Ауылды артқа тастап, қалалық болғалы бері жаңа ережелерге бой үйрету керек болды. Бірақ ауылдан алып келген ескі әдетім Алматыдағы бөтен адамдардың алдында жиі ұятқа қалдыра бастады.
Қалалық өмірге құштар көңілім жаңаша көркем дүниенің әсемдігін бойыма тез сіңіруге асықты. Алматыға алғаш келген күні ерекше таңғалдым. Ештеңемен ісі жоқ ағылған осынша нөпір адамды бірінші көруім. Аудан орталығы болған біздің ауылдың орталық көшесіндегі қаз-қатар тізілген дүкендердің маңайы көрші ауылдан азық-түлік алуға келгендердің қарасымен қайнап, кішігірім мереке боп жататын еді. Бірақ Алматының қасында ол түкке тұрғысыз, қораш болып қалады екен. Ауылда алдыңнан қарсы ұшырасқан үлкен адамның барлығына сәлем беру бала-шағаға парыз болатын. Алда-жалда ұмытып кеткен болса, әлгіндегі «нашар тәртібің» сен үйге жеткенше алдыңнан әкең я шешең болып қарсы алып тұрар еді. Сондықтан танысақ та, танымасақ та көрген жанға сәлем беру бұлжымас салтымызға айналған. Мен осы әдетіме басып үлкен қалада жол-жөнекей ұшырасқан үлкен адамдарға сәлемдесіп қоя беретінді шығардым. Жөнімен кетіп бара жатқан бөтен кісі «мынаның менде не шаруасы бар» дегендей шошына қарағанда, өзімді қоярға жер таппай, «кешіріңіз, сізді бір кісімен шатастырып алдым» деп өтірік айтуды бастадым. Өйткені «ауылымыздың салты осындай еді» деп әңгімені тас дәуірінен бастауға өте ыңғайсыз, оның үстіне бөтен кісілерде біреуге қарайлайтындай емес, уақыт тапшы келеді. Қанша жерден амандаспайын деп өзіме неше мәрте уәде берсем де, үйренген ауыз алдымен қимылдап «сәлеметсіз бе» деп қиылып тұруын қоймады. Бірақ менің де өз пікірім бар емес пе, әупірімдеп жүріп екі елі аузыма төрт елі қақпақ қойып алдым. Нағыз рахат енді басталғандай болды. Бұрынғыдай байқамай, амандаспай өтіп кетпейін деген бүгежектеу сап тыйылды. Емін-еркін, сені ешкім танымайды. Бастысы «балаң көріп тұрып, амандаспай өтіп кетті» деп ата-анама ешкім шағым түсірмейді, бір сөзбен айтқанда, керемет екен. Бірте-бірте төбесі көрінген адамға жік-жапар болып сәлемдесе бермей, таңдап, талғап дәрежесіне қарай сәлемдесуді үйрене бастадым. Дәлірегі, маған қалалық үлкендер үйрете бастады.
Бірде қаладағы алып, сәулетті ғимараттың бірінде жарнамасы жер жарған әлдебір жаңа фильмнің тұсаукесері өтетін болды. Тайлы тұяғымызбен солай қарай ағылдық. Елден ерте жетіп алған екенмін, шенді-шекпенділер топ-тобымен келе бастаған. Кешігіп жатқандар да бар, ештеңе етпес, ондай маңызды кісілерді күтіп үйреніп алғанбыз. Мен сияқты бос жүрген адамда уақыт көп. Қарапайым пендеге қанша күтсе де уақа емес. Кенет маңғаз басып келе жатқан үлкен ел ағасын көргенде қуанышымда шек болмады. Залдың аспалы шамдарынан түскен жарыққа шағылысқан маңдайы ерекше жарқырап, болмысын айрықша сәулелендіріп жіберген. Үлкен мінберлерден сөйлеген үлкен-үлкен сөздерін талай естігем. Өнегелі, өрісті жан. Ең бастысы, үлкен адам. Отырған жерімнен жылдам көтеріліп, «аға, сәлеметсіз бе?!» деп жадырай, жамырай амандастым. Естімеді. Апыр-ай, құлағы ауыр еститін болғаны ғой, көп ойланып жатпастан, «аға, сәлеметсіз бе?!» дедім. Бұл жолы кәрі әжемнің құлағына айғайлағандай қаттырақ амандастым. Ағам естігеннен бұрын, мені көрмеген сыңайлы. Шыныдай жансыз көздерін алысқа тігіп, қасымнан ұзай берді. Мен осы көрінбейтін киіммен тұрған жоқпын ба, бұл не пәле деп жалма-жан үстіме қарағанмын. Қарапайым болса да бір киерлік киімім үстіме жарасымды қонып тұр, несі бар. Ауада қалықтап тұрған жоқпын, еденге аяғымды нық басамын. Бар екенмін. Дәл осы жерде, дәл осы сәтте. Бар кілтипан құлағының қақасы бар, көзі көре бермейтін, көрінгеннің сәлемін ала бермейтін үлкен ағамызда болып шықты. Көп ұзамай тұсаукесер басталған. Ортаға дәлізде әлгінде көрген Үлкен ағамыз көтерілген. «Амандасу – ата дәстүріміз. Жасы кіші үлкенге, атты кісі жаяуға, келе жатқан адам отырғанға сәлем беруі ежелден қалыптасқан. Қадірлі жамағат, қош келдіңіздер!» деп сөз бастағанда дабырласқан жұрт тыншып, әр тұстан жөткірінген, мұрын тартысы естіліп барып саябырсыған. «Сәлем беру, сәлем алу өркениетті жолдың жоралғысы. Соны қазір сақтап жүрміз бе? Бүгінгі фильм осындай жоғалып бара жатқан құндылықтарымызды әспеттейді», деп ділмәр сөз тізгенде залдағы халық тебіреніп, көзіне жас алғандар да болды. Тумысынан көңілшек өзім де ағыл-тегіл жылап отыр екенмін. Осынша аталы сөздің парқын түсіне алсақ, қадіріне жете алсақ игі еді деп егілемін.
Фильмнен кеш қарая тарқаған көрермен ала көлеңке залдың табалдырығынан аттай бере, «бөтендер әлеміне» аяқ бастық. Ол қаладағы өмірдің заңдылықтары басқа, беймәлім жаққа алып-ұшуға, беймәлім шаруаларды тындыруға асықтырып тұрады. Тек мен сияқты әдептен озып, бейтаныс адамдарға амандасып қоймасаңыз, бәрі жақсы болады. Сеніңіз.