БІЛІМ ЭКОНОМИКАСЫ

КОРЕЙ КЕРЕМЕТІНІҢ БІР СЫРЫ ОСЫНДА ЖАТЫР Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың Корея Республикасына сапары екі елдің байланысын стратегиялық деңгейге көтеріп, Қазақстанға инвестиция арнасының өсе түсуіне жол ашты. Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың Корея Республикасына мемлекеттік са­па­рының аясында екіжақты маңызды құ­жаттарға қол қойылғанын кешегі нөмірге жолдаған мақаламызда жазғанбыз. Сол құжаттардың бірі ­­­­­­– Қазақстан Рес­пуб­ли­касының Индустрия және жаңа тех­но­логиялар министрлігі мен Кореяның Білім экономикасы министрлігі ара­сын­дағы өзара түсіністік пен ынтымақтастық жайындағы меморандумға Қазақстан жағынан Премьер-Министрдің орын­ба­са­ры – Индустрия және жаңа техно­ло­гиялар министрі Әсет Исекешев, Корея жағынан Білім экономикасы министрі Чой Киан Хва қол қойған тұста бұл елде­гі министрліктің өзгешелеу атына еріксіз назар аударғанбыз. Білім экономикасы министрлігі... Осы сөз тіркесін естігенімізде жақында қо­лымызға тиген Андрей Ланьковтың “Быть корейцем...” деген кітабы ойға орал­ған. “Корейлер қазірше біздің қолы­мыздан келмей тұрған нәрсені жасай алды. Өмірімізге “Daewoo”, “Samsung”, “LG”, “Нyundaі” деген сөздер байқатпай еніп барады... Оңтүстік Корея біздің өз ортамызда біздің өзімізге байқалмай-ақ өмір сүріп жатыр. 25 жылдың ішінде қайыр­шылықтан қазіргі өркендеген өмір­ге секіріп өтіп, ерлік жасаған елдің тұрғындары туралы тіпті мардымсыз білеміз. “Корей экономикалық кереметі” туралы дұрыстап естіп-білген кім бар бізде? Бұл кереметтің басты құпиясы ко­рейлердің өзі болса, олар қандай адамдар сонда?” – кітап аннотациясында осылай жазылыпты. Расында да, корейлер кереметінің көп сырының бірі осы білім экономикасында жатыр. Білім экономикасының бастау-бұла­ғы, әрине, білімнің өзі, ғылымның көзі. Сондықтан да Нұрсұлтан Назарбаев тәуел­сіздіктің таңсәрі шағынан бері бі­лім­нің болашағын ұлтымыздың болаша­ғы деп санап, осы салаға ерекше қам­қор­лық жасап келеді, жұртқа жалақы жет­кі­зудің өзі түйінді мәселеге айналған ана бір ауыр жылдардың өзінде “Болашақ” бағдарламасын жасатып, жастарымызды шет елдерде оқытуды қолға алған бола­тын. Сондықтан да Президент жаңа тех­но­логиялардың небір кереметімен адам­заттың аузын ашқызумен келе жатқан Кореядай елге келіп тұрып, осындағы жо­ға­ры оқу орындарының жай-күйімен жақынырақ таныспай кетуді орынсыз деп санапты. Біздің Елбасымыздың жаңалыққа құштарлығын, жастарға қам­қор­лығын бағалаған корейліктер де Нұр­сұлтан Назарбаевқа өздерінің ілтипатын білдіруді орынды көріпті. Сапар бағ­дарламасы тағы бір күнге ұзартылғанын біз кеше таңертең елге қайтуға жиналып жатқанда бір-ақ естідік. Кешегі нөмірге жолданған мақаланы “Ең маңыздысы – Қазақстан Президенті екіжақты келіс­сөз­дер біздің мемлекеттеріміздің қарым-қа­ты­настарын жаңа деңгейге – стра­те­гия­лық әріптестік деңгейіне шығарып бер­ге­нін қадап айтты. Таңғы шық еліндегі екі күндік сапардың басты қорытындысы да міне осы”, деп тиянақтап жүргеніміз де сондықтан болатын. Сонымен, бұл сапар біз жазғандай екі күндік емес, үш күндік сапар болып шықты. Нұрсұлтан Назарбаевтың Корея Рес­публикасына мемлекеттік сапарының үшінші күніндегі алғашқы іс-шара кеше таң­ертең Корей