бір жайды өз аузыңыздан естісем деп едім, – дедім. Нұрекең маған күлімсірей қарап былай деді: – Е, Ілеке, ол ұзақ сыр. Сіздің бір ғана “Толағайыңыздың” өзі неге тұ­ра­ды? Сезе білген жанға бұл әннен қа­зақтың кең даласының жұпар лебі еседі. Даладай кеңдігін айтыңыз. Ал “Ал­маты кешінде”, “Әсел”, “Еділ-Жайық”, “Жал­ғыз қайық”, “Балқантау”, “Жай­лау­көл кеш­тері” ше?! Біз осы әндердің лебімен өс­тік. Бұл әндерде халықтың тұмадай тұнған ұлттық колориті бар. Жібектей есілген нәзік лирика. Адамның жан-жүрегін баурайтын ой мен сезім. Әлбетте, айтсақ осындай әндерді айтамыз. Әңгімеміз осылайша бек жарасқан соң Нұрсұлтан Әбішұлының әншілік болмысын білгім келіп, әнге деген құш­тарлығының қайнар көзі қайда жат­қанын сұрадым. Нұрекең бір тәтті сыр­лар есіне түскендей, ет жүрегі елжіреп: – Біздің шешей жаратылысынан әнші кісі еді. Үні сондай ашық, сондай таза, нағыз дәстүрлі әнші дерлік сырлы сезімді, ақынжанды кісі болатын. Ха­лық әндерін көп білді. О-ой, ол әндерді санап та болмайды. Ауылдың той-то­малақтарында ел алдына шығып, ер­кін шыр­қады. Сауықшыл ор­таға сол өне­рімен көрік берді. Тұр­мыстың ауырт­палығын әндете жүріп білдірмеді. Шешейге қосылып ара-тұра әкей де ән салатын-ды. Осындай әндет­кен отба­сында қазақтың халық әнде­рінен бастап, осы заманғы әндердің көбін біліп, зердемізге түйдік. Менің ән салуымның бар сыры осында, – деді. Осы шүйіркелесу үстінде мен Нұре­кеңе арналған “Теміртау түні” атты әнім­ді айтқым келді. Бірақ, са­быр сақ­та­дым. Ән тағ­дыры да адамның тағдыры секілді ғой. Әлі сиясы кеппеген жаңа әннің бағы қалай болады? Біраз айтылсын. “Жұрт көңілінен шығып, елге тарай ма, жоқ па, көрейік” деген оймен іштей бөгелдім. Ал бұл әннің шығу тарихы былай еді: 2001 жылдың тамылжыған күзінде Теміртауда болдым. Бұл қалада сонау бір жылдары металлургия зауытында Нұрекеңмен бірге жұмыс істеген әріп­тес досы, металлург Тілеукен Сма­ғұлов тұрады. Ол мені бірер күн қонақ етті. Көп сырластық. Сол әңгіменің арасын­да Тілеукен Нұрекеңнің Теміртаудағы жас­тық өмірін жыр ғып шертті. Ол кісі тұрған екі қабатты, қарапайым ком­муналдық үйді көрсетті. Қаланың кө­рікті жерлерін аралатып, Самарқан кө­лінің жағасына апарды. Осы көлдің жа­ғасында Арқаның маужыраған айлы кеш­тері мен мақпал түндерінде Нұре­кеңнің түрлі ұлт жастарымен әндетіп, билеп, сейіл құрып жүргенде жан жары Сарамен танысқанын, өздерінің сол кез­дердегі өз қоғамына, өмірге деген жар­қын көзқарастарын, Теміртаудың екін­ші Магнитка атанған даңқын тебірене, толғана сөз етті. Ертеңінде “Қарағанды-Алматы” по­йы­зында келе жатып, Тілеукенмен арада болған сұхбатты, Теміртауда ара­лаған жерлерімді еске түсіріп отырып, “Теміртау түні” әнін шығардым. Ал­матыға келген соң ән сөзін лирик ақын Қа­сым­хан Бегмановқа жаздыр­дым. Сол жылы қыс түсе Теміртауда концертім болды. Әнді “Теміртау” тобы орын­дады. Осы оқи­ғадан кейін Нұрекең Сара екеуі Те­міртауға келіп, жұрт­шы­лық­пен кездесіп, өздеріне арналған әнді сондай жүрек толқуымен сүйсіне тың­дап, аудио және бейнетаспаларға жаз­дырып алып кетіпті. Ал тағы бір жолы қыс айларында сол Теміртаудың ма­ңын­да шаңғышылардың спорттық кешені ашылып, соған Нұ­ре­кең қаты­сады. Шараның бір тұ­сында Қара­ған­дының әншілер квинтеті “Те­мір­тау тү­нін” орындайды. Әнге беріле толқыған Нұрекең Арқаның шақиған сары ая­зына қарамай, “Теміртау түнін” қайта-қайта тыңдағанын сол кездегі облыс әкімі Камалтин Мұхамеджанов қызыға әңгімелегені есімде.   