Елбасының күні кешегі «Қазақстандықтардың әл-ауқатының өсуі: табыс пен тұрмыс сапасын арттыру» атты Жолдауында «7-20-25» ипотекалық бағдарламасының орындалу барысына мән бергені тегін емес. «Бір сөзбен айтқанда баламасы жоқ бағдарлама. Әйтсе де, қарапайым халық бұл бағдарламаның қызығын көрген жоқ. Неге?» деген Президент игі жобаның ілгері жылжымай жатқанын сынға алып, әкімдерге қатаң ескерту жасады. Айтса айтқандай, бұл халықты баспанамен қамтуға бағытталған баламасы жоқ бағдарлама. Оның Қарағанды облысындағы орындалуы ойдағыдай ма? Аймақты алаңдатқан басқа да қандай мәселелер бар?
Облыс орталығында «7-20-25» ипотекалық несиелендіру бағдарламасы биыл шілде айында бастау алды. Қарағандыда биыл қыркүйек айының өзінде «7-20-25» ипотекалық бағдарламасы бойынша қолданысқа 181 пәтер берілді. Осы жылдың соңына дейін банктер аталған бағдарлама бойынша 324 пәтер сатуды жоспарлап отыр. 2019 жылы қарағандылықтар тиімді шарттар бойынша 1052 пәтер сатып ала алады, ал жалпы 2020 жылдың соңына дейін 3 607 пәтер сатылымға шығарылмақ. Айта кетерлік жайт, қалада пәтердің бір шаршы метрінің құны 180-220 мың теңгені құрайтын болады.
Жалпы, облыс орталығында бұл игі іс қарқын ала бастағанымен, өкінішке қарай серіктес қалалар мен шағын шаһарлар тарапынан аталған бағдарламаға деген қызығушылық байқалмай отыр. Ал мұның соңы «7-20-25» ипотекалық бағдарламасының облыстағы кейбір өңірлерде дұрыс жүзеге аспай қалуына әкеліп соғуы бек мүмкін.
– Жезқазған мен Балқаш қалаларында «Нұрлы жер» бағдарламасы бойынша үйлер салынып жатыр. Облыстық бюджеттен көрсетілген қолдаудың арқасында бұл үйлердегі шаршы метрдің бағасы 90-100 мың теңгені құрайды. Бұл сатып алушылар үшін тартымды баға. Шағын қалаларда облыс орталығына қарағанда сатып алу қабілеті төменірек екенін назардан шығармау керек. Облыстың қолдауымен «7-20-25» бағдарламасының өлшем шарттарына сай келетін және сатып алушылар үшін қымбат емес үйлер салуға болатын еді. Теміртау, Балқаш және Жезқазған қалаларында біздің банктің салымшылары көп екенін білеміз және олар осындай ұсынысқа қызығушылық танытар еді, – дейді «Тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» АҚ Қарағанды филиалының директоры Бауыржан Жуаспаев.
Өңір басшысы Ерлан Қошанов бұл идеяны құптап, облыс «7-20-25» бағдарламасына қатысатын құрылысшыларға тұрғын үйлерді салуға қолдау көрсететінін мәлімдеді. Облыс басшысы осылай деп отырғанда, Теміртау қаласының әкімі Ғалым Әшімов әңгіме ауанын басқа арнаға бұрып жіберді. Анығын айтқанда, ол жергілікті тұрғындардың Теміртаудан үй сатып алуға құлықты екендіктеріне күмән келтірді.
– Біз қазір ештеңе салып жатқан жоқпыз. Баршаңызға белгілі, бізде қазір жылу тапшылығы бар. «Тұрғынүйқұрылысжинақбанкі» салымшыларымен сөйлескен едім, олар Теміртауда қалуды жоспарлап отырған жоқ. Алматы, Астана, Қарағанды қалаларынан баспана алуға ақша жинап жатыр, – деп мәлімдеді Теміртаудың әкімі.
Әлбетте мұндай жауаптың аталған бағдарламаның барлық өңірде қанат жаюына мүдделілік танытып жүрген облыс басшысына ұнамағаны рас еді.
– Мен мұнымен түбегейлі келіспеймін, – деді Ерлан Қошанов. – Бір үйді жылыту үшін небәрі 0,4 гигакалория қажет! Ол соншалықты көп емес. Біз облыс бюджеті есебінен құрылысқа көмектесуге барлығын қолдауға дайынбыз, сіздерге тек өз жұмыстарыңызды атқару қажет! Үйлерді салу керек, сатып алушылар табылады.