университетінің ұжымы­мен кездесу болды. Кездесудің басында университеттің ғылыми кеңесі Нұрсұлтан Назарбаевқа Құрметті ғылым докторы атағын беру жөнінде бірауыздан шешім қабылданғаны жария етіліп, ректор хат­та­маға сәйкес доктор мантиясын Елба­сы­мызға кигізді, университеттің алтын төс­белгісін тақты. Құттықтау сөзін: “Ке­ше­гі кешкі дастарқан кезінде біз Пре­зи­дентіміз Ли Мён Бактың немерелі бол­ғанын естідік. Нұрсұлтан Назарбаев бізге жақсылық алып келіп отыр”, деп бас­та­ған университет ректоры Қазақстан бас­шы­сының ел экономикасын әлемдік дағ­да­рыс жағдайында да дамыта білген ба­ғалы тәжірибесін сан қырынан қарас­ты­рып, жоғары бағалады, мұның өзі Назар­баевтың ел басқаруды ғылыми негізде жүргізе білетіндігінің арқасы деген ой ай­тылды. Қазақстанда ішкі жалпы өнім бұрын жылына 9-10 пайызға артып отыр­ғаны, осының арқасында ел бай­лы­ғы төрт есе өскені айрықша аталды. “Ке­зін­де қазақтар біздің корейлерді өздері ашқұрсақ жүрсе де жарты нанын бөлісіп қарсы алған, енді біз сол жақсылықты қай­таруымыз керек”, деді ректор. Нұр­сұлтан Әбішұлы өзінің жауап сөзінде Корей университетінің Құрметті ғылым докторы атағы берілгені үшін разылық білдіре келіп, Таңғы шық елінің әлемдік саясат пен экономикада алғы шепке шығуында осы университет түлектерінің үлкен үлесі бар екеніне ерекше екпін түсіре сөйледі. “Президент Ли Мён Бак­пен кешегі келіссөзіміз екі елдің ара­сын­дағы ынтымақтастықтың ұзақ мерзімдік сипатын тағы да тиянақтай түсті. Біз ал­да­ғы кезде екіжақты экономикалық ын­тымақтастықта негізгі назарды ғылымды қажет ететін және инновациялық жо­баларды жүзеге асыруға ауыстырмақпыз. Бұл істе Қазақстан мен Оңтүстік Корея­дағы университеттер мен басқа да жоға­ры оқу орындарының, зерттеу институт­тары мен орталықтарының өзара тығыз іс-әрекет етуі өте маңызды”, деген Нұр­сұл­тан Әбішұлы корейлік ғылыми қо­ғамдастықтың назарын Астанадағы жаңа университетпен ынтымақтаса жұмыс істеу мүмкіндігі ашылып отырғанына аударды. Елбасымыз бұл университетте әлемнің көптеген елдерінен мамандар дәріс оқитынын ескертіп, олардың ара­сынан корей профессорларын да көргісі келетінін айтып өтті. “Біз Қазақстанда экономикамыз бен бүкіл қоғамымыздың тех­нологиялық жаңғыртылуының не­гі­зін­де қуатты серпіліске дайындалып жа­тырмыз”, деп мәлімдеді кеше корей жерінде Нұрсұлтан Назарбаев. Солай деді де кез келген серпіліс – мейлі ол сая­сатта болсын, мейлі ол бизнесте бол­сын – жаңа кадрларды, адам әлеуетіне елеулі инвестиция салуды қажет ететінін, ал бұл үшін мамандарды бірлесе дай­ын­дау мен алмасу керек екенін айтты. Бү­гінде Оңтүстік Кореяның жоғары оқу орындарында қазақстандық 100 студент оқып жүр екен. Былайша қарағанда аз да емес сияқты. Алайда, Президент “Бо­лашақ” бағдарламасының аясында Ко­реяда оқытылатын жастардың қатарын қалыңдата түсетінін еске салды. Орынды. Бұл елден үйренетін нәрсе көп. Кореяның жоғары білім жүйесінде қызғылықты жайлар жеткілікті. Мысалы, қысқы демалыс үш айлық, жазғы дем­алыс екі айлық екен. Оны аз десеңіз, мұн­дағы студенттердің аптасына бес күн оқитынын қосыңыз. Оны да аз десеңіз, бүкіл Шығыс елдеріндегі әдет бойынша мұнда да түрліше фестивальдарға, спорт жарыстарына, “мәдени жорықтарға” та­лай уақыт бөлінетінін тағы айтайық. Сон­да корей студентінің жылына сабақ­қа қарайтын кезі 150 күннен аспай қа­ла­ды. Тегі, сол күндердің өзінде жас­тар­дың терін сығып алатын болса керек. Өйт­кені, бұл елде нағыз білім культі қа­лыптасқан. “Кореяда білім марафонынан бір шығып қалған адам қатарға қайта қо­сыла алмайды. Мұнда адамның тағдыры 12-16 жасында анықталады. Мектепте жүрдім-бардым оқыған берекесіз ба­ла­ның министр немесе профессор болу тұр­мақ, дәулетті кәсіпкер болуы да мүм­кін емес”, деп жазады Андрей Ланьков. Мұндағы университеттер жапондық үл­гімен қалыптасқан. Ал жапон уни­вер­си­теттері кезінде Ресей университеттерімен бір үлгіде қалыптасқан. Неге дейсіз ғой? Негесі сол, орыстарға да, жапондарға да әуелде немістер сабақ берген. Орыстар о баста Ресей университеттерінде дәріс­тер тек неміс тілінде оқытылғанын онша көп айта қоймайды. Соның намыс қы­ла­тын дәнеңесі жоқ. Күні ертең ашыл­ғалы жатқан Назарбаев университетінде де дәрістер ағылшынша жүрмекші. Жүр­сін. “Тіл – құрал” деген Ахмет Бай­тұр­сынов.Сол құралмен қандай мақсатқа жету басқа мәселе. Университет ұжымымен кездесуден кейін Президент бағдарламада көздел­ме­ген бір іс-шараға бастамашы болды. Сеулден 250 шақырымдай жердегі Тэч­жон қаласына пойызбен аттанып кетті. Сағатына 300 шақырым жылдамдықпен жүйткитін корей пойызына отырып, бас-аяғы 3 сағаттың ішінде ары-бері 500 шақырымдай жер жүріп қайтты. Сондағы академиялық қалашыққа барып, іргелі ғылымның қалай жолға қойылғанын көрді. Тэчжонда үш ғылыми-зерттеу инс­титутында болған Елбасымыз ядролық энер­гетика бағдарламасының жүзеге асы­рылу барысымен танысты, жел энер­гиясын пайдалану мүмкіндігін де шама­лап қайтты. Нұрсұлтан Назарбаевтың “Известия” газетінде жарияланған “Аса ауқымды әлем және ядролық қауіп­сіздік” атты мақаласында біздің еліміздің бейбіт атомды пайдалануға кірісетіні ай­тылған, бұл жөнінде Елбасымыз Ва­шинг­тондағы жаһандық саммитте де мә­лімдеді. Бүкіл әлемдегі барланған уран­ның ширек бөлігіне жалғыз өзі ие болып отырған Қазақстанның бұл қадамын әркім де түсінуге тиіс. Президентіміздің бұл сапарға білім беру ісіне ерекше көңіл бөліп, адам ресурстарының дамуын елдің ұзақ мерзімді стратегиялық жоғарғы ба­сымдығы ретінде айқындағандықтан да, болашақта жұмыс күшінің сапасы мен өнімділігін елеулі түрде арттыру білім беруге инвестиция салумен тығыз бай­ла­нысты екенін терең пайымдаған­дық­тан да шыққаны анық. Елбасымыздың білмекке құштарлы­ғы, жаңалыққа жақындығы ­­– үйренерлік үздік үлгі. Ал қажымас-талмас қажыр-қайраты кім-кімді де қайран қалды­рар­лық­тай. Корея елінің басшысымен бір­ле­сіп өткізген баспасөз мәслихатынан кейін Нұрсұлтан Әбішұлы бізге жақын­дап келіп, “Қалай, шаршаған жоқсың ба? Мына шаруаларды көріп отырсың ғой, осының бәрі болашақ үшін”, деген еді. Күні бойы жүріп, кеш бойы жазып жүргенде жүзімізден шаршаудың табы танылып тұрды ма екен деп, шынын айт­қанда, жөпелдемеде жауаптан тосы­лың­қырап та қалдық. Бір жағынан Пре­зи­денттің мысы басатыны да рас. Жоқ, шаршамаймыз. Халқының қамы үшін аттан түспей, түн қатып, түс қашырып, ауыздықпен алысып Елбасымыз жүр­генде атқа мінгескен біз неге шаршайық. Аза­ма­тымыз айдай әлем алдында арғымақпен арындап жүре берсін деп тілейік. Сауытбек АБДРАХМАНОВ  – Сеулден.