Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың адам құқықтары саласындағы шараларды кеңейту туралы Жарлығы көптің қолдауына ие болғаны белгілі. Құжатта «ерлер мен әйелдерге қатысты тең құқықтар мен мүмкіндіктер» қарастырылғаны қуантып отыр. Бұл нақты бір шешім қабылдау кезінде мемлекеттік органдардағы әйелдерге де аса қажет.
Екінші бір мәселе: біздің заңнамада «дискриминация» ұғымы әлі жоқ. Конституцияда да бұл өте шектеулі ерекшелігі бар анықтама болып тұр. Негізгі заңда: «Тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жағдайына, жынысына, нәсіліне, ұлтына, тіліне, дінге көзқарасына, нанымына, тұрғылықты жеріне немесе кез келген басқа жағдайларға байланысты ешкімді кемсітуге болмайды» деп нақты жазылған. Ал бізде жалақы, оларды жергілікті жерлерге ұсыну жағынан да, үнемі физикалық, жыныстық, психологиялық зорлық-зомбылыққа ұшырайтындығы тұрғысынан да әйелдерге тең дәрежеде қарау үрдісі, өкінішке қарай, әлі қалыптасқан жоқ.
Қоғам дамуының қазіргі заманғы үрдістеріне сүйене отырып, Президент жыныстық белгісі бойынша кемсітушілікті жою жөніндегі шараларды әзірлеуге баса назар аударғаны қуантады.
Осыған қарай адамдардың өз пікірін ашық айтуына мүмкіндік берілгені жөн болар еді деп санаймын. Өйткені біз жай ғана өзіміз айта бермей, шынымен де елге тиісті жағдай жасайтын «халық үніне құлақ асатын мемлекет» болуымыз керек. Мысал ретінде Алматы қаласы Жетісу ауданының әкімі Гүлнар Көкебаевамен болған кездесу туралы айтқым келеді. Маған көпшіліктің алдында микрофон алып, пікірін білдіргісі келетіндердің бәрі билік өкіліне қандай мәселемен жүгінгені маңызды емес екендігі ұнады. Әкім олардың мәселелерін шын мәнінде де естіді деп ойлаймын. Қалай болғанда да, олар «Сіз уәде бердіңіз, бірақ орындамадыңыз» деп айтқан кезде, аудан басшысы бұл мәселеге тағы да назар аударуға уәде берді.
Егер мұндай кездесулер тұрақты түрде өтетін болса, онда мемлекет те шын мәнінде «еститін» болады. Сондай-ақ басшылар көкейкесті мәселелерді бірден шешуге дағдылана түседі. Сол арқылы біз дамудың жаңа деңгейіне көтеріле аламыз. Әрине, журналистер де өз ойларын ашық айтса дейміз. Өйткені бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдері белгілі бір дерек бойынша баға бере алады.
Мигранттардың, азаматтығы жоқ адамдардың және босқындардың құқықтары туралы тармаққа келетін болсақ, бұл өзгерістер ең алдымен, Украинадағы оқиғаларға байланысты қолға алынып отыр. Ел болған соң бізге де қатысы бар. Елімізде құжатсыз өмір сүріп жатқан адамдардың саны әлі де көп. Жарлықта осы мәселеге айрықша ден қойған.
Жалпы, Жарлыққа зер сала отырып, оң өзгерістер көп екенін, Мемлекет басшысының жаңа қадамдарға тәуекел етуге дайын екенін байқадым.
Зүлфия БАЙСАҚОВА,
Президент жанындағы Адам құқықтары жөніндегі комиссия мүшесі