Төртінші жүздесу 2003 жылдың қыркүйек айы. Атыраудың жұп-жұмсақ барқыт кү­зі. Жайықтың екі жағалауындағы тал-те­ректер алуан түске малынып, бал­бы­раған мамыр айындай тамыл­жиды. Дәл осы бір күндері Атырауда ақ­берен ақын Махамбет Өтемісұлының 200 жылдық мерейтойы өтіп жатты. Махамбет тойының соңғы кеші Жайық жағасындағы «Ренко» қонақүйінің ал­дын­да өтті. Бұл жерде театрлан­ды­рыл­ған шоу көрінісі тамашаланды. Құр­­манғазы, Дәулеткерей, Дина күй­лері бірінен соң бірі төгіліп, Жайықтың кербез айдыны жарқ-жұрқ еткен лазер сәу­лесіне шағылысты. Менің “Еділ-Жа­йық” әнім ойнады да тұрды. Қонақүй алдындағы орындықтардың сол жақ қанатында Иманғали Тасмағамбетов пен Аслан Мусиннің ортасында Президент Нұрсұлтан Әбішұлы отырды. Театрландырылған шоу біткен соң Нұрекең, Иманғали және Аслан үшеуі орындарынан көтерілді. Біз де түре­гелдік. Осы сәтте Нұрекең бізге бұры­лып, жақындап келді де: – Ілеке, сәлеметсіз бе? – деп сондай бір жылы ілтипатпен амандасты да қо­лымды ұстаған күйі: – Ілеке, Махамбет атамыздың ұлы тойы үстінде кездестік. Қуаныштымын. Ел ішінде жүрсіз. Бұл жақсы. Мына Иманғалидың сіздердей өнер иелерін елдің ортасына әкелгені бір өнегелі іс болды. Елге сіздер сияқты адамдар керек. Әндеріңізді тыңдап жүремін. “Теміртау түні” әні­ңізге дән ризамын. Анда-санда әндетіп отырып, ептеп өлең жазып қоятыным бар. Лирикалық өлеңдер. Уақыт тауып соның кейбірін сізге жеткізе алсам, соған ән шығарсаңыз деген үмітім де бар. Бұл сіз екеуіміздің арамыздағы достық сыр. Сіз халықтың ән мұрасын зерттейсіз. Міне, сол ісіңіз Атырауда, бүкіл батыс өлкесінде жалғасып жатқан көрі­неді. Ескі өнер мұрасын өлтірмей, тірілте беріңіздер. Оған қазір қолайлы мүм­кіндіктер де туды. Сіздер сияқты жан­дарды сондай еңбек­теріңіз үшін қадірлейміз, – деді. Атыраудағы осы кездесуден кейін көп ұза­май бүкіл республика бо­йынша Президенттік “Мәдени мұра” бағдар­ла­масы қабылданды. Бұл шара бір күннің ісі емес, әрине. Ол жүйелі түрде жү­ретін өте күрделі процесс. Біз өнер мен мәдениет жөнінен кешегі бір жылдарда көп нәрсені жоғалтып алған едік. То­талитарлық қоғамда “қазақтың өз жа­зуы, тарихы болмаған” дейтін теріс пікір де қалыптасқан-ды. Соның көбе­сін сөгу, әлбетте, оңай емес. Президенттік бағдарлама осының үдесінен шығуды көздейді. Өнер иелері, ға­лым­дар бұл іске құлшына кірісті. Тарих­шылар тұн­шыққан тарихтың көмбе­сін ашты. Ана тіліміздің мәртебесін кө­тердік. Көне дүниенің “Орхон-Енесей”, Күлтегін ес­керт­кіштерін өзімізге қай­тардық. Қазір олар Астанада тұр. Біздің жазу мә­де­ниетіміз ең көне жазу деп есептелетін қытай иероглифінен (VII-VIII ғасырлар) әлдеқайда бұрын бол­ғандығы бүгінде әлемді таңғалдырып отыр. Президент бағдарламасының тағы бір тармағы бойынша ғалымдарымыз Қа­зақ­станның тарихи мұрағатын қал­пына келтірді. Белгілі тарихшы­ла­ры­мыз бен мұра­ғатшыларымыз Қытайға ар­найы барып, Пекин кітапха­нала­ры­ның құпия сөре­ле­рінен Қазақстан тари­хының ғайы­бынан сақталып қалған беймәлім беттерін ашты. Сондай-ақ, осы жерден Абылай ханның хандық құр­ған дәуірінен хабар беретін мұра­ғаттық де­ректердің табылуы да сен­сациялық жа­ңалық болды. Қазақ тари­хына бай­ланысты осындай зерттеу жұмыстары қазір дүние жүзі бойынша кең көлемде аса ыж­да­ғаттылықпен жүргізіліп жатыр. Оған қы­руар қаржы бөлінгені өзінен-өзі белгілі жай. Ал “Бабалар сөзі” жүз томдығының жарық көруі, Астанада Отырар кітап­ханасының құрылуы да рухани кеңіс­тігімізді мүлде кеңейтіп жіберді. Осын­дай игі шаралардың ішінде әр облыста жергілікті авторлардың еңбектеріне де ерекше көңіл бөліне бастады. Бір ғана Атырау облысында жүз томнан тұратын “Атырау талант­тарының антологиясы” жарық көр­ді. Оған Атырау облыстық әкімдігі қыруар қаржы жұмсап, тікелей басшылық етті. Сондай-ақ, Дина Нұр­пейісова атындағы академиялық халық аспаптар оркестрі, “Нарын” фоль­клор­лық оркестрі тек республика көлемінде ғана емес, бүгінде шетелдерге де белгілі. Құлсары мен Доссордағы және басқа да аудандардағы мәдениет ошақтары қайта жанданды, онда білімді, талантты жастардан құралған оркестрлер мен ансамбльдер игілікті жұмыс жүргізіп жатыр. Ел алдында жиі-жиі концерттер көрсетеді, әдеби-музыкалы кештер өткі­зе­ді. Тарихи-өлкетану мұражайы мен өнер мұражайындағы жәдігерлер де біз­дің өз тарихымызға, жерімізге деген мақтаныш сезімімізді оятады. Осының бәріне Мемлекет басшысы тарапынан зор көңіл бөлінуі халықтың эсте­тикалық талға­мын жетілдіріп, рухын көтеруде. Міне, Елбасының рухани өрлеуімізге жасап отырған жан-жақты қамқорлығының игі әсерлері.   Бесінші жүздесу 2005 жылдың маусым айы. Ел өмірінде аса маңызды саяси нау­қан жүріп жатты. Осыған орай Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Президент сай­лауы қарсаңында бүкіл Қазақстанды аралап жүрді. Атырауда да Елбасымен сондай кездесу болатындығын дүйім жұрт­шылық асыға күтті. Президентпен сол сапарында да жүздескенім әлі көз алдымда. Маусым айының жұлдызды бір күні Елбасы Атырауға келді. Қала мерекелі күндей безендірілген. Атырау жұрт­шылығы шаттық құшағында. Сол күні “Атырау” қонақүйінің мәжіліс залында Елбасы облыс ардагерлері мен интеллигенция өкілдері, диаспора жетекшілері қатысқан жиын өткізді. Шын ықыласты әңгіменің бас кезінде маған сөз берді. Мен Нұрекеңнің нұрлы жүзіне қарап: «Нұреке, қош келдіңіз! Алдымызда Президент сайлауы. Осы тарихи оқиғаның қарсаңында Қазақстанның біраз жерінде болдыңыз. Халық сізді шаттана қар­сы алып, әр сапарыңыз ұлан-асыр мерекеге айналып жатыр. Міне, енді аты­рау­лықтардың орта­сында осы тәуел­сіздік жылдарындағы тарихи жетістіктерімізді жарқырата айтып, жарқын мүмкіндік­те­рімізді көрсетіп отыр­сыз. Еліміздің бола­шаққа бет түзеген ұлы көшінің алды сондай нұрлы, біз сізге қалтқысыз сенеміз. Сіздің жолыңыз – қаһармандық жол! Біз сіз бастаған жолмен жүреміз», дедім. Сосын жүрегім тебірене толқып, “атыраулық жерлестерім білсін” деген оймен Нұрекеңнің өткен жылы өзіме жазған бір хатын оқып, “Теміртау түнін” әндеттім. Осы сәтте ойда жоқта Нұрекең шабыттана шалқып, менің “Тола­ға­йым­ды” шырқай жөнелді. Мен де жүрегім өрекпіп, қуанышты сезіммен желпініп, қосыла кеттім. Ән айтылып болғанда маңдайы жарқыраған Нұрекең қатты толқып, мені құшақтай алды. Жұрт масаттана қол соғып жіберді. Мәз болған жандар Нұрекеңді ортаға алып, жапа-тармағай суретке түсті.   Алтыншы жүздесу 2005 жылдың қоңыр күзі. Арқа күзінің жауынды-шашынды күн­дерінде “Нұр Отан” партиясының үйін­де Президент сайлауына орай құ­рылған штаб жұмысы қызу жүріп жат­ты. Штаб құра­мындағы 29 адамның қатарында мен де бармын. Және Нұр­сұлтан Назарбаевтың Атырау мен Батыс Қазақстан облысы бо­йынша сенімді өкілі едім. Сол бір күндері штаб отырыс­та­рында Нұрекең: “Ел ішін аралап жү­ресіз, көп жай көз алдыңызда”, деп әр кез менен өзім кездесулер өткізе бас­таған Атырау мен Батыс Қазақстан облыстары тұрғын­дарының көңіл-күйі, еңбегі мен тұрмысы, әлеуметтік хал-күйі, мәдениеті жайында сұрап отырды. Мен шамам келгенше көріп жүрген жайлар мен естіп-білгендерімді, халық­тың Президентке деген қалтқысыз ықы­ласын бүкпесіз баян еттім. Сонымен бірге ауылдық жерлерге әлі де болса ерекше көңіл бөлінуі керектігін де жасыр­ғаным жоқ. Сонда Нұрекеңнің осы сөздер­ді жан жүрегімен хош көріп: «Біз осы бір қиын да ауыр жылдарда қанша жетістікке жеттік десек те, әлі де шешетін мәселелеріміз жетіп-артылады. Бұл ретте біз ел жағдайын ыждағатты білген сайын ісімізді нәтижелі жүргіземіз. Ал ауыл мәселесі, әлбетте, үш-төрт жыл­дық нау­қанмен шектелмейді. Ол өрісті сала. Қашан да күн тәртібінен түс­пейтін күрделі мәселе. Біз де бір кездерде сол ауыл­дарда өстік. Құдай қа­ласа, көркей­теміз әлі», дегені де есте. Мен Президенттің сайлау штабын­да Нұрекеңмен жүзбе-жүз отырып, мәслихат құрған сәттерде “Ел үшін ат үстінде қалғиды” дейтін сөздерді еске алдым. Нұрекең шынында шаршаулы еді. Ел болашағы үшін жоспарлап жүрген биік мақсаттарын ойдағыдай етіп, толық жүзеге асыруына білім, іскерлік, қажыр-қайрат қана емес, орасан мол уақыт… уақыт керек екенін сездім. Уақыт болғанда ұзақ жылдар керек… жылдар! Соны ұқтым.   Жетінші жүздесу 2005 жылдың 4 желтоқсаны. Бұл күні президенттікке үміткер­лер үшін дауыс беру науқаны өзінің ша­рықтау шегіне жетті. Халық өз қалау­лысын таңдайтын күн! Сайлау штабының соңғы басқо­су­ында Нұрсұлтан Әбішұлы бізбен бірге болып, штаб мүшелерімен әзіл­десіп, әрқайсымыздың сөзімізді ілтипат сезіммен мұқият тыңдап отырды. Ара­мызда олимпиада чемпионы Ольга Шишигина да бар еді. Нұрекең Оль­гаға ерекше ықылас білдіріп: “Біраз шаруа­ларды реттеген соң өзің көздеп жүрген спорт мектебін де ашамыз”, деді. Ольга бұған қатты тебіреніп: “Спасибо, спасибо Вам, Нурсултан Абишевич!” деп қуа­нып қалды. Ұлт диаспора жетекшілері, жас бизнесмендер де Нұрекеңмен ежелгі сырласындай өз ойларын еркін айтып, ашық пікірлесті. Осылайша емен-жарқын әңгіме­лесіп отырғанда сайлау науқанының соңғы сағаты да тақап қалған еді. Бір кезде штаб мүшелері бір шағын залға шақырылды. Залға кірсек “Нұр Отан” партиясы ор­талық ұйымының қыз­меткерлері түгел осында екен. Бәрінің жүздері жарқын. Қабырғада сайлау­дың облыстар бойынша көрсеткіштері жазылған тақта ілулі тұр. Нұрекең сол тақтаға ойлана қарап:  «Бә­рекелді, Атырау мен Батыс Қазақстан облысы жарады! Ілеке, сіз осы екі облыс бо­йынша маған сенімді өкілсіз ғой. Елге, елді басқарып отырған азамат­тарға ри­замын!», деді. Сол сапар Астанадан Атырауға қуанышты сезіммен оралдым. Халқы сүйген Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев бұл жолы да үлкен құрметпен Президент боп сайланды. Мұндай тарихи оқиғалар болашақ күндерге тағылым!   Сегізінші жүздесу 2006 жылдың күз айы. Орал қаласы. Президент Жайық бойындағы осынау әсем қалаға төрт облыстың әкімдерін жинап, басқосу жиынын өткізді. Біраз келелі мәсе­лелердің басы қайырылған осы мәс­лихат үстінде Елбасы Аслан Мусинді ауыстыратынын айтты. Келесі күні Атырауға Елбасы мен Аслан Мусин келді. Облыс әкімдігі ғимаратына жапсарлас мәдениет кешенінде Атырау жұртшылығы қатыс­қан үлкен жиын болды. Онда Елбасы сөз сөйлеп, Аслан Мусиннің Атырау облысын басқарған жылдардағы сан-салалы жемісті қызметіне кең тоқ­талып, жоғары баға берді. Жиынның бір тұсында мен де сөз алып, Елбасының ішкі-сыртқы саясат­тағы жұмысының сара жолы, ұстанып келе жатқан бағыты дұрыстығын, елімізді сүттей ұйытып отырған ұлы тыныштық пен ұлттар татулығын атап көрсеттім. Аслан Мусин басқарған жылдар облыс үшін игілікті кезең болғанын да өнер иесінің жүрекжарды сөзімен еркін толғадым. Бұдан соң Елбасы облыстың жаңа әкімі қыз­метіне Бергей Рысқалиевті та­ғайын­дап отыр­ғанын жария етті. – Бергей – өз ұлдарыңыз, – деді Ел­басы, – ол қарапайым кәсіпкерден бастап мәслихат хатшысы, қала әкімі секілді жауапты қызметтер сатысынан өтті. Жаңа қоғамның бағытын, нарық жүйе­сін жақсы білетін Аслан Мусиндей тәжірибелі қайраткердің үлгі-өнегесін, тәрбиесін көрген алымды жігіт. Қызмет істесін. Мұндай жастар қоғамды алға апаратын ең сенімді күш. Залдағы жұрт бұл кездесуге дән риза болды. Міне, Елбасымен жүздескен сегіз сәттің суреттері осындай. Былайша қарағанда, менің осы жазғандарымда сөз негізінен Президенттің өзі туралы емес, ол кісінің маған көзқарасы, әндеріме берген бағасы туралы болып кеткендей көретіндер де табылар, бәлкім. Мейлі. Елбасының өз шығармашылығыма ықыластылығын мақтан етемін. Мәселе бірақ онда емес. Мәселе біздің Президентіміздің жүрегінің нәзіктігін, сезімінің сұлулығын, әнге әуестігін, күйге құмарлығын көрсетуде. Ондай адамдардың қандай іске де шығармашылықпен қарайтыны, қандай жұмысты да шабыттана атқаратыны анық. Илья ЖАҚАНОВ, композитор, өнер зерттеушісі.