Ал Жезқазған қаласында жағдай басқарақ. Биыл қолданысқа екі тұрғын үй берілмекші. Оның бірі жалдамалы болса, екіншісі – несиелік. Бұдан бөлек тағы да үш жалдамалы және екі несиелік көпқабатты үйдің жобалық-сметалық құжаттамасы әзірленді. Оның екеуінің құрылысы келесі жылы басталады. Қазір қала әкімшілігі «Тұрғынүйқұрылысжинақбанкімен» тізе қосып, белсенді жұмыс атқаруда. Соның нәтижесінде 2020 жылы тағы бір жалдамалы тұрғын үй салуға мүмкіндік туып отыр.
Балқаш қаласында да биыл 45 пәтерлік екі несиелік және 48 пәтерлік екі жалдамалы тұрғын үй салынып жатыр. Сонымен қатар екі үйдің жобалық-сметалық құжаттары әзірленіп, инженерлік коммуникациялар желіге қосылған.
– Осы бағыттағы жұмыстарды жалғастыру керек. Елбасының тапсырмасы болғандықтан, қала әкімдері, құрылысшылар, банк өкілдері – сіздерге белсендірек жұмыс істеуге тура келеді. Бір айдан кейін сіздердің атқарған жұмыстарыңыз туралы аралық есепті тыңдайтын боламын. Құрылысшылардан жобалар күтемін, банктерден анағұрлым қарқынды жұмысты – халыққа бағдарламаның артықшылықтары туралы айтуларыңызды күтемін. Өз тарапымыздан біз қолдау көрсетеміз – құрылысшылар бағасы мен сатып алушыларға арналған қорытынды бағаның айырмашылығын бюджеттен өтеуге, инженерлік коммуникацияларды қосуда көмек көрсетуге дайынбыз, – дейді Ерлан Қошанов.
Шахандағы шатақ қайталанбас үшін
2017 жылдың 1 қаңтарында Қарағандының іргесіндегі Шахан елді мекенінде жылу қазандығы жарылып, соның салдарынан көпқабатты үйдің бір кіреберісі түгел құлап, тоғыз адам үйінді астында көз жұмған болатын. «Аузы күйген үрлеп ішеді» демекші, биыл облыс басшылығы көпқабатты үйлердің жертөлелеріндегі қазандықтарға қатысты мәселелерді шешуді ықтиятты түрде қолға алды. Облыс бойынша тексеру жүргізіліп, тысқа шығарылуы тиіс отызға жуық қазандық анықталды. Тактикалық шаралар қолдану үшін 2018-2019 жылдарға арналған «Жол картасы» да әзірленіп, жақында қабылданды.
Шахан демекші, ондағы қазандықтың тағдыры күн тәртібінен түсе қойған жоқ. Кенттегі 117 үйді жылытатын орталық қазандық салу үшін жобалық-сметалық құжаттар әзір болған. Бүгінде мемлекеттік сараптаманың қорытындысынан өтіп, Ұлттық экономика министрлігіне жіберілген бұл жобаға 2 млрд теңге мөлшерінде қаражат қажет.
– Көпқабатты үйлердің жертөлелерінен дербес жылыту жүйелерін шығару жоспары үш жылға есептелген. Бірінші кезекте тік орналасқан қазандықтарды шығару керек болды, себебі олар көлденең орналасқан қазандықтарға қарағанда анағұрлым қауіпті. Сондықтан бірінші кезекке 18 қазандық енгізілді: оның біреуі – Ақтау кентінде, қалғаны – Шахан елді мекенінде. Ол жұмыстар өткен жылы аяқталды, – дейді облыстық энергетика және ТКШ басқармасы басшысының міндетін атқарушы Ұлантай Үсенов.
Сонымен бірге ол Саран қаласындағы резина-техникалық зауыттың маңына модульдік қазандық орнату жұмыстары аяқталуға жақын деп мәлімдеді. Қалалық бюджеттен бұл мақсатқа 20 млн теңге бөлінген. Бұрын қазандық жартылай бос тұрған көпқабатты үйдің жертөлесінде орналасқан еді.
Бүгінде жергілікті әкімдік оны қалпына келтіріп, бос тұрған пәтерлерге тұрғындарды қоныстандыру бойынша шешім қабылдаған.
