Астананың «Қазақстан» Орталық концерт залында 1-7 шілде аралығында өтетін халықаралық XIV «Еуразия» кинофестивалі салтанатты түрде шымылдығын түрді. Қазақ жерінде өтетін кинодуманға дүниенің түкпір-түкпірінен ат терлетіп жеткен отандық, голливудтық, ресейлік кино дүлдүлдері дәстүр бойынша қызыл кілемнің үстімен жүріп өтті.
Отыздан аса мемлекеттен келген құрметті қонақтарды кинофестивальдің президенті, Қазақстанның халық әртісі Айман Мұсақожаева құшақ жая қарсы алды. Орталық Азиядағы ең ауқымды кино бәйгесінің ғасырлардың қуатын, тағылымын, кеңістігін символикалық атау аясына сыйдыра отырып «Еуразия» айдарымен әлемге танылғанына да биыл тұп-тура он төрт жыл. 1998 жылы Алматыда алғаш рет халықаралық «Еуразия» кинофестивалі қанат қаққаннан бастап Қазақстанға көптеген Голливуд жұлдыздары, Еуропа кинематографтары, Азия режиссерлері мен Ресей продюсерлері қонақ болып келеді. Еуразияның жүрегінде, Батыс пен Шығыстың тоғысқан жерінде бой көтерген Астана Еуразия құрлығының барша мәдениетін өз бойына сіңірген қала болғандықтан да өнер арқылы ынтымақтасуды мақсат тұтып, дәл осы фестивальдың тұсауын өз аспаны астында кескен еді. Соңғы жиырма жылда Қазақстан киносы әлемдік өнер додасына белсене араласа бастады. Ауқымды киножобаларға қатысып, абырой биігіне көтеріле бастаған Еуразия кинофестивалінің танымалдылығы мен деңгейі жылдан-жылға артып келеді. Қазір ол әлемдік кинопродюсерлер қауымдастығы мойындаған Орталық Азиядағы ең ірі өнер алаңы. 2012 жылы Британия кино академиясы Еуразия кинофестивалін әлемнің 35 көш бастаушы фестивальдардың қатарына қосты. «Еуразия» кинофестивалінің мақсаты – отандық кино өндірісті қолдау, оны дамыта отырып, Орталық Азия аймағындағы киноөндірісі өркендеген жетекші рөлге ие болу. Қоян-қолтық қарым-қатынасты дамытып, мәдениеттер алмасуы мен Азия мен Еуропа арасындағы кинобизнесті өркендетуге қолайлы жағдай туғызу да осы фестивальдың басты міндеттерінің бірі.
Астанада өткен былтырғы кинофестивальға әлемнің түкпір-түкпіріндегі елдерінен 150-ден артық фильм ұсынылса, Астананың 20 жылдық мерейтойына арналып отырған биылғы XIV халықаралық кинофестивальда дүние жүзіндегі ең танымал режиссерлерден 1000-ға тарта ұсыныс келіп түскен. Фестиваль комиссиясының іріктеуінен өткен 80-нен аса мемлекеттің 95 картинасы көрермен назарына ұсынылады. 2017 жылы және биылғы жылдың бастапқы алты айында түсірілген бұл фильмдердің 12-сі негізгі байқауға, 36 қысқа метражды фильм және бәйге аясында көрсетілетін арнайы бағдарламалық байқауларға қатысады.
Кинофестиваль қонақтарының алдында сөз алған Мәдениет және спорт министрі Арыстанбек Мұхамедиұлы мен «Еуразия» кинофестивалінің президенті Айман Мұсақожаева Астананың 20 жылдығына арналған халықаралық «Еуразия» кинофестиваліне қатысушыларды құттықтап, сәт-сапар тіледі.
Фестиваль деңгейінің биіктеуі қазылар алқасының құрамына байланысты да артып келеді. Биылғы бәйге қоржынына келіп түскен фильмдерді төрт құрамнан тұратын қазылар алқасы саралап, анықтайтын болады. Негізгі қазылар алқасы, қысқаметражды фильмдер алқасы және екі тәуелсіз қазылар алқасы бір апта бойы жұмыс істейді. Тәуелсіз қазылар дегеніміз, мұндай маңызды фестивальдарда алтын арыстандармен, пальмалармен немесе басқа да сыйлықтармен қатар ФИПРЕССИ, қарапайым тілмен айтқанда, киносыншылардың да халықаралық сыйлығы беріледі. Сондай-ақ биылғы фестивальдың екінші тәуелсіз қазылары қатарында, әлемнің 5 құрлығында өтетін 28 халықаралық фестивальға қатысып, Азия киносының эталонын анықтау кезінде шешуші рөл атқаратын НЕТПАК қазылар алқасы да өзінің меншікті сыйлығын тағайындап отыр. Міне, осындай ауқымдағы қазылар құрамында туындылары «Үлкен үштік» кинофестивальдардың байқауларына 8 рет іріктеліп, Пекин, Канн, Берлин кинобайқауларында жүлдегер болған қытай режиссері Ван Сяошуай, халықаралық деңгейде аса беделді кинофестивальдардың ұйымдастырушысы және бағдарлама директорларының бірі Питер Скарлет, Иран киноакадемиясының үздік фильмдерін іріктеу комиссиясының төрағасы, продюсер Амир Эсфандиари, Қазақстан кинематографистер одағының төрағасы Ермек Тұрсынов, Италия кино жұлдызы Габриэлла Кристиани, ал қысқаметражды фильмдерді іріктейтін қазылар құрамында Түркияның атақты жазушысы, заманауи киносының белді режиссер-продюсері Семих Капланоглу, Клермон-Феррандағы Халықаралық қысқаметражды фильмдер фестивалінің негізін қалаушы Джордж Буллон, сингапурлік өнер кураторы және режиссері Джереми Чуа, сербиялық актер Милош Бикович, Канн фестивалінің үздік актрисасы Самал Еслямовалар бар. Салтанатты шарада құрметті қазылар сарапшылық ететін таңдаулы фильмдерден үзінділер көрсетілді.
Кинофестивальдың құрметті қонағы югослав және сербиялық кинорежиссер, белгілі актер Эмир Кустурица, КСРО халық әртісі Асанәлі Әшімов сахнаға шақырылып, сайысқа түсетін барлық үміткерлерге ақ жол тіледі.
Еуропалық кино академияның «Көрермендер көзайымы» сыйлығының екі мәрте иегері, шығармашылық қорына 200-ден аса кино картина жинақталған, «Кино тек шындыққа құрылуы тиіс» деген ұстанымның иесі, әйгілі француз актері Венсан Кассель – биылғы фестивальдың басты меймандарының бірі. Қазақстандықтарға жүрекжарды лебізін жолдаған ол 71-нші Канн фестивалінде Сергей Дворцевойдың «Айка» фильміндегі рөлі үшін үздік актриса атанған Самал Еслямоваға кинофестивальдың жүлдесін табыстады.
Фестивальдың алғашқы күні қазақстандық режиссер Қуат Ахметовтің «Әруақ» фильмнің тұсаукесері болды. Онда басты рөлді Асанәлі Әшімов сомдаған.
Халықаралық «Еуразия» кинофестивалі – әлемдік дәрежедегі жұлдыздарды бір жерге шоғырландырған алаң ғана емес, сондай-ақ қазақстандық киноөндірістің жыл сайын дамып, жаңа фильмдер қатарының толығып келе жатқандығының да дәлелі.
Айгүл АХАНБАЙҚЫЗЫ, «Егемен Қазақстан»
АСТАНА