Еліміздегі ең ірі мегаполис – Алматы қаласын азық-түлікпен қамтуда Жетісу өлкесінің айтарлықтай үлесі бар. Қала мен ауыл бауырластығының белгісіндей болған бұл байланыс екі жаққа да тиімді экономикалық серіктестікке жол ашып отыр. Бұл Мемлекет басшысының «100 нақты қадам» бағдарламасы мен Жолдаудағы міндеттердің орындалу көрсеткіштері бола алады.
Әсіресе, қала маңындағы аудандарда жеңіл өнеркәсіп пен агроөнеркәсіптің дамуына серпін беретін қарым-қатынас тұтынушыны сапалы керек-жарақ пен азық-түлік өнімімен қамтамасыз етіп қана қоймай, дайын тауар үшін төленетін тиімді қаржы айналымын қалыптастыруда. Басқаны айтпағанда, қала тұрғындары күн сайын тұтынатын сүт, ет, жұмыртқа сияқты ең қажетті тауар түрін өндіруде облыс өнеркәсібінің асығы алшысынан түсіп отыр. Яғни агроөнеркәсіп кешенінің дамуына өнімнің өтімділігі мен еңбектің өтелуінен басқа қолдау қажет те емес. Осы байланыс қала мен ауыл арасын жақындатып келеді.
Мысалға, Қапшағай қаласының іргесінде қоныс тепкен «Green Land Alatau» серіктестігі Алматының азық-түлік қауіпсіздігіне үлес қосып отыр. Бұл Жетісудағы аса ірі, техникалық жабдықталу жағынан озық жылыжай кешендерінің басын қосқан компания. Жылыжайдың жалпы алаңы 10,5 гектарды құрайды. Барлық жұмысты жаңа үлгідегі жүйелер атқарады. Алматы базарларындағы қиярдың 2 түрі, қызанақтың 2 түрі, салат шөптерінің де көптеген түрі осы «Green Land Alatauда» өсіріледі. Айтпақшы, Қапшағайда жақында ғана «Маревен Фуд Тянь-Шань» атты жаңа зауыт іске қосылды. Кәсіпорын жылдам дайындалатын кеспе шығарады. Енді аталған кәсіпорын шығаратын тез дайындалатын тағамдар мен жартылай фабрикат өнімдерінің түр-түрі де Алматының нарығына жол тартатыны сөзсіз.
Тағы бір дәлел, Алматы облысының Талғар ауданында «Амиран-Агро» сүт өнімдері зауыты бар. Бүгінде IT-технологияларды өндіріске жеделдетіп енгізіп жатқан зауытта да еңбек өнімділігі артып қоймай, білікті мамандардың қызметіне сұраныс та арттырып келеді. 2010 жылдан бері жұмыс істеп тұрған зауыт Қазақ тағамтану академиясына қарайды. «Амиран» брендімен өндірілетін өнім негізінен емдік-сауықтыру бағытында қолданылады. Нәрлі, құндылығы жоғары балалар тағамының бірнеше түрі осы зауытта жасалады. Кезінде 1 млрд 300 млн теңге инвестиция құйылған зауыт қазір өзін-өзі толықтай ақтаған жобалар қатарында. Кәсіпорын аймақтағы сүт өндірушілермен тікелей байланысқа шығып, өз өнімдеріне жергілікті шикізатты пайдаланады. Бастысы, мегаполисте «Амиранның» айранына деген сұраныс жоғары.
Ал Алматы тұрғындары үшін жақсы танымал болған «Адал» компаниясы 4 бағытта жұмыс істейді. Облыстың Еңбекшіқазақ ауданында орналасқан сүт зауытында тәулігіне 150 тонна сүт өңдейтін 2 цехы бар. Зауытта пастерленген және ультрапастерленген сүт, қаймақ, айран, сүзбе, сары май – жалпы сүт өнімдерінің 56 түрі шығарылады. Кәсіпорынның өнімдері Алматы қаласының 5 мыңға жуық сауда нүктелеріне жеткізіледі екен. Мұнан бөлек, «Адал» ет өндірумен де айналысады. Тұтынушылары да қалада.
Сондай-ақ мегаполис тұрғындарының талғамына татитын жеміс-жидек, көкөніс өнімдерін де қала маңындағы аудандар өндіріп отыр. Еңбекшіқазақ ауданында «Амал Био» компаниясы негізінен интенсивті бау-бақша өсіреді. Жаңа технологияны қолдана отырып, көкөніс пен жеміс өсірумен шұғылданады. Қазір «Амал Бионың» 80 гектарды алып жатқан жеміс бағы бар. Алдағы уақытта бақ 300 гектарға дейін кеңейтілмекші. Әрі компанияның сыйымдылығы 6 мың тонна болатын жеміс-жидек және көкөніс сақтау қоймасы бар. Яғни тұтынушыға барлық маусымда сапалы өнім ұсынуға негіз жеткілікті. Сұраныс көбейіп, Алматы қаласынан бес бірдей «AmalBiomarket» брендті сауда нүктелерін іске қосып жатыр.
Талғар ауданындағы «Байсерке-Агро» холдингінің аты Алматы түгілі ел ішінен асып, шетелге мәлім бола бастады. Ауыл шаруашылығы саласындағы инновациялық ізденістерді өндіріске енгізуді қолға алған серіктестік қазір ет, сүт өндіру мен өсімдік шаруашылығының түрлі бағытында табысқа кенеліп отыр. Шаруашылықтардағы жұмыс толықтай цифрлы технология бойынша басқарылады. Әрі бұл серіктестік отандық аграршылардың жас буынын қалыптастыратын өмір мектебі сияқты сипатқа ие. Мұндағы өндіріс болашақ ауыл шаруашылығы мамандарын даярлайтын білім ошақтары үшін оқу мен тәжірибелік алаң іспетті. Яғни саланың дамуына үлес қосқысы келетін жас ғалым мен өндірістегі тәжірибесін шыңдауға бейілді маман «Байсерке-Агроның» базасында бас қосып, нағыз еңбек адамына айналады. Агрохолдинг Алматыны ұн, жарма өнімдерінің түр-түрімен қамтамасыз етіп отыр.
Ал Іле ауданындағы «Сарыбұлақ» құс фабрикасының өнімін бас қаланың базарына бас сұғатындар жақсы біледі. Жылына 220 мың дана жұмыртқа, 20 мың тоннаға дейін тауық етін өндіретін фабриканың негізгі тұтыну алаңы Алматы қаласы екені аян. Сондай-ақ «Империя Фуд» серіктестігінің 3 мың бас ірі қара бордақылауға арналған алаңында сойылған ет те Алматы тұрғындарының қажетін өтеуге жөнелтіледі. Былтыр 618 тонна ет өткізілген. Қарын тоқ, қалта қалың.
Қарасай ауданында да «Алматы өнімдері» атты кондитерлік фабрика бар. Өнімі тұтыну нарығында «A Product» брендімен танымал. Кәсіпорынның өнімі жоғары сұранысқа ие. Алматының нарығынан бөлек көршілес Ресей, Қытай мен алыс шетелдерге де тәтті-дәмді кондитерлік өнім түрлерін жөнелтуде. Шағын да болса 500 адамды жұмыспен қамтып отыр.
Бұдан бөлек, «Еңбекшіқазақ ауданының жергілікті қауымдастығы» қоғамдық қорының қолдауымен 4 жыл бұрын «Шелек фермерлері» атты бағдарлама ашылған болатын. Алматыға көкөніс жөнелтетін де осы шаруалар.
Қалмаханбет МҰҚАМЕТҚАЛИ,
«Егемен Қазақстан»
Алматы облысы