Қазіргі таңда облыстың Шет ауданындағы Ақадыр кентінде тысқа шығарылмаған 11 қазандық қалды. Аудандық әкімдік осы қазандықтар бойынша жобалық-сметалық құжаттама әзірлеп, қазір мемлекеттік сараптамадан өткізілуде.
– Ақадыр кентінде 5 модульдік қазандық салу туралы шешім қабылданды. Оған сол маңдағы 11 үй ғана емес, пешпен жылытылатын басқа да үйлер, сонымен бірге әлеуметтік мәдени нысандар да қосылады, – деді Ұ.Үсенов. – Яғни, кенттің жылыту жүйесі толықтай өзгертіліп, ол бұрынғыға қарағанда сапалы әрі қауіпсіз болады.
Ұ.Үсенов биылғы жылыту маусымына дайындық кезінде қауіпсіздік шараларының қатаң сақталатынын атап өтті. Құрамында сарапшылар да бар арнайы комиссия барлық қазандықты тексерістен өткізіп, нәтижесі бойынша ғана дайындық төлқұжатын берген. Тіпті пеш жағушылардың өзіне арнайы дәрістер ұйымдастырылды.
Бағаның бас жібі сенімді қолда
Арқа өңірінде көкөніс өсірушілер биыл жақсы өнім жинады. Алқаптардан 181 мың тоннадан астам картоп және 34,5 мың тонна басқа көкөніс түрлері өндірілді. Қазіргі таңда Қарағанды облысында ауылшаруашылық өнімдерін өндірушілер билік өкілдерінің өтініші бойынша барлық жинаған өнімдерінің бір бөлігін аймақтың тұрақтандыру қорына тапсыруға бейіл танытып отыр. Яғни, облыс басшылығы маусым аралығында қала тұрғындарының картоп пен басқа да көкөніс түрлерін тұрақты һәм қолжетімді бағамен сатып алуларын алдын ала ойластырып, қатаң бақылауға алған.
Мұны облыстық әкімдікте өткен жиында өңір басшысы растады.
– Мен осыған дейін Осакаров және Нұра аудандарының ірі ауыл шаруашылық өнімдерін өндірушілермен кездестім. Барлығы өткен жылғыдай өнімдерінің бір бөлігін тұрақтандыру қорына нақты бір бағамен, өзіндік құнымен беруге дайын екендіктерін жеткізді. Біз өткен жылы, әсіресе маусым аралығында, осындай шаралардың арқасында картоп пен басқа да көкөністер бағасының шарықтап кетпеуіне қол жеткіздік. Биыл да осы бағытта ілгері жылжуымыз керек, – деді Ерлан Қошанов. Сондай-ақ аймақ басшысы тиісті мекемелерге ауыл шаруашылық өнімдерін өндірушілермен дер уақытында меморандумдар жасауды тапсырды. Сонымен қатар қазіргі кезде қантқа қатысты туындаған мәселе де талқыланды. Ресми мәліметтерге сай, өңірде құмшекердің бөлшек саудадағы құны 2,9%-ға өскен. Бағалардың өсуіне жол бермеу үшін бірқатар шара қолданылуда. Тұрақтандыру қорынан тауарлық түгендеу жүргізілген. Қант төмендетілген бағамен әлеуметтік павильондар мен ірі супермаркеттерде сатылып жатыр. Сауда нүктелерінде осы тауарға қатысты ешқандай дүрлігу байқалмайды. Жақын арада тұрақтандыру қорына Ресей мен Беларусьтен сатып алынған тағы 200 тонна қант келіп түседі. Қолда бар есептемелер бойынша, облыста бір айда 2 мың тонна қант тұтынылатын көрінеді. Қазір аймақта 2018-2019 жылдарға арналған азық-түлік тұрақтандыру қоры құрылып жатыр. Жыл сайын бұл мақсатқа бюджеттен шамамен 250 млн теңге бөлінеді. Биыл ауылшаруашылық өнімдерін өндірушілерден 2500 тонна картоп, 300 тонна сәбіз, 100 тонна қызылша және 50 тонна орамжапырақ сатып алу жоспарланған. Әлбетте қамданғанның қапы қалмайтыны белгілі. Мезгілдің алда тұрған маңызды міндеттері өзіне деген ықтиятты көзқарасты қажет етеді. Ал бұл дегеніңіз, Елбасы Жолдауында айтылған табыс пен тұрмыстың сапасын арттыруға бастар тура жол.
Қайрат ӘБІЛДА,
«Егемен Қазақстан»
Қарағанды